پرش به محتوا

جاسوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[جاسوسی در قرآن]] - [[جاسوسی در حدیث]] - [[جاسوسی در نهج البلاغه]] - [[جاسوسی در فقه سیاسی]] - [[جاسوسی در اخلاق اسلامی]] - [[جاسوسی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[جاسوسی در قرآن]] - [[جاسوسی در حدیث]] - [[جاسوسی در نهج البلاغه]] - [[جاسوسی در فقه سیاسی]] - [[جاسوسی در اخلاق اسلامی]] - [[جاسوسی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
واژه [[جاسوسی]] از دو بخش "جاسوس" و "یاءِ" حاصل مصدر (در نقش پسوند [[شغل]] ساز) ساخته شده و در [[زبان فارسی]] به معنای جست و جوی خبر، خبر پرسی، خبر چینی، [[سخن چینی]]، به دست آوردن [[اخبار]] و [[اسرار]] فرد، اداره یا کشوری و دادن آن به دیگری آمده است و به صورت مصدرِ مرکبِ "جاسوسی کردن" نیز کاربرد دارد.<ref> لغت‌نامه، ج ۵، ص ۷۳۶۰؛ [[فرهنگ]] عمید، ص ۴۵۰، "جاسوس و جاسوسی".</ref> جاسوس از ریشه [[عربی]] "ج ـ س ـ س" و صفت مشبهه بر وزن "فاعول" است.<ref>مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۴۱۴؛ المصباح، ص ۱۰۱؛ لسان العرب، ج ۲، ص ۲۸۳، "جسس".</ref> شماری از واژه پژوهان، "جسّ" را در اصل به معنای لمس چیزی با دست <ref>جمهرة اللغه، ج ۱، ص ۸۸ - ۸۹؛ المصباح، ص ۱۰۱؛ مفردات، ص ۱۹۶، "جسس".</ref> (مانند گرفتن نبض) برای کسب [[آگاهی]] لازم، دانسته <ref> العین، ص ۱۴۰؛ الصحاح، ج ۳، ص ۹۱۳؛ لسان العرب، ج ۲، ص ۲۸۳، "جسس".</ref> و برخی آن را فقط تفحص نامحسوس معنا کرده‌اند؛<ref>مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۴۱۴؛ التحقیق، ج ۲، ص ۸۶ - ۸۷، "جسس"؛ الفائق، ج ۱، ص ۲۱۴. </ref>
واژه [[جاسوسی]] از دو بخش "جاسوس" و "یاءِ" حاصل مصدر (در نقش پسوند [[شغل]] ساز) ساخته شده و در [[زبان فارسی]] به معنای جست و جوی خبر، خبر پرسی، خبر چینی، [[سخن چینی]]، به دست آوردن [[اخبار]] و [[اسرار]] فرد، اداره یا کشوری و دادن آن به دیگری آمده است و به صورت مصدرِ مرکبِ "جاسوسی کردن" نیز کاربرد دارد.<ref> لغت‌نامه، ج ۵، ص ۷۳۶۰؛ [[فرهنگ]] عمید، ص ۴۵۰، "جاسوس و جاسوسی".</ref> جاسوس از ریشه [[عربی]] "ج ـ س ـ س" و صفت مشبهه بر وزن "فاعول" است.<ref>مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۴۱۴؛ المصباح، ص ۱۰۱؛ لسان العرب، ج ۲، ص ۲۸۳، "جسس".</ref> شماری از واژه پژوهان، "جسّ" را در اصل به معنای لمس چیزی با دست <ref>جمهرة اللغه، ج ۱، ص ۸۸ - ۸۹؛ المصباح، ص ۱۰۱؛ مفردات، ص ۱۹۶، "جسس".</ref> (مانند گرفتن نبض) برای کسب [[آگاهی]] لازم، دانسته <ref> العین، ص ۱۴۰؛ الصحاح، ج ۳، ص ۹۱۳؛ لسان العرب، ج ۲، ص ۲۸۳، "جسس".</ref> و برخی آن را فقط تفحص نامحسوس معنا کرده‌اند؛<ref>مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۴۱۴؛ التحقیق، ج ۲، ص ۸۶ - ۸۷، "جسس"؛ الفائق، ج ۱، ص ۲۱۴. </ref>


خط ۱۰: خط ۱۰:
[[جاسوسی]] در گذشته با شیوه‌های ابتدایی و اغلب در حوزه‌های نظامی و سیاسی صورت می‌‌گرفت؛ اما امروزه با [[تغییر]] ماهیت تهدیدها، شیوه‌ها و حوزه‌های جاسوسی نیز [[تحول]] و توسعه یافته است.<ref> ر. ک: موسوعة السیاسه، ج ۲، ص ۱۵؛ فرهنگ علوم سیاسی، ج ۱، ص ۲۰۱. </ref> جاسوسی از پیشینه [[تاریخی]] بسیار دیرینی برخوردار است و متون بسیاری بر باستانی بودن آن [[گواهی]] می‌‌دهند.<ref> برای اطلاع بیشتر ر. ک: [[دانشنامه]] [[جهان اسلام]]، ج ۹، ص ۲۵۰. </ref>
[[جاسوسی]] در گذشته با شیوه‌های ابتدایی و اغلب در حوزه‌های نظامی و سیاسی صورت می‌‌گرفت؛ اما امروزه با [[تغییر]] ماهیت تهدیدها، شیوه‌ها و حوزه‌های جاسوسی نیز [[تحول]] و توسعه یافته است.<ref> ر. ک: موسوعة السیاسه، ج ۲، ص ۱۵؛ فرهنگ علوم سیاسی، ج ۱، ص ۲۰۱. </ref> جاسوسی از پیشینه [[تاریخی]] بسیار دیرینی برخوردار است و متون بسیاری بر باستانی بودن آن [[گواهی]] می‌‌دهند.<ref> برای اطلاع بیشتر ر. ک: [[دانشنامه]] [[جهان اسلام]]، ج ۹، ص ۲۵۰. </ref>


گزارش‌های [[تورات]] درباره [[اتهام]] جاسوسی به [[برادران یوسف]]{{ع}} پس از ورود نخستین آنان به [[مصر]]، ارسال [[جاسوسان]] [[دوازده گانه]] بنی اسرئیل از سوی [[موسی]]{{ع}} برای [[شناسایی]] [[سرزمین]] کنعان <ref>کتاب [[مقدس]]،اعداد ۱۳: ۱ - ۲۹؛ تثنیه ۱: ۲۲ - ۲۸. </ref> و روانه شدن جاسوسان [[یوشع]] به [[شهر]] اریحا <ref>کتاب مقدس، یوشع ۲: ۱ - ۲۴. </ref> از این قبیل‌اند.<ref>کتاب مقدس، پیدایش ۴۲: ۸ - ۲۰. </ref> اتهام برادران یوسف{{ع}} در پاره‌ای [[منابع تفسیری]] نیز گزارش شده <ref>مجمع البیان، ج ۵، ص ۴۲۲؛ [[تفسیر ثعالبی]]، ج ۳، ص ۳۳۵؛ زاد المسیر، ج ۴، ص ۱۸۷. </ref> و برخی [[مفسران]]، [[فسادانگیزی]] [[نفی]] شده در [[آیه]] {{متن قرآن|قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ مَا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كُنَّا سَارِقِينَ}}<ref>«گفتند: سوگند به خداوند که شما می‌دانید ما نیامده‌ایم تا در این سرزمین تبهکاری کنیم و ما دزد نیستیم» سوره یوسف، آیه ۷۳.</ref> را اشاره به آن دانسته‌اند.<ref>المیزان، ج ۱۱، ص ۲۲۴. </ref>
گزارش‌های [[تورات]] درباره [[اتهام]] جاسوسی به [[برادران یوسف]] {{ع}} پس از ورود نخستین آنان به [[مصر]]، ارسال [[جاسوسان]] [[دوازده گانه]] بنی اسرئیل از سوی [[موسی]] {{ع}} برای [[شناسایی]] [[سرزمین]] کنعان <ref>کتاب [[مقدس]]، اعداد ۱۳: ۱ - ۲۹؛ تثنیه ۱: ۲۲ - ۲۸. </ref> و روانه شدن جاسوسان [[یوشع]] به [[شهر]] اریحا <ref>کتاب مقدس، یوشع ۲: ۱ - ۲۴. </ref> از این قبیل‌اند.<ref>کتاب مقدس، پیدایش ۴۲: ۸ - ۲۰. </ref> اتهام برادران یوسف {{ع}} در پاره‌ای [[منابع تفسیری]] نیز گزارش شده <ref>مجمع البیان، ج ۵، ص ۴۲۲؛ [[تفسیر ثعالبی]]، ج ۳، ص ۳۳۵؛ زاد المسیر، ج ۴، ص ۱۸۷. </ref> و برخی [[مفسران]]، [[فسادانگیزی]] [[نفی]] شده در [[آیه]] {{متن قرآن|قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ مَا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كُنَّا سَارِقِينَ}}<ref>«گفتند: سوگند به خداوند که شما می‌دانید ما نیامده‌ایم تا در این سرزمین تبهکاری کنیم و ما دزد نیستیم» سوره یوسف، آیه ۷۳.</ref> را اشاره به آن دانسته‌اند.<ref>المیزان، ج ۱۱، ص ۲۲۴. </ref>


در [[تاریخ اسلام]] نیز نمونه‌هایی از جاسوسی در خلال درگیری‌های [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با [[مشرکان]] به چشم می‌‌خورد که فرستادن افراد و گروه‌های [[تجسس]] از سوی آن [[حضرت]] برای شناسایی و گزارش اوضاع [[دشمنان]] از آن قبیل است؛<ref>تاریخ الاسلام، [[ذهبی]]، ج ۲، ص ۳۰۲؛ السیرة النبویه، [[ابن کثیر]]، ج ۳، ص ۲۱۹؛ ج ۴، ص ۱۳۱؛ [[عیون]] الاثر، ج ۲، ص ۴۵. </ref> همچنین گزارش‌هایی درباره شیوه [[حفظ]] [[اسرار]] محرمانه در برخورد با [[جاسوسان]] [[دشمن]]، در [[سیره پیامبر]]{{صل}} به چشم می‌‌خورد.<ref>سنن ابی [[داود]]، ج ۱، ص ۵۹۸ - ۵۹۹؛ [[مسند احمد]]، ج ۴، ص ۴۹؛ السنن الکبری، ج ۹، ص ۱۴۷. </ref> فعالیت‌های یاد شده در زمان‌ها و اوضاع گوناگون [[جنگی]] و در [[ارتباط]] با همه دشمنان اعم از [[قریش]]، [[هوازن]]، [[رومیان]] و... گزارش شده‌اند.<ref> نک: مسند احمد، ج۳، ص۱۳۶؛ موسوعه الاستخبارات و الامن، ج ۱، ص ۳۵۰، ۳۵۲؛ الاستخبارات العسکریة فی الاسلام، ص ۱۰۵ - ۱۰۶. </ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[جاسوسی (مقاله)|مقاله «جاسوسی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>
در [[تاریخ اسلام]] نیز نمونه‌هایی از جاسوسی در خلال درگیری‌های [[پیامبر اکرم]] {{صل}} با [[مشرکان]] به چشم می‌‌خورد که فرستادن افراد و گروه‌های [[تجسس]] از سوی آن [[حضرت]] برای شناسایی و گزارش اوضاع [[دشمنان]] از آن قبیل است؛<ref>تاریخ الاسلام، [[ذهبی]]، ج ۲، ص ۳۰۲؛ السیرة النبویه، [[ابن کثیر]]، ج ۳، ص ۲۱۹؛ ج ۴، ص ۱۳۱؛ [[عیون]] الاثر، ج ۲، ص ۴۵. </ref> همچنین گزارش‌هایی درباره شیوه [[حفظ]] [[اسرار]] محرمانه در برخورد با [[جاسوسان]] [[دشمن]]، در [[سیره پیامبر]] {{صل}} به چشم می‌‌خورد.<ref>سنن ابی [[داود]]، ج ۱، ص ۵۹۸ - ۵۹۹؛ [[مسند احمد]]، ج ۴، ص ۴۹؛ السنن الکبری، ج ۹، ص ۱۴۷. </ref> فعالیت‌های یاد شده در زمان‌ها و اوضاع گوناگون [[جنگی]] و در [[ارتباط]] با همه دشمنان اعم از [[قریش]]، [[هوازن]]، [[رومیان]] و... گزارش شده‌اند.<ref> نک: مسند احمد، ج۳، ص۱۳۶؛ موسوعه الاستخبارات و الامن، ج ۱، ص ۳۵۰، ۳۵۲؛ الاستخبارات العسکریة فی الاسلام، ص ۱۰۵ - ۱۰۶. </ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[جاسوسی (مقاله)|مقاله «جاسوسی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>


==جاسوسی در قرآن==
== جاسوسی در قرآن ==


==جاسوسی برای دشمنان==
== جاسوسی برای دشمنان ==
===[[خیانت]] [[ابولبابه]]===
=== [[خیانت]] [[ابولبابه]] ===
=== [[جاسوسی]] [[حاطب بن ابی بلتعه]]===
=== [[جاسوسی]] [[حاطب بن ابی بلتعه]] ===
=== [[جاسوسی]] از روی نیاز===
=== [[جاسوسی]] از روی نیاز ===
=== جاسوسی [[منافقان]]===
=== جاسوسی [[منافقان]] ===
=== خبرچینی برخی [[یهودیان]]===
=== خبرچینی برخی [[یهودیان]] ===
===[[خیانت]] [[همسران]] [[نوح]] و [[لوط]]===
=== [[خیانت]] [[همسران]] [[نوح]] و [[لوط]] ===


==[[جاسوسی]] برای [[مسلمانان]]==
== [[جاسوسی]] برای [[مسلمانان]] ==
=== [[غزوه حمراء الاسد]]===
=== [[غزوه حمراء الاسد]] ===


=== [[جنگ احزاب]]===
=== [[جنگ احزاب]] ===


==[[حکم فقهی]] [[جاسوسی]]==
== [[حکم فقهی]] [[جاسوسی]] ==


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش