جابر بن حیان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[جابر بن حیان در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[ابوموسی جابر بن حیّان بن عبدالله طوسی کوفی صوفی طرسوسی]] اصل وی [[خراسانی]] بود، <ref>الفهرست (الندیم) ۴۲۰.</ref> ولی خود به سال ۱۲۰ هـ <ref> معجم المؤلفین ۳/۱۰۵.</ref> در [[کوفه]] به [[دنیا]] آمد. پدرش احتمالاً همان عطاری است که در سال ۱۰۷ هـ به [[جرم]] هواداری [[بنی عباس]] و [[تشیع]] دستگیر شد و به [[فرمان]] آخرین [[حاکم]] [[اموی]] [[خراسان]] به [[قتل]] رسید. گفته شده که وی بیشتر اوقات در کوفه اقامت داشت،<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۷ ـ ۱۹۹ الأخبار الطوال ۳۴ اعیان الشیعه ۴/۳۰.</ref> ولی از [[ترس]] حاکم وقت، دایماً در حال نقل و انتقال بود<ref>الفهرست (الندیم) ۴۲۰.</ref> و به بلاد و سرزمین‌هایی چون [[سوریه]]، [[مصر]] و [[هند]] [[مسافرت]] کرد.<ref> تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۷ ـ ۱۹۹.</ref> | [[ابوموسی جابر بن حیّان بن عبدالله طوسی کوفی صوفی طرسوسی]] اصل وی [[خراسانی]] بود، <ref>الفهرست (الندیم) ۴۲۰.</ref> ولی خود به سال ۱۲۰ هـ <ref> معجم المؤلفین ۳/۱۰۵.</ref> در [[کوفه]] به [[دنیا]] آمد. پدرش احتمالاً همان عطاری است که در سال ۱۰۷ هـ به [[جرم]] هواداری [[بنی عباس]] و [[تشیع]] دستگیر شد و به [[فرمان]] آخرین [[حاکم]] [[اموی]] [[خراسان]] به [[قتل]] رسید. گفته شده که وی بیشتر اوقات در کوفه اقامت داشت،<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۷ ـ ۱۹۹ الأخبار الطوال ۳۴ اعیان الشیعه ۴/۳۰.</ref> ولی از [[ترس]] حاکم وقت، دایماً در حال نقل و انتقال بود<ref>الفهرست (الندیم) ۴۲۰.</ref> و به بلاد و سرزمین‌هایی چون [[سوریه]]، [[مصر]] و [[هند]] [[مسافرت]] کرد.<ref> تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۷ ـ ۱۹۹.</ref> | ||
از [[اصحاب]]<ref> فرج المهموم ۱۴۶ اعیان الشیعه ۴/۳۰.</ref> و [[شاگردان]] [[امام جعفر صادق]]{{ع}} بوده و از آن [[حضرت]] علومی را فرا گرفته است.<ref>دائرة المعارف الاسلامی ۶/۲۲۸ معجم الفلاسفه ۲۲۹.</ref> از دیگر اساتید او، [[حر بن حمیری]] است که در آثار خود بارها از او نام برده و [[علوم]] زیادی را از وی آموخته است.<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> [[خالد بن یزید بن معاویه]]<ref> اعیان الشیعه ۴/۳۶.</ref> و شخصی به نام [[اذن الحمار منطقی]] نیز از دیگر اساتیدش بوده‌اند.<ref> تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> | از [[اصحاب]]<ref> فرج المهموم ۱۴۶ اعیان الشیعه ۴/۳۰.</ref> و [[شاگردان]] [[امام جعفر صادق]] {{ع}} بوده و از آن [[حضرت]] علومی را فرا گرفته است.<ref>دائرة المعارف الاسلامی ۶/۲۲۸ معجم الفلاسفه ۲۲۹.</ref> از دیگر اساتید او، [[حر بن حمیری]] است که در آثار خود بارها از او نام برده و [[علوم]] زیادی را از وی آموخته است.<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> [[خالد بن یزید بن معاویه]]<ref> اعیان الشیعه ۴/۳۶.</ref> و شخصی به نام [[اذن الحمار منطقی]] نیز از دیگر اساتیدش بوده‌اند.<ref> تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> | ||
از شاگردان او می‌‌توان خرقی، [[ابن عیاض مصری]]، [[اخمیمی]]<ref> الفهرست (الندیم)۴۲۰.</ref> و [[یحیی بن ابی بکر برمکی]]<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> را نام برد. | از شاگردان او می‌‌توان خرقی، [[ابن عیاض مصری]]، [[اخمیمی]]<ref> الفهرست (الندیم)۴۲۰.</ref> و [[یحیی بن ابی بکر برمکی]]<ref>تاریخ التراث العربی ۴/۱۹۸.</ref> را نام برد. | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
کتاب الملک سیصد اثر در [[فلسفه]] ۱۳۰۰ اثر در حیل مثل تقاطر ۱۳۰۰ اثر در صنایع و آلات حرب پانصد اثر در طب مثل المجسمه و التشریع پانصد اثر در ردّ و نقض فلاسفه کتاب‌های زیادی در [[خواص]] اشیاء کتاب‌های زیاد و [[نیکو]] در عزایم (افسون‌ها و [[ادعیه]] که برای احضار [[پریان]] و [[جنیان]] خوانند)<ref>لغت نامه دهخدا ۵/۶۴۱۸.</ref> | کتاب الملک سیصد اثر در [[فلسفه]] ۱۳۰۰ اثر در حیل مثل تقاطر ۱۳۰۰ اثر در صنایع و آلات حرب پانصد اثر در طب مثل المجسمه و التشریع پانصد اثر در ردّ و نقض فلاسفه کتاب‌های زیادی در [[خواص]] اشیاء کتاب‌های زیاد و [[نیکو]] در عزایم (افسون‌ها و [[ادعیه]] که برای احضار [[پریان]] و [[جنیان]] خوانند)<ref>لغت نامه دهخدا ۵/۶۴۱۸.</ref> | ||
چند کتاب در [[نیرنگ‌ها]] چند کتاب در [[زهد]] و [[موعظه]] چند کتاب در [[منطق]] طبق [[رأی]] ارسطالیس کتاب بزرگی در طب دو کتاب بزرگ و کوچک در طب الزیج اللطیف سیصد ورق<ref> الفهرست (الندیم) ۴۲۱ـ۴۲۳.</ref>اسرار البرانیات اصول الکیمیاء<ref> الذریعه ۲/۴۲ و ۲۱۱.</ref> الجامع فی الاسطرلاب الجفر الصادقی{{ع}} جنات الخلد<ref>الذریعه ۵/۲۷، ۱۵۰ و۴۲۰.</ref> خاریینی خواص الاکسیر خواص الحروف الحیل الحیاة<ref>الذریعه ۷/۱۱۳، ۱۲۸، ۱۳۳ و۲۷۱.</ref> الدعاء<ref>الذریعه ۸/۱۸۲.</ref> الرحمة الکبیر الرحمة الصغیر الرسائل الجابریه رسالة الجعفریه<ref>الذریعه ۱۰/۱۷۱و ۲۴۴.</ref> رسالة فی الامامة الزیادات فی التدابیر<ref> الذریعه ۱۱/۱۱۱ و ۳۱۵.</ref> السموم السهل<ref>الذریعه ۱۲/۲۳۱ و۲۶۳.</ref> العلم المخزون الطلسمات الصافی<ref> الذریعه ۱۵/۴، ۱۷۷ و۳۲۳.</ref> السبعین الفهرست<ref> الذریعه ۱۶/۲۴۰ و ۳۸۲.</ref> الکامل فی الکیمیاء کتاب الاعظم فی الکیمیاء الفضه القلعی النحاس مفاتیح الرموز (حل الطلسم)<ref> الذریعه ۱۷/۲۵۷ و ۲۶۴.</ref> رسالة کیمیاء<ref> الذریعه ۱۸/۱۹۷.</ref> الحدود المقالات (۱، ۲، ۵، ۱۶، ۱۷ و ۲۵) ابتداء الجزء الاول من کتاب السر المکنون نخب من کتاب المیزان الصغیر نخب من کتاب الاشتمال نخب من کتاب البحث نخب من کتاب التعریف نخب من کتاب الحاصل نخب من کتاب الخمسین نخب من کتاب الخواص الکبیر نخب من کتاب الراهب نخب من کتاب السبعین نخب من کتاب القدیم نخب من کتاب التجمیع نخبة من الجزء الرابع من کتاب الأحجار علی رأی بلیناس اخراج ما فی القوة الی الفعل الامامه الماجد مختار رسائل جابر<ref> الذریعه ۲۰/۱۷۱ و ۱۷۷.</ref> المفتاح مفتاح السماح<ref> الذریعه ۲۱/۳۱۴ و ۳۳۳.</ref> المکتسب فی صناعة الذهب المنتخب فی صنعة الطلسمات<ref> الذریعه ۲۲/۱۵۶ و ۴۲۰.</ref> مهج النفوس <ref>الذریعه ۲۳/۲۸۷.</ref> النور و الرحمة و النار<ref>الذریعه ۲۴/۳ و ۳۷۹.</ref> الذهب المنافع المیاه<ref>الذریعه ۲۶/۳۰۵ و ۳۱۴.</ref> الارشاد فی التعبیر علل المعادن نهایة الادب<ref>کشف الظنون ۱/۶۹، ۲/۱۱۶۰ و ۲/۱۹۸۵.</ref> رسالة الفوز العوالم رسالة الصنعه رهینة الراهب و رسالة فی موازین علم الکاف<ref>معجم المؤلفین ۳/۱۰۵.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۲۱۸-۲۲۰.</ref> | چند کتاب در [[نیرنگ‌ها]] چند کتاب در [[زهد]] و [[موعظه]] چند کتاب در [[منطق]] طبق [[رأی]] ارسطالیس کتاب بزرگی در طب دو کتاب بزرگ و کوچک در طب الزیج اللطیف سیصد ورق<ref> الفهرست (الندیم) ۴۲۱ـ۴۲۳.</ref>اسرار البرانیات اصول الکیمیاء<ref> الذریعه ۲/۴۲ و ۲۱۱.</ref> الجامع فی الاسطرلاب الجفر الصادقی {{ع}} جنات الخلد<ref>الذریعه ۵/۲۷، ۱۵۰ و۴۲۰.</ref> خاریینی خواص الاکسیر خواص الحروف الحیل الحیاة<ref>الذریعه ۷/۱۱۳، ۱۲۸، ۱۳۳ و۲۷۱.</ref> الدعاء<ref>الذریعه ۸/۱۸۲.</ref> الرحمة الکبیر الرحمة الصغیر الرسائل الجابریه رسالة الجعفریه<ref>الذریعه ۱۰/۱۷۱و ۲۴۴.</ref> رسالة فی الامامة الزیادات فی التدابیر<ref> الذریعه ۱۱/۱۱۱ و ۳۱۵.</ref> السموم السهل<ref>الذریعه ۱۲/۲۳۱ و۲۶۳.</ref> العلم المخزون الطلسمات الصافی<ref> الذریعه ۱۵/۴، ۱۷۷ و۳۲۳.</ref> السبعین الفهرست<ref> الذریعه ۱۶/۲۴۰ و ۳۸۲.</ref> الکامل فی الکیمیاء کتاب الاعظم فی الکیمیاء الفضه القلعی النحاس مفاتیح الرموز (حل الطلسم)<ref> الذریعه ۱۷/۲۵۷ و ۲۶۴.</ref> رسالة کیمیاء<ref> الذریعه ۱۸/۱۹۷.</ref> الحدود المقالات (۱، ۲، ۵، ۱۶، ۱۷ و ۲۵) ابتداء الجزء الاول من کتاب السر المکنون نخب من کتاب المیزان الصغیر نخب من کتاب الاشتمال نخب من کتاب البحث نخب من کتاب التعریف نخب من کتاب الحاصل نخب من کتاب الخمسین نخب من کتاب الخواص الکبیر نخب من کتاب الراهب نخب من کتاب السبعین نخب من کتاب القدیم نخب من کتاب التجمیع نخبة من الجزء الرابع من کتاب الأحجار علی رأی بلیناس اخراج ما فی القوة الی الفعل الامامه الماجد مختار رسائل جابر<ref> الذریعه ۲۰/۱۷۱ و ۱۷۷.</ref> المفتاح مفتاح السماح<ref> الذریعه ۲۱/۳۱۴ و ۳۳۳.</ref> المکتسب فی صناعة الذهب المنتخب فی صنعة الطلسمات<ref> الذریعه ۲۲/۱۵۶ و ۴۲۰.</ref> مهج النفوس <ref>الذریعه ۲۳/۲۸۷.</ref> النور و الرحمة و النار<ref>الذریعه ۲۴/۳ و ۳۷۹.</ref> الذهب المنافع المیاه<ref>الذریعه ۲۶/۳۰۵ و ۳۱۴.</ref> الارشاد فی التعبیر علل المعادن نهایة الادب<ref>کشف الظنون ۱/۶۹، ۲/۱۱۶۰ و ۲/۱۹۸۵.</ref> رسالة الفوز العوالم رسالة الصنعه رهینة الراهب و رسالة فی موازین علم الکاف<ref>معجم المؤلفین ۳/۱۰۵.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۲۱۸-۲۲۰.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||