دفن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[دفن]] در اصطلاح عبارت است از در [[خاک]] نهادن مرده؛ بدین گونه که گودالی در [[زمین]]، حفر کرده و مرده را در آن جای دهند و رویش را بپوشانند؛ لکن معنای لغوی آن اعم است. جایگاه اصلی دفن به معنای نخست باب [[طهارت]] است، لکن به مناسبت در بابهای دیگری نظیر [[جهاد]] و [[تجارت]] نیز آمده است.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۳۹-۶۴۰.</ref>

دفن کردن میّت [[مسلمان]] با کیفیّت خاص، [[واجب کفایی]] است. اجزای جدا شده از [[بدن]] میّت حتّی ناخن و دندان‌های او نیز مشمول حکم یاد شده‏‌اند. <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۲۸۹ ـ ۲۹۰؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۲ و ۱۱۷.</ref>

[[کودکان]] و دیوانگان در حکم دفن تابع [[والدین]] خود هستند؛ بنابر این، با مسلمان بودن یکی از والدین، دفن فرزند نابالغ یا دیوانه وی واجب خواهد بود. <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۳۱.</ref> در دفن، [[قصد قربت]] شرط نیست؛ از این رو، اگر [[کودکی]]، میّتی را به گونه صحیح دفن نماید کفایت می‏‌کند<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۴.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۴۰.</ref>

واجب است مرده به گونه‌‏ای دفن گردد که بوی بد آن [[مردم]] را [[اذیت]] نکند؛ بدن نیز از گزند درندگان محفوظ باشد. <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۲۹۰ ـ ۲۹۱؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۲ ـ ۱۱۳.</ref> اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد واجب است به هر صورتِ ممکن [[جسد]] را پنهان سازند، مانند آنکه آن را در بنا یا تابوتی نهاده و اطراف آن را ببندند یا اگر در کشتی مرده و رساندن جسد به خشکی امکان پذیر نیست، پس از [[تجهیز]] ([[غسل]] و [[کفن]] و [[نماز]]) با بستن چیزی سنگین به پای وی، او را به دریا افکنند. <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۲۹۱ ـ ۲۹۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۳ ـ ۱۱۴.</ref>

در جایی که [[بیم]] بیرون آوردن [[جسد]] از سوی درندگان می‏‌رود، محکم ساختن قبر [[واجب]] است؛ چنان که در فرض انداختن جسد به دریا واجب است جایی [[انتخاب]] گردد که به محض افکندن، طعمه حیوانات دریایی نگردد، هرچند در دراز مدت ممکن است چنین شود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۴۰-۶۴۱.</ref>

[[شتاب]] کردن در دفن میّت [[مستحب]] است، مگر آنکه مرگش معلوم نباشد که در این صورت تا حصول [[علم]] به [[مرگ]]، واجب است دفن به تأخیر بیفتد. <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۲۳ ـ ۲۴.</ref> تأخیر در دفن میّت در صورتی که هتک او به شمار رود جایز نیست؛ <ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص:۳۵۱.</ref> لکن اگر میّت، باردار و جنین در رحم او زنده، و [[حفظ]] [[حیات]] جنین متوقف بر دفن نکردن [[مادر]] باشد، تأخیر در دفن او واجب است<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص:۳۵۵.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۴۱-۶۴۲.</ref>

دفن کردن مسلمان در جایی که هتک او به شمار می‏‌رود، مانند مزبله و نیز در مکان غصبی و [[زمین]] [[وقف]] شده برای غیر دفن، مانند [[مسجد]] و مدرسه [[حرام]] است. دفن کردن مسلمان در گورستان [[کفّار]]، همچنین عکس آن جایز نیست. <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۱۵ ـ ۱۱۶.</ref>

جا به جایی میّت از شهری که فوت کرده به شهری دیگر [[مکروه]] است، مگر مشاهد مشرّفه که منتقل کردن به آنجا مستحب است؛ <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۳۴۳.</ref> لکن پس از دفن، انتقال به غیر مشاهد مشرّفه جایز نیست. در جواز نقل به مشاهد مشرّفه پس از دفن، [[اختلاف]] است. عدم جواز به مشهور نسبت داده شده است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۳۶۰.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۴۲.</ref>

[[ولیّ]] میّت [[اختیار]] دار دفن او است، بدین معنا که نسبت به [[تجهیز]] میّت بر دیگران اولویّت داد. مراد از ولیّ میّت کسی است که در [[ارث]] بردن از او بر دیگران مقدم است، مگر شوهر که در هر حال نسبت به همسرش بر دیگران [[اولویت]] دارد. در اینکه مراد از اولویّت، عدم جواز [[پیشی گرفتن]] دیگران بر ولیّ بدون [[اذن]] او است یا تنها عدم جواز ایجاد مزاحمت برای ولیّ در صورت [[اقدام]] وی به تجهیز میّت، [[اختلاف]] است. بنابر قول اوّل، جواز اقدام دیگران به دفن، منوط به اذن ولیّ است<ref>التنقیح (الطهارة)، ج۸، ص:۶۱.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۶۴۲.</ref>

اگر در [[جنگ]] و در میان کشتگان، [[مسلمان]] از [[کافر]] بازشناخته نشود بنابر قول برخی، آنکه آلت تناسلی‌‏اش کوچک‏تر است دفن می‌‏گردد. برخی گفته‌‏اند: آنکه قرعه به نامش درآمد دفن می‏‌شود. بعضی دیگر، دفن همه کشته‌‏ها را به [[احتیاط]]، [[واجب]] دانسته‏‌اند. <ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص:۱۳۳ ـ ۱۳۴.</ref>