اصلاح بین مردم در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

* [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمَانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَتَتَّقُوا وَتُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«(نام) خداوند را دستاویزی برای سوگندهای خویش قرار ندهید تا (با آن) از نکوکاری و پرهیزگاری و اصلاح میان مردم شانه خالی کنید و خداوند شنوایی داناست» سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref> همچنین می‌فرماید: {{متن قرآن|لَا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ}}<ref> «در بسیاری از گفت‌وگوهای زیرگوشی آنان خیری نیست مگر کسی به صدقه یا نکوکاری یا اصلاحی میان مردم فرمان دهد ...» سوره نساء، آیه ۱۱۴.</ref>.

* [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمایند: "ای [[علی]]! در سه جا [[دروغ]] گفتن جایز است: [[فریب]] در [[جنگ]]، [[وعده]] دادن به همسرت و وفا نکردن، و [[اصلاح]] بین [[مردم]]"<ref>بحار الانوار، ج۱۷، ترجمه عبدالحسین رضایی، ص۵۷.</ref>.

* [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمایند: "ایجاد اُلفت و [[اصلاح]] بین دو نفر که به وسیله من انجام گیرد نزد من محبوب‌تر است از اینکه دو [[دینار]] در [[راه خدا]] [[صدقه]] بدهم"<ref>محمد رضا مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، ص۴۹۳ به نقل از اصول کافی، ج۲، ص۲۰۹.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۲.</ref>.

* درباره معنای لغوی [[اصلاح]] فی‌مابین می‌توان به این موارد اشاره کرد:

# ذات البین به معنی بین [[مردم]] و فی مابین است<ref>منصور خاکسار، فرهنگ صحیفه سجادیه، ص۲۱۹.</ref>.

* اهیمت این موضوع به حدی است که [[امام صادق]] {{ع}} از [[مال]] خود پولی را در [[اختیار]] [[مفضل]] قرار می‌دهد تا هرگاه بین [[یاران]] آن [[حضرت]] مشاجره‌ای پیش آمد و راهی جز پرداخت [[مال]] وجود نداشت از دادن [[پول]] نیز خودداری نکند و بین آنها [[صلح]] برقرار شود<ref>نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، ص۴۹۸.</ref>.

* کسی که واقعاً [[تقوای الهی]] داشته باشد حتی در دروغ‌های مفید نیز [[احتیاط]] می‌کند، زیرا [[دروغ]]، علامت بی‌حرمتی نسبت به [[حقیقت]] است. فرد با [[ایمان]] به ندرت و فقط در صورت [[اضطرار]]، مانند برای [[دفاع]] از [[عقیده]] یا [[اصلاح]] ذات‌البین، [[دروغ]] می‌گوید<ref>محمد لگنهاوزن، راستگویی و دروغگویی در فلسفه اخلاق، معرفت، ۱۵(زمستان ۷۴)، ص۳۹.</ref>.

* از نظر [[قرآن]] هیچ منظره‌ای زشت‌تر از این نیست که عده‌ای از [[مسلمانان]] با هم درگیر و آنگاه عده‌ای، بی‌تفاوت نظاره‌گر زد و خورد [[برادران]] خود باشند و مظلومی در این میان از پا در بیاید. بنابراین [[وظیفه]] هر مسلمانی این است که از [[نزاع]] و [[خونریزی]] میان [[مسلمانان]] جلوگیری کرده، [[احساس مسئولیت]] نماید؛ و اگر یکی از دو طرف [[نزاع]] در برابر [[اجرای عدالت]] [[تسلیم]] نشد، بر [[مسلمین]] [[واجب]] است که برای [[حمایت]] [[مظلوم]]، با طغیانگران تا آن‌جا که به [[حکم خدا]] سرنهند [[پیکار]] کنند. در صورتی که طاغی [[تسلیم]] [[قانون]] شد باید بین آ‌ن‌ها [[صلح]] و [[آشتی]] برقرار کنند و ریشه [[اختلافات]] را حل کنند<ref>ابوالفضل بهرام‌پور، اخلاق و عرفان در سوره حجرات، ص۴۷.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۳-۳۰۴.</ref>.

* ضد [[فساد]]، [[اصلاح]] ذات‌البین است که [[دلیل]] [[شرافت]] و طبع بلند [[انسان]] است و اگر کسی موفق شود بین دو نفر یا دو [[فامیل]] [[آشتی]] و الفت (به جای [[قهر]] و [[کینه]]) ایجاد کند، [[ثواب]] [[اخروی]] و [[لذت]] [[دنیا]] را به همراه دارد<ref>محمد جزایری، دروس اخلاق اسلامی، ص۲۲۶.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۴.</ref>.

== [[اصلاح]] فی‌مابین در [[صحیفه سجادیه]] ==

* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای بیستم و در عبارت دهم آن می‌فرمایند: "بارخدایا بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست؛ و مرا به زینت [[صالحین]] و شایستگان (انجام [[حقوق خدا]] و [[مردم]]) آراسته فرما؛ و [[زیور]] [[پرهیزکاران]] ([[عمل به واجبات]] و ترک [[محرمات]]) را به من بپوشان، با ([[توفیق]] برای) گستردن [[عدل و داد]] (تا از [[افراط]] و [[تفریط]] در [[حق]] دوری گزینم) و فرو نشاندن [[خشم]] و خاموش کردن [[آتش]] [[دشمنی]] ([[اختلاف]] بین [[مردم]]) و گردآوردن پراکندگان (دل‌های از هم رنجیده) و [[اصلاح]] [[فساد]] بین [[مردم]]؛ و فاش کردن خیر و [[نیکی]]؛ و پنهان نمودن [[عیب]] و [[زشتی]] و [[نرم‌خویی]] و [[فروتنی]] و نیکوروشی؛ و سنگینی؛ و [[خوش‌خویی]] (با [[مردم]]) و پیشی گرفتن [[نیکی]]؛ و [[برگزیدن]] [[احسان]] بی‌آنکه جزای احسانی باشد؛ و [[سرزنش]] نکردن و [[همراهی]] نکردن به غیر مستحق و گفتن [[حق]] اگرچه سخت (یا اندک) باشد؛ و کم شمردن [[نیکی]] در گفتار و کردارم اگرچه بسیار باشد؛ و بسیار شمردن [[بدی]] در گفتار و کردارم اگرچه کم باشد و آنچه را بیان شد برای من به وسیله هموارگی [[طاعت]] و [[فرمانبری]]؛ و همیشه بودن با [[جماعت]] و واگذاشتن بدعت‌گزاران و آنکه [[رأی]] و [[اندیشه]] اختراع شده به کار برد، کامل گردان"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَلِّنِي بِحِلْيَةِ الصَّالِحِينَ‌، وَ أَلْبِسْنِي زِينَةَ الْمُتَّقِينَ، فِي بَسْطِ الْعَدْلِ، وَ كَظْمِ الغَيْظِ، وَ إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ، وَ ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ، وَ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَيْنِ، وَ إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ، وَ سَتْرِ الْعَائِبَةِ، وَ لِينِ الْعَرِيكَةِ، وَ خَفْضِ الْجَنَاحِ، وَ حُسْنِ السِّيرَةِ، وَ سُكُونِ الرِّيحِ، وَ طِيبِ الْمُخَالَقَةِ، وَ السَّبْقِ إِلَى الْفَضِيلَةِ، وَ إِيثَارِ التَّفَضُّلِ، وَ تَرْكِ التَّعْيِيرِ، وَ الْإِفْضَالِ عَلَى غَيْرِ الْمُسْتَحِقِّ، وَ الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَ إِنْ عَزَّ، وَ اسْتِقْلَالِ الْخَيْرِ وَ إِنْ كَثُرَ مِنْ قَوْلِي وَ فِعْلِي، وَ اسْتِكْثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِي وَ فِعْلِي، وَ أَكْمِلْ ذَلِكَ لِي بِدَوَامِ الطَّاعَةِ، وَ لُزُومِ الْجَمَاعَةِ، وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ، وَ مُسْتَعْمِلِ الرَّأْيِ الْمُخْتَرَعِ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۴-۳۰۵.</ref>.

* [[امام]] {{ع}} در دعای دوازدهم و در عبارت دهم آن می‌فرمایند: "وای آنکه با [[گذشت]] [[نیک]] بر آفریدگانش منت نهاده ([[نعمت]] سزاوار منت داده، چون [[خدای تعالی]] از [[منت نهادن]] "بیان کردن [[نیکی]] خود به دیگری" منزه است) و ای آنکه بندگانش را به توبه‌پذیری عادت داده؛ و ای آنکه [[اصلاح]] تباهی‌های ایشان را به وسیله [[توبه]] خواسته‌ای؛ و ای آنکه از [[کردار]] ([[نیک]]) ایشان به اندک [[خشنود]] گشته‌ای؛ و ای آنکه (کار) اندک ایشان را [[پاداش]] بسیار داده‌ای؛ و ای آنکه روا شدن [[دعا]] را برایشان ضمانت کرده؛ و ای آنکه از روی [[تفضل]] [[پاداش نیک]] به ایشان را [[وعده]] فرموده‌ای"<ref>{{متن حدیث| وَ يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ، وَ يَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ، وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ يَا مَنْ رَضِيَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْيَسِيرِ، وَ مَنْ كَافَى قَلِيلَهُمْ بِالْكَثِيرِ، وَ يَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ، وَ يَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۵-۳۰۶.</ref>.

* [[امام]] {{ع}} در این عبارت [[دستور خداوند]] مبنی بر [[اصلاح]] [[تباهی‌ها]] توسط [[توبه]] و [[بازگشت به سوی خدا]] را بیان فرموده است.

* [[امام]] {{ع}} در دعای بیست و پنجم و در عبارت دهم آن می‌فرمایند: "[[الهی]] چنان کن که در همه حال به درخواستی که از تو می‌کنم در زمره مصلحات درآیم و به چیزی که از تو می‌خواهم در شمار حاجت‌یافتگان باشم و به [[توکل]] بر تو از کسانی باشم که دست رد بر سینه آنان نزده‌ای"<ref>{{متن حدیث| وَ اجْعَلْنِي فِي جَمِيعِ ذَلِكَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ بِسُؤَالِي إِيَّاكَ، الْمُنْجِحِينَ بِالطَّلَبِ إِلَيْكَ غَيْرِ الْمَمْنُوعِينَ بِالتَّوَكُّلِ عَلَيْكَ}}</ref>؛

* [[امام]] {{ع}} در این عبارت از [[خداوند]] می‌خواهد که او را در زمره اصلاحگران قرار دهد<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۳۰۶.</ref>.