ثابت بن قیس بن خطیم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

وی از [[بنو ظفر]]، تیره‌ای از [[اوس]] است. مادرش به نام [[عقرب بن معاذ بن عمان اشهلی|عقرب]]، دختر [[معاذ بن عمان أشهلی]]، از [[بیعت کنندگان]] با [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۲۴۲؛ ابن حبیب بغدادی، المبحر، ص۳۹۷ و از او ابن اثیر، اسد الغابه، ج۷، ص۱۹۴.</ref> و پدرش [[قیس بن خطیم]]، از [[شاعران]] بنام [[جاهلی]] بود. رسول خدا {{صل}} در [[مکه]] از او خواست [[مسلمان]] شود، ولی او در پی فرصتی دیگر، به [[مدینه]] آمد و پیش از [[هجرت رسول خدا]] {{صل}} در نبردی میان [[اوس و خزرج]] در حال [[کفر]] کشته شد<ref>برای آگاهی بیشتر از شرح حال قیس، ر. ک: ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۳، ص۲۷.</ref>. ثابت در شمار [[صحابه رسول خدا]] {{صل}} است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۱.</ref> که در [[غزوه احد]] (در شمار ثابت قدمان صحنه [[نبرد]] بود) و در برابر رسول خدا {{صل}} [[شمشیر]] زد، [[دوازده]] جراحت برداشت و آن [[حضرت]] در آن [[غزوه]] وی را حاسر ([[رزمنده]] بدون [[زره]] در میدان نبرد) نامید. او همچنین در غزوه‌های پس از [[احد]] حاضر شد، اما دانسته نیست چرا [[سیره]] نگاران از وی در نبردهای رسول خدا {{صل}} نامی نبرده‌اند. هنگامی که [[عثمان]]، [[سعید بن عاص]] را در پی [[شکایت]] [[مردم کوفه]] از آن [[شهر]] فراخواند، ثابت سمت [[جانشینی]] او را در [[کوفه]] بر عهده داشت، که [[کمیل بن زیاد]] به دستور [[مالک اشتر]] وی را از کوفه [[اخراج]] کرد و پس از آن، مردم کوفه [[ابوموسی اشعری]] را برگزیدند<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۲، ص۱۶۹.</ref>. همو [[کارگزار امام علی]] {{ع}} در [[مدائن]] بود تا زمانی که [[مغیره]]، [[والی]] [[معاویه]] در کوفه، وی را برکنار کرد. ثابت در نبردهای [[جمل]]، [[صفین]] و [[نهروان]] در کنار [[امام علی]] جنگید و (در برابر معاویه) سخت [[سرکش]] بود و معاویه از وی ناراحت بود. [[انصار]] در [[اعتراض]] به قطع مستمری‌شان به مدت دو یا سه سال از سوی معاویه، در [[مسجد]] بنوفر برای فرستادن نامه‌ای دسته جمعی بر وی [[اجتماع]] کرده بودند، که ثابت از آنان خواست یک تن به این کار [[اقدام]] کند تا در صورت پیشامد [[ناگواری]] اسامی آنان نزد [[معاویه]] نباشد و در پاسخ، مطلبی ناخوشایند [[انصار]] ننویسد و سرانجام خود برای [[دفاع]] از انصار حاضر شد با معاویه [[گفتگو]] کند. او در نامه‌ای به معاویه، با مقدم داشتن نام خود بر نام وی، مطالبی از جمله [[یاری]] [[رسول خدا]] {{صل}} را به وی گوشزد کرد و گفت: [[حقوق]] ما را قطع کرده‌ای و بر ما [[ستم]] رواداشته‌ای، در حالی که ما گناهی جز یاری رسول خدا {{صل}} نداشته‌ایم. معاویه [[نامه]] وی را به [[یزید]] داد تا بخواند و از وی [[مشورت]] خواست. یزید پیشنهاد داد ثابت را روبه روی منزلش به دار آویزند، ولی نظر بزرگان [[شام]]، احضار وی به شام و به دار آویختن وی در برابر [[پیروان]] معاویه و اشراف شام بود. معاویه در نامه‌ای به وی، سه [[روز]] مهلت خواست و پاسخ ثابت را برخاسته از [[اضطراب]] و [[بی‌قراری]] او از خلافتش دانست و یادآور شد او در فتنه‌ای قرار گرفته که خود را شهره و افشا کرده است. [[ثابت]] پاسخ وی را برای انصار خواند و روز چهارم از عطای معاویه برخوردار شدند. براساس [[روایت]] [[عمر بن قتاده]]، ثابت نزد معاویه رفت، دو ماه آنجا بود، ولی معاویه اعتنایی به وی نکرد تا اینکه برای بازگشت اجازه خواست. معاویه صد هزار درهم برای وی فرستاد و ثابت آنها را در [[منزل]] معاویه گذاشت و خارج شد. ثابت در دوره معاویه درگذشت<ref>خطیب بغدادی، احمد بن علی (م ۴۶۲)، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۷ و ۱۸۸ و از او ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۱۳۶-۱۳۸؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۰</ref> و از او روایتی نقل نشده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۱.</ref>. سه فرزند ثابت از [[أم حبیب بن قیس بن یزید ظفری|أم حبیب]] دختر [[قیس بن یزید ظفری]] به نام‌های [[عمر بن ثابت بن قیس بن خطیم|عمر]]، [[محمد بن ثابت بن قیس بن خطیم|محمد]] و [[یزید بن ثابت بن قیس بن خطیم|یزید]] در [[ذی حجه]] [[سال]] ۶۳ در [[نبرد]] [[حره]] کشته شدند و از آنان نسلی باقی نماند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۱۹۹.</ref>. فرزند دیگرش (نواده وی) به نام [[عدی بن ابان بن ثابت]] از [[راویان]] مورد [[اعتماد]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۱ و از او ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۵۰؛ اختلاف نظر درباره نسب عدی بن ثابت را بنگرید: ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۰.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثابت بن قیس بن خطیم»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۰۱ - ۳۰۲.</ref>