اصحاب عقبه: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[عقبه]] در لغت به معنای [[راه]] دشوار در [[کوه]] است<ref>مفردات، ص ۵۷۶، «عقب».</ref> که در [[فارسی]] به گردنه و گریوه موسوم است<ref> لغت‌نامه، ج ۱۰، ص ۱۴۰۹۸، «عقبه»؛ فرهنگ فارسی، ج ۳، ص ۳۲۹۷، «گریوه».</ref>. این عنوان یادآور دو رخداد مهم در [[تاریخ اسلام]] است که در دو مکان مشهور به عقبه به وقوع پیوست: یکی [[بیعت]] گروهی از [[اهل]] یثرب در سالهای دوازدهم و سیزدهم<ref> المنتظم، ج ۲، ص ۱۵۴، ۱۶۲، ۱۶۶.</ref>[[بعثت]] با [[پیامبر]] {{صل}} در عقبه [[منا]] (در راه منا به [[مکه]]) که برخی منابع از ایشان با عنوان [[اصحاب عقبه]] یاد کرده‌اند <ref>الطبقات، ج ۱، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۲؛ ج ۳، ص ۳۲۱؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۸.</ref> و تعبیر از [[پیمان]] آنان به [[بیعت عقبه]] [[شهرت]] بیشتری دارد (بیعت عقبه) و دیگری [[سوء قصد]] نافرجام به [[جان]] پیامبر {{صل}} است که در عقبه‌ای واقع در مسیر [[تبوک]] به [[مدینه]] صورت گرفت<ref> المغازی، ج ۳، ص ۱۰۴۲؛ دلائل النبوه، ج ۵، ص ۲۵۶.</ref>. بنا به نوشته برخی از [[مورخان]] و [[مفسران]]، اصحاب عقبه کسانی بودند که در بازگشت [[رسول خدا]] از [[غزوه تبوک]] در [[سال نهم هجری]]، [[تصمیم]] داشتند شب هنگام، شتر آن [[حضرت]] را بِرَمانند و از گردنه‌ای خطرناک پرتاب کنند؛ امّا قبل از عملی ساختن نقشه خود، پیامبر {{صل}} از [[توطئه]] آنها [[آگاه]] شد و به [[حذیفة بن یمان]] که از پشت سر، شتر آن حضرت را می‌راند فرمود تا ایشان را دور کرده به آنها بگوید که اگر کنار نروند پیامبر {{صل}} آنان را با نامهای [[پدران]] و قبیله‌هایشان صدا خواهد زد. [[منافقان]] که از نقشه خود طرفی نبسته بودند با [[اقدام]] [[حذیفه]] گریخته و خود را در میان [[سپاه]] پنهان ساختند. [[روایت]] شده که حذیفه گفته است: من نام ایشان و نامهای پدران و قبیله‌های آنان را می‌دانم<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۶۸؛ دلائل النبوه، ج ۵، ص ۲۵۶ ـ ۲۵۸؛ مجمع البیان، ج ۵، ص ۷۰.</ref> بنا به گزارش واقدی افزون بر [[حذیفه]]، [[پیامبر]] {{صل}} [[عمار]] را نیز از نام آنها [[آگاه]] ساخته بود<ref> المغازی، ج ۳، ص ۱۰۴۴؛ التبیان، ج ۵، ص ۲۶۱.</ref> عده‌ای [[سوء قصد]] به [[جان]] پیامبر {{صل}} را نه در [[عقبه]] مسیر [[تبوک]] بلکه در عقبه دیگری دانسته‌اند<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۳۰۰.</ref> چنین به نظر می‌رسد که گویا دو یا سه بار [[قتل]] [[رسول خدا]] {{صل}} طراحی شده بود.<ref>[[سید محمود سامانی|سامانی، سید محمود]]، [[اصحاب عقبه - سامانی (مقاله)|مقاله «اصحاب عقبه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>

== اصحاب عقبه در [[شان نزول]] ==