بداء در نشانه‌های ظهور: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
جز (جایگزینی متن - 'جمع بندی' به 'جمع‌بندی') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
یکی از [[اعتقادات]] مهم [[شیعه]] [[بدا]] است. "[[بدا]]" در لغت به معنای آشکار شدن است و در اصطلاح به تغییراتی گفته می‌شود که [[خدا]] در اموری که تصور به قطعیت آنان می‌رود، ایجاد می‌کند. عده‌ای می‌گویند که ممکن است هم در [[نشانه‌های حتمی]] و هم نشانه‌های غیرحتمی [[بدا]] رخ دهد یعنی بدون این که آن نشانه واقع شود [[ظهور]] محقق شود اما عده‌ای دیگر [[بدا]] در نشانه‌های قطعی را نمی‌پذیرند یعنی قطعاً باید واقع شوند. البته این نکته حائز اهمیت است که بر طبق [[روایت]] امر [[ظهور]] آن [[قدر]] روشن است که بر کسی پوشیده نمی‌ماند پس ما با سرگرم شدن با این امور از [[تکلیف]] اصلی خود یعنی [[زمینه‌سازی ظهور]] و [[تربیت]] خود و دیگران [[غفلت]] نکنیم. | یکی از [[اعتقادات]] مهم [[شیعه]] [[بدا]] است. "[[بدا]]" در لغت به معنای آشکار شدن است و در اصطلاح به تغییراتی گفته می‌شود که [[خدا]] در اموری که تصور به قطعیت آنان می‌رود، ایجاد می‌کند. عده‌ای می‌گویند که ممکن است هم در [[نشانه‌های حتمی]] و هم نشانه‌های غیرحتمی [[بدا]] رخ دهد یعنی بدون این که آن نشانه واقع شود [[ظهور]] محقق شود اما عده‌ای دیگر [[بدا]] در نشانه‌های قطعی را نمی‌پذیرند یعنی قطعاً باید واقع شوند. البته این نکته حائز اهمیت است که بر طبق [[روایت]] امر [[ظهور]] آن [[قدر]] روشن است که بر کسی پوشیده نمی‌ماند پس ما با سرگرم شدن با این امور از [[تکلیف]] اصلی خود یعنی [[زمینه‌سازی ظهور]] و [[تربیت]] خود و دیگران [[غفلت]] نکنیم. | ||
==چیستی بداء== | == چیستی بداء == | ||
*یکی از [[اعتقادات]] مهم [[شیعه]]، [[اعتقاد]] به [[بداء]] است.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> [[بداء]] در لغت به معنای آشکار شدن<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> و [[ظهور]]<ref>ر.ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲</ref> است و در اصطلاح یعنی [[خداوند]]، تغییراتی را در برخی امور ایجاد می‌کند که تصور بر قطعی بودن آنهاست، به عبارت دیگر [[ظهور]] امری که وقوع آن بعید می‌نموده<ref>مفید، محمد بن محمد، تصحیح الإعتقاد، ص ۵۱ ـ ۵۲</ref> و ظاهر، خلاف آن بوده است.<ref>لاهیجی، گوهر مراد، ص ۲۹۲</ref> در واقع، تغییری در [[علم الهی]] به وجود نمی‌آید؛ بلکه تغییر در اطلاع ما از آنچه قبلًا خبر داده شده، ایجاد می‌شود، پس [[بدا]]، به معنای آشکار شدن بعد از خفاء است.<ref>الهادی، جعفر، البداء فی ضوء الکتاب و السنة(تقریرات درس آیت الله جعفر سبحانی)</ref> از این رو ممکن است امری از مقدرات باشد ولی به [[علت]] فراهم نشدن شرایط یا وجود مانع، محقق نشود.<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> | * یکی از [[اعتقادات]] مهم [[شیعه]]، [[اعتقاد]] به [[بداء]] است.<ref>ر. ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> [[بداء]] در لغت به معنای آشکار شدن<ref>ر. ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> و [[ظهور]]<ref>ر. ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲</ref> است و در اصطلاح یعنی [[خداوند]]، تغییراتی را در برخی امور ایجاد می‌کند که تصور بر قطعی بودن آنهاست، به عبارت دیگر [[ظهور]] امری که وقوع آن بعید می‌نموده<ref>مفید، محمد بن محمد، تصحیح الإعتقاد، ص ۵۱ ـ ۵۲</ref> و ظاهر، خلاف آن بوده است.<ref>لاهیجی، گوهر مراد، ص ۲۹۲</ref> در واقع، تغییری در [[علم الهی]] به وجود نمی‌آید؛ بلکه تغییر در اطلاع ما از آنچه قبلًا خبر داده شده، ایجاد می‌شود، پس [[بدا]]، به معنای آشکار شدن بعد از خفاء است.<ref>الهادی، جعفر، البداء فی ضوء الکتاب و السنة(تقریرات درس آیت الله جعفر سبحانی)</ref> از این رو ممکن است امری از مقدرات باشد ولی به [[علت]] فراهم نشدن شرایط یا وجود مانع، محقق نشود.<ref>ر. ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲</ref> | ||
==دیدگاه‌های مطرح در وقوع [[بدا]] در نشانه‌های ظهور== | == دیدگاه‌های مطرح در وقوع [[بدا]] در نشانه‌های ظهور == | ||
*بر اساس [[روایات]]، [[نشانه‌های ظهور]] به [[نشانه‌های حتمی]] و غیرحتمی تقسیم می‌شوند؛ وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های غیر حتمی]] [[مورد اتفاق]] همه [[دانشمندان]] است،<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص | * بر اساس [[روایات]]، [[نشانه‌های ظهور]] به [[نشانه‌های حتمی]] و غیرحتمی تقسیم می‌شوند؛ وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های غیر حتمی]] [[مورد اتفاق]] همه [[دانشمندان]] است،<ref>ر. ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲؛ [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲؛ [[سید مجتبی السادة|الساده، مجتبی]]، [[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]، ص ۳۲۸ ـ ۲۳۶</ref> ولی دربارۀ وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی ظهور]]، دیدگاه‌های مختلفی مطرح است: | ||
#دیدگاه اول: وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] هم ممکن است.<ref>نوری، حسین بن محمد تقی، النجم الثاقب ص ۸۳۲؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[مسعود عالی|عالی، مسعود]]، [[مسأله مهدویت ۱ (کتاب)|مسأله مهدویت ۱]] ج ۱ ص ۱۸۱ و ۱۸۲؛ [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]] ، ص ۳۰ ـ ۳۲</ref> | # دیدگاه اول: وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] هم ممکن است.<ref>نوری، حسین بن محمد تقی، النجم الثاقب ص ۸۳۲؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[مسعود عالی|عالی، مسعود]]، [[مسأله مهدویت ۱ (کتاب)|مسأله مهدویت ۱]] ج ۱ ص ۱۸۱ و ۱۸۲؛ [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۳۰ ـ ۳۲</ref> | ||
#دیدگاه دوم: در [[نشانه‌های حتمی]] [[بدا]] رخ نمی‌دهد.<ref>ر.ک. | # دیدگاه دوم: در [[نشانه‌های حتمی]] [[بدا]] رخ نمی‌دهد.<ref>ر. ک. طوسی، محمد بن حسن، الغیبة للطوسی ص ۴۳۲؛ [[سید مجتبی السادة|الساده، مجتبی]]، [[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]، ص ۳۲۸ ـ ۲۳۶؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۲۹ ـ ۳۴؛ [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۲۰؛ [[سید مجتبی السادة|الساده، مجتبی]]، [[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]، ص ۲۲۸ ـ ۲۳۶</ref> | ||
#دیدگاه سوم: در اصل [[نشانه‌های حتمی]]، [[بدا]] واقع نمی‌شود، ولی وقوع [[بدا]] در برخی از جزئیات و کیفیت آنها امکان دارد<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۶</ref>. | # دیدگاه سوم: در اصل [[نشانه‌های حتمی]]، [[بدا]] واقع نمی‌شود، ولی وقوع [[بدا]] در برخی از جزئیات و کیفیت آنها امکان دارد<ref>ر. ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۶</ref>. | ||
==دلیل اول امکان [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] و نقد و بررسی آن== | == دلیل اول امکان [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] و نقد و بررسی آن == | ||
*برای امکان [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی ظهور]] به [[دلایل]] متعددی استناد شده از جمله: | * برای امکان [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی ظهور]] به [[دلایل]] متعددی استناد شده از جمله: | ||
*الف) [[روایت]] وقوع [[بدا]] در مورد [[خروج سفیانی]]: <ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص ۳۱۵، باب ۱۸، ح ۱۰</ref> [[ابو هاشم جعفری]] می‌گوید: نزد [[امام جواد]]{{ع}} از [[سفیانی]] و حتمی بودن خروج او سخن به میان آمد. گفتم: آیا ممکن است در امر حتمی، [[بدا]] پیش آید؟ فرمود: «آری. گفتم: می‌ترسم درباره [[قائم]] هم [[بدا]] حاصل شود. فرمود: نه! [[قائم]]، وعدۀ [[الهی]] است و در آن، تخلف نمی‌شود»<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۹؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴</ref>. | * الف) [[روایت]] وقوع [[بدا]] در مورد [[خروج سفیانی]]: <ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص ۳۱۵، باب ۱۸، ح ۱۰</ref> [[ابو هاشم جعفری]] می‌گوید: نزد [[امام جواد]] {{ع}} از [[سفیانی]] و حتمی بودن خروج او سخن به میان آمد. گفتم: آیا ممکن است در امر حتمی، [[بدا]] پیش آید؟ فرمود: «آری. گفتم: می‌ترسم درباره [[قائم]] هم [[بدا]] حاصل شود. فرمود: نه! [[قائم]]، وعدۀ [[الهی]] است و در آن، تخلف نمی‌شود»<ref>ر. ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۹؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴</ref>. | ||
*نقد و بررسی: این [[روایت]] با [[روایات]] فراوان، بلکه متواتری که تصریح به حتمی بودن [[نشانه‌های ظهور]] دارند منافات دارد و تغییرپذیر بودن همۀ [[نشانه‌ها]] مستلزم نقض غرض است، زیرا قرار دادن نشانه برای [[شناخت امام]] غایب است اگر همه [[نشانه‌ها]] تغییر کنند، [[شناخت امام]] میسر نخواهد بود، علاوه بر اینکه [[سند]] [[روایت]] نیز ضعیف است.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> البته ممکن است گفته شود وقوع [[بدا]] در خصوصیاتی همچون مدت زمان وقوع آن یعنی پانزده ماه باشد<ref>ر.ک. [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴. </ref>. | * نقد و بررسی: این [[روایت]] با [[روایات]] فراوان، بلکه متواتری که تصریح به حتمی بودن [[نشانه‌های ظهور]] دارند منافات دارد و تغییرپذیر بودن همۀ [[نشانه‌ها]] مستلزم نقض غرض است، زیرا قرار دادن نشانه برای [[شناخت امام]] غایب است اگر همه [[نشانه‌ها]] تغییر کنند، [[شناخت امام]] میسر نخواهد بود، علاوه بر اینکه [[سند]] [[روایت]] نیز ضعیف است.<ref>ر. ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> البته ممکن است گفته شود وقوع [[بدا]] در خصوصیاتی همچون مدت زمان وقوع آن یعنی پانزده ماه باشد<ref>ر. ک. [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص ۱۸۰ ـ ۱۸۴. </ref>. | ||
==دلیل دوم بر امکان [[بدا]] و نقد و بررسی آن== | == دلیل دوم بر امکان [[بدا]] و نقد و بررسی آن == | ||
ب) حتمی بودن [[نشانه‌های ظهور]] به معنای بسته بودن دست [[خداوند]] در تغییر آنهاست و مخالف [[قرآن]] است. زیرا اصل [[اعتقاد]] به [[بدا]] خاستگاه [[قرآنی]] دارد چنانچه در [[قرآن]] آمده است<ref>سوره رعد، آیات ۳۸ و ۳۹: «[[خداوند]] برای هر امری زمانی مقرر کرده و هر چه را بخواهد، محو می‌کند یا برقرار می‌سازد و [[حکم]] اصلی نزد اوست»</ref>: {{متن قرآن|لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۹</ref> | ب) حتمی بودن [[نشانه‌های ظهور]] به معنای بسته بودن دست [[خداوند]] در تغییر آنهاست و مخالف [[قرآن]] است. زیرا اصل [[اعتقاد]] به [[بدا]] خاستگاه [[قرآنی]] دارد چنانچه در [[قرآن]] آمده است<ref>سوره رعد، آیات ۳۸ و ۳۹: «[[خداوند]] برای هر امری زمانی مقرر کرده و هر چه را بخواهد، محو می‌کند یا برقرار می‌سازد و [[حکم]] اصلی نزد اوست»</ref>: {{متن قرآن|لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>ر. ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]] ص ۴۳۰ ـ ۴۳۲؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۹</ref> | ||
*نقد و بررسی: [[اعتقاد]] به امکان وقوع [[بدا]] به معنای تحقق آن نیست، چنانچه [[روایت]] وقوع [[بدا]] در [[خروج سفیانی]] به معنای باز بودن دست [[خدا]] در تغییر آن واقعه است. امکان [[عقلی]] [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] نفی نمی‌شود بلکه تغییر نکردن چنین حوادثی به جهت فقدان شرایط یا وجود موانع است. همان گونه که [[ائمه]] با [[آگاهی]] از تحقق شرایط آن حوادث خبر از وقوع حتمی آنها داده‌اند.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> | * نقد و بررسی: [[اعتقاد]] به امکان وقوع [[بدا]] به معنای تحقق آن نیست، چنانچه [[روایت]] وقوع [[بدا]] در [[خروج سفیانی]] به معنای باز بودن دست [[خدا]] در تغییر آن واقعه است. امکان [[عقلی]] [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] نفی نمی‌شود بلکه تغییر نکردن چنین حوادثی به جهت فقدان شرایط یا وجود موانع است. همان گونه که [[ائمه]] با [[آگاهی]] از تحقق شرایط آن حوادث خبر از وقوع حتمی آنها داده‌اند.<ref>ر. ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> | ||
==دلیل سوم بر امکان [[بدا]] و نقد و بررسی آن== | == دلیل سوم بر امکان [[بدا]] و نقد و بررسی آن == | ||
ج) همیشگی بودن احتمال [[ظهور]] و ناگهانی بودن آن با حتمی بودن [[نشانه‌ها]] منافات دارد زیرا تا زمانی که این [[نشانه‌ها]] محقق نشوند، [[ظهور]] رخ نخواهد داد.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۶</ref> | ج) همیشگی بودن احتمال [[ظهور]] و ناگهانی بودن آن با حتمی بودن [[نشانه‌ها]] منافات دارد زیرا تا زمانی که این [[نشانه‌ها]] محقق نشوند، [[ظهور]] رخ نخواهد داد.<ref>ر. ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۶</ref> | ||
*نقد و بررسی: [[انتظار]] همیشگی [[ظهور]] و ناگهانی بودن [[ظهور]]، کنایه از سرعت شکل گرفتن وقایع [[ظهور]] است و این به معنای نفی [[نشانه‌های ظهور]] نیست بلکه [[نشانه‌های حتمی]] که متصل به [[ظهور]] هستند به سرعت و در زمانی که انتظارش نمی‌رود محقق می‌شوند و بلافاصله بعد از آنها [[ظهور]] رخ می‌دهد.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> | * نقد و بررسی: [[انتظار]] همیشگی [[ظهور]] و ناگهانی بودن [[ظهور]]، کنایه از سرعت شکل گرفتن وقایع [[ظهور]] است و این به معنای نفی [[نشانه‌های ظهور]] نیست بلکه [[نشانه‌های حتمی]] که متصل به [[ظهور]] هستند به سرعت و در زمانی که انتظارش نمی‌رود محقق می‌شوند و بلافاصله بعد از آنها [[ظهور]] رخ می‌دهد.<ref>ر. ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> | ||
==دو نکته== | == دو نکته == | ||
# باید توجه داشت هرچند ادلۀ امکان وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] پاسخ داده شده، ولی به هر حال برخی نیز این پاسخ‌ها را نپذیرفته‌اند لذا در جمع‌بندی بین دو دیدگاه وقوع [[بدا]] یا عدم وقوع [[بدا]]، دیدگاه سوم معقول به نظر می‌رسد و با [[روایات]] [[ظهور]] نیز تناسب دارد. چنانچه تقریباً در تمامی موارد، اصل حوادثی چون [[خروج سفیانی]] و یا [[کشته شدن نفس زکیه]]، از [[نشانه‌های حتمی]] شمرده شده‌اند، اما سایر خصوصیات آنها، از جمله فاصله آنها تا [[ظهور]]، از حتمیات نیست و احتمال تحقق [[بدا]] در آنها می‌رود.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> بنابراین در اصل وقوع [[نشانه‌های حتمی]] [[بدا]] رخ نمی‌دهد ولی در برخی از جزئیات و ویژگی‌های آن، ممکن است [[بداء]] رخ دهد و تغییراتی حادث شود.<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص | # باید توجه داشت هرچند ادلۀ امکان وقوع [[بدا]] در [[نشانه‌های حتمی]] پاسخ داده شده، ولی به هر حال برخی نیز این پاسخ‌ها را نپذیرفته‌اند لذا در جمع‌بندی بین دو دیدگاه وقوع [[بدا]] یا عدم وقوع [[بدا]]، دیدگاه سوم معقول به نظر می‌رسد و با [[روایات]] [[ظهور]] نیز تناسب دارد. چنانچه تقریباً در تمامی موارد، اصل حوادثی چون [[خروج سفیانی]] و یا [[کشته شدن نفس زکیه]]، از [[نشانه‌های حتمی]] شمرده شده‌اند، اما سایر خصوصیات آنها، از جمله فاصله آنها تا [[ظهور]]، از حتمیات نیست و احتمال تحقق [[بدا]] در آنها می‌رود.<ref>ر. ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۳۴ ـ ۴۳</ref> بنابراین در اصل وقوع [[نشانه‌های حتمی]] [[بدا]] رخ نمی‌دهد ولی در برخی از جزئیات و ویژگی‌های آن، ممکن است [[بداء]] رخ دهد و تغییراتی حادث شود.<ref>ر. ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص ۲۶۲؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۶</ref> | ||
# [[تشویق]] [[ائمه هدی]]{{ع}} به [[دعا]] برای تسریع [[فرج]]، بیانگر آن است که حصول [[فرج]] و فرا رسیدن [[ظهور]]، دارای یک زمان صددرصد تعیین شده و غیرقابل تغییر نیست؛ از این رو نشانه‌هایی که برای [[زمان ظهور]] بیان شده، البته غیر از [[نشانه‌های حتمی]]، قابل تغییر و تبدل و تقدم و تأخر بوده و [[بداء]] در آنها محتمل است.<ref>ر.ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲</ref> بنابراین [[تسریع در ظهور]] یا نشانه‌های آن امری ممکن است، همان‌گونه که امکان عقب افتادن [[فرج]] در اثر خطاها و کوتاهی‌ها و آماده نبودن [[منتظران]] وجود دارد.<ref>ر.ک. [[مسعود عالی|عالی، مسعود]]، [[مسأله مهدویت ۱ (کتاب)|مسأله مهدویت ۱]] ص ۱۸۱ و ۱۸۲</ref> | # [[تشویق]] [[ائمه هدی]] {{ع}} به [[دعا]] برای تسریع [[فرج]]، بیانگر آن است که حصول [[فرج]] و فرا رسیدن [[ظهور]]، دارای یک زمان صددرصد تعیین شده و غیرقابل تغییر نیست؛ از این رو نشانه‌هایی که برای [[زمان ظهور]] بیان شده، البته غیر از [[نشانه‌های حتمی]]، قابل تغییر و تبدل و تقدم و تأخر بوده و [[بداء]] در آنها محتمل است.<ref>ر. ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص ۲۹ ـ ۳۲</ref> بنابراین [[تسریع در ظهور]] یا نشانه‌های آن امری ممکن است، همان‌گونه که امکان عقب افتادن [[فرج]] در اثر خطاها و کوتاهی‌ها و آماده نبودن [[منتظران]] وجود دارد.<ref>ر. ک. [[مسعود عالی|عالی، مسعود]]، [[مسأله مهدویت ۱ (کتاب)|مسأله مهدویت ۱]] ص ۱۸۱ و ۱۸۲</ref> | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[آیا در نشانه‌های ظهور بدا رخ می‌دهد؟ و نشانه‌های حتمی تغییرپذیرند؟ (پرسش)]] | * [[آیا در نشانه‌های ظهور بدا رخ می‌دهد؟ و نشانه‌های حتمی تغییرپذیرند؟ (پرسش)]] | ||