دعای عهد: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

* از دعاهای مشهور که [[خواندن]] آن در [[دوران غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ فراوان مورد سفارش قرار گرفته دعای عهد است. این [[دعا]]، در بردارنده [[درود]] ویژه از طرف خواننده [[دعا]] و نیز از سوی تمام مردان و زنان با [[ایمان]] - در شرق و غرب [[جهان]] و خشکی و دریا، و از [[پدر]] و [[مادر]] و [[فرزند]] خواننده دعا- به پیشگاه [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} است. پس از آن، [[عهد]] و [[پیمان]] و [[بیعت]] با آن [[حضرت]] را تجدید می‏‌کند و [[پایداری]] بر این [[پیمان]] را تا [[روز قیامت]] اظهار می‌‏دارد. آن‏گاه از [[خداوند]] سبحانه و تعالی می‏‌خواهد که اگر [[مرگ]] وی فرابرسد، در حالی که [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[ظهور]] نکرده باشد، پس از [[ظهور]]، او را از [[قبر]] برآور و به [[یاری]] آن [[حضرت]] [[سعادتمند]] کند. بعد از آن، درخواست [[دیدار]] [[امام]] {{ع}} با عبارت ظریفی بیان شده است و [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] و [[فرج]] و برپایی [[حکومت]] [[راستین]] و سامان یافتن [[جهان]] و زنده شدن حقایق [[دین]] و اهل [[ایمان]]، پایان‏‌بخش این دعای شریف است.

* [[امام صادق]] {{ع}} درباره این [[دعا]] فرموده است: "هرکس [[چهل]] صبحگاه این [[دعا]] را بخواند، از [[یاوران]] [[امام مهدی|حضرت قائم]] {{ع}}‏ خواهد بود و اگر پیش از [[ظهور]] آن [[حضرت]] بمیرد، [[خدا]] او را زنده خواهد کرد، تا همراه آن [[حضرت]] [[جهاد]] نماید و به شماره هر کلمه از آن، هزار [[پاداش]] برایش نوشته می‏‌شود، و هزار کار بد از او [[پاک]] می‏‌گردد<ref>{{عربی|" مَنْ‏ دَعَا إِلَى‏ اللَّهِ‏ أَرْبَعِينَ‏ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ كَانَ‏ مِنْ‏ أَنْصَارِ قَائِمِنَا وَ إِنْ‏ مَاتَ‏ أَخْرَجَهُ‏ اللَّهُ‏ إِلَيْهِ‏ مِنْ‏ قَبْرِهِ‏ وَ أَعْطَاهُ‏ اللَّهُ‏ بِكُلِ‏ كَلِمَةٍ أَلْفَ‏ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ‏ أَلْفَ‏ سَيِّئَةٍ ‏ ‏‏‏"}}، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۸۳، ص ۲۸۴، ح ۴۷</ref>.  

* مهم‏ترین آثار مداومت بر این [[دعا]] سه چیز است:

# [[ثواب]] کسانی را خواهد داشت که زمان [[ظهور]]، در [[خدمت]] [[امام]] {{ع}} می‌‏باشند؛

# تجدید [[عهد]]، مایه [[ثبات]] و کمال [[محبت]] و [[اخلاص]] و [[ایمان]] شخص می‌‏شود؛

# مایه توجه خاص و نظر [[رحمت]] کامل آن [[حضرت]] به [[بنده]] می‏‌شود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۸ - ۲۲۹.</ref>.

== دعای [[عهد]] در موعودنامه ==

* به فرموده [[امام صادق]] {{ع}} هرکس [[چهل]] صبح این [[عهد]] را بخواند از [[یاوران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} قرار می‌گیرد و اگر پیش از [[قیام نفس زکیه]] آن [[حضرت]] بمیرد [[خداوند]] او را از [[قبر]] بیرون می‌آورد تا در [[خدمت]] آن [[حضرت]] باشد و حق‌تعالی به هرکلمه آن، هزار حسنه به او [[کرامت]] فرماید و هزار [[گناه]] از او محو کند.  

* مطلع آن [[عهد]] این است: {{عربی|"اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ..."}}<ref>مفاتیح الجنان، باب سوم.</ref>. [[سید بن طاووس]] در مصباح الزائر و [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]]<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰.</ref> بیان داشته‌اند که این [[دعا]] [[مستحب]] است هرروز پس از [[نماز صبح]]، بلکه بعد از هر فریضه خوانده شود، و نیز [[مستحب]] است این [[بیعت]]، هر [[روز جمعه]] تجدید گردد.  

* دعای عهد هم از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] شده است، با این مطلع: {{عربی|"اللَّهُمَّ يَا إِلَهَ الْآلِهَةِ يَا وَاحِدُ يَا أَحَدُ يَا آخِرَ الْآخِرِينَ..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۷.</ref>.

== دعای عهد در ادعیه و زیارات مهدوی ==

* [[امام صادق]] {{ع}} می‌‌فرمایند: کسی که [[چهل]] صبح [[خداوند]] را با این [[عهد]] بخواند، از [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} خواهد بود و اگر [[پیش از ظهور]] از [[دنیا]] برود، [[خداوند]] او را از قبرش بیرون خواهد آورد (به [[اذن الهی]] [[رجعت]] خواهد نمود) و [[خداوند]] برای هر کلمه‌ای از این [[دعا]] هزار حسنه عطا خواهد نمود و هزار سیئه را از وی خواهد زدود و آن [[دعا]] این است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ ... الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، يَا صَاحِبَ الزَّمَان‏}}<ref>ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۳.</ref><ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۲.</ref>.

== چند نکته ==

# '''دعاهایی همانند دعای عهد:''' دعایی در [[تعقیب نماز]] صبح از [[ناحیه مقدسه]] صادر شده است که هم ابتدا و هم فرازهای زیادی از متن آن مانند دعای عهد است، ولی موضوع آن [[مهدویت]] نیست، ابتدا و انتهای آن چنین است:{{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ... ُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْزُقْنِي مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَسِبُ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَيِّباً وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّي كُلَّ غَمٍّ وَ هَمٍّ وَ أَنْ تُعْطِيَنِي مَا أَرْجُوهُ وَ آمُلُهُ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ}}<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۲۲۸.</ref>. دعای سومی نیز وجود دارد که به موضوع [[توحید]] می‌‌پردازد و آغاز آن مانند دعای عهد است، همچنین [[مستحب]] است این [[دعا]] هنگام افطار خوانده شود. {{متن حدیث| اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الْوَاسِع‏.... وَ اجْمَعْ لَنَا خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۲۶۴.</ref>. دعای {{متن حدیث|اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْه‏}} در واقع خلاصه دعای عهد است و همانند دعای عهد، بهتر است پس از [[نماز صبح]] [[امام زمان]] {{ع}} را با آن [[زیارت]] کنیم<ref>ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۲.</ref>. آغاز و پایان آن به این صورت است:{{متن حدیث| اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ عَنْ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَات‏،.... اللَّهُمَّ هَذِهِ بَيْعَةٌ لَهُ فِي عُنُقِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة}}<ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۲-۶۳.</ref>.

# '''آیا فقط با [[خواندن]] دعای عهد می‌‌توان یکی از [[یاران امام زمان]] {{ع}} شد؟ :''' بنابر آنچه گذشت، [[دعا]] یعنی سخن گفتن ما با [[خداوند]]. طبعاً لازم است بدانیم چه می‌‌گوییم و این [[عهد]] و پیمانی که به آن [[متعهد]] می‌‌شویم، چیست؟ آن هم [[عهد]] وثیق و محکمی که [[متعهد]] می‌‌شویم تا پای [[جان]] به آن پای بند باشیم و می‌‌گوییم: خدایا من در ابتدای این روز و همه روزهایی که بر من گذشته است، [[عهد]] و [[پیمان]] و بیعتش را که بر عهده دارم، تجدید می‌‌نمایم آن چنان که از آن روی برنگردانم و هیچ گاه از آن جدا نشوم. در ادامه این ادعا از [[خداوند]] می‌‌خواهیم که: "...خدایا مرا از کسانی قرار بده که از او [[دفاع]] می‌‌کنند و در برآوردن خواسته‌های او شتاب می‌‌کنند و دستوراتش را [[اطاعت]] می‌‌نمایند...." آیا در راه [[زندگی]] خود، خواسته‌های مولا و صاحبمان را بر خواسته خودمان مقدم می‌‌داریم؟! و در پی عمل به دستوراتش هستیم؟ اگر کسی به این [[عهد]] و [[پیمان]] پایبند باشد، قطعاً از [[یاران]] [[حضرت]] خواهد شد، [[سلمان]] به همین [[دلیل]] {{متن حدیث|مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت‏}} شد. از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدند [[علت]] اینکه از [[سلمان]] زیاد یاد می‌‌کنید، چیست؟ [[امام]] فرمود: به خاطر سه ویژگی؛ اولین آن این بود که: {{متن حدیث| إِيثَارُهُ هَوَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى هَوَى نَفْسِهِ }} خواسته [[حضرت علی]] را بر خواسته خودش مقدم می‌‌داشت<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۲۲، ص۳۲۷.</ref>. روایت‌های زیادی<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۳۰، باب ۳۲، ح۱۵ و باب ۲۵، ح۲ و ح۸ و باب ۲۶، ح۱۴ و باب ۳۱، ح۲ و ۷ و ج۲، باب ۳۴، ح۵.</ref>. به روشنی بیان می‌‌کند که اگر کسی در [[دوران غیبت امام زمان]] {{ع}} [[ثابت قدم]] بماند، {{متن حدیث|مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت}} خواهد شد. [[امام کاظم]] {{ع}} می‌‌فرماید: خوشا به حال [[پیروان]] ما کسانی که در [[دوران غیبت]] [[قائم]] ما به ریسمان ما چنگ بزنند، و بر [[ولایت]] ما و [[برائت]] و دوری از دشمنانمان [[ثابت قدم]] بمانند، آنها از مایند و ما از آنها هستیم...<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۶۱.</ref><ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۴.</ref>.

# '''دعای عهد در یک نگاه:''' در مجموع می‌‌توان دعای عهد را در هفت بخش بررسی کرد:

:* '''بخش اول:''' {{متن حدیث| اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ...يَا حَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْت‏}}. بیان [[مجد]] و [[عظمت]] خداوندِ حیّ [[منان]] و ویژگی هایش، متناسب با موضوع [[دعا]] یعنی [[حضرت مهدی]] {{ع}}.

:* '''بخش دوم:''' {{متن حدیث|اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَانَا الْإِمَامَ الْهَادِيَ الْمَهْدِي‏...وَ أَحْصَاهُ كِتَابُه‏}}. درخواست [[ابلاغ]] [[درود]] و [[سلام]] بی‌پایان از سوی همه [[مؤمنین]] و مؤمنات عالم به محضر مولایمان [[حضرت مهدی]] {{ع}}.

:* '''بخش سوم:''' {{متن حدیث| اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ هَذَا الْيَوْم‏،... وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْه‏}}. [[تجدید عهد]] و [[پیمان]] با [[امام زمان]] {{ع}} در [[اطاعت]] و [[پیروی]] از او تا پای [[جان]] و [[شهادت]] در رکاب حضرتش.

:* '''بخش چهارم:''' {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ الْمَوْت‏... مُلَبِّياً دَعْوَةَ الدَّاعِي فِي الْحَاضِرِ وَ الْبَادِي‏}}. درخواست [[رجعت]] در صورت مردن [[پیش از ظهور]] و لبیک به ندای [[حضرت مهدی]] {{ع}}.

:* '''بخش پنجم:''' {{متن حدیث| اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَة... وَ أَحْيِ بِهِ عِبَادَك‏}}. درخواست [[توفیق]] [[دیدار]] [[جمال]] دلربای [[حضرت مهدی]] {{ع}}، چندین درخواست در راه [[تعجیل فرج]] و حرکت در راه [[امام زمان]] {{ع}}، درخواست [[یاری]] [[خداوند]] نسبت به ولیّش، آباد کردن [[شهرها]] و زنده نمودن [[دل]]‌های [[بندگان]] به وسیله [[حضرت مهدی]] {{ع}}.

:* '''بخش ششم:''' {{متن حدیث|فَإِنَّكَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ ظَهَرَ الْفَسادُ .... وَ اجْعَلْهُ مِمَّنْ حَصَّنْتَهُ مِنْ بَأْسِ الْمُعْتَدِين‏ }}. در این قسمت [[ظلم]] و [[فساد]] موجود در عالم مورد توجه قرار می‌‌گیرد که بر اثر کارهای بد [[مردم]]، همه [[جهان]] را فراگرفته است. بنابراین، از [[خداوند]] [[ظهور]] را درخواست می‌‌کنیم و با ذکر [[نسب]] [[حضرت]]، اقدامات و برنامه‌های ایشان در جهت [[نابودی باطل]] و [[احیای حق]]، به داد [[مظلومان]] و بی‌پناهان رسیدن، تجدید [[احکام]] بر [[زمین]] مانده [[قرآن]]، بر افراشتن پایه‌های بر [[زمین]] افتاده [[دین]] و [[سنت پیامبر]] بزرگ [[خدا]] و درخواست محفوظ ماندن ایشان از گزند [[دشمن]] بیان می‌‌شود.

:* '''بخش هفتم:''' {{متن حدیث|اللَّهُمَّ وَ سُرَّ نَبِيَّكَ مُحَمَّداً بِرُؤْيَتِهِ ... ُ إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً وَ نَراهُ قَرِيباً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}. در بخش پایانی با بیانی لطیف، [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} درخواست می‌‌گردد و از [[خداوند]] می‌‌خواهیم تا به درماندگی ما که به [[دلیل]] [[غیبت]] [[حضرت]] ایجاد شده، رحم کند و [[غم]] و گرفتاری را با آمدن ایشان بر طرف کند. در جمله پایانی به یکی از آسیب‌های دوران [[انتظار]] اشاره می‌‌شود و آن، این است که زمان تحقق [[وعده الهی]] را دور بدانیم؛ بنابراین، با وجود آنکه نباید برای [[ظهور]]، زمان تعیین کرد، ولی هر صبح و [[شام]] باید [[منتظر ظهور]] و آماده باشیم<ref>نعمانی، الغیبة، ص۱۶۲</ref> و به بیان [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در امر [[ظهور]] به [[افراط]] و [[تفریط]] دچار نشویم؛ چنانچه فرمود: "نسبت به آنچه که قطعی و متوقع است، شتاب نکنید و آنچه را که فردا خواهد آورد، دیر مشمارید"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۰.</ref>  

* و سرانجام، با زدن دست بر پای خود، عجز و درماندگی خود را اعلام نموده و خطاب به مولایمان می‌‌گوییم: مولا [[جان]]! شتاب نما، شتاب نما، شتاب نما<ref>گذاشتن دست بر سر و زدن دست بر پا به ویژه در بین [[عرب]] به معنای [[استغاثه]] و فریادخواهی است.</ref><ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۷-۶۸.</ref>.