شیبة بن ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[شیبة بن ربیعه]] فرزند [[عبدشمس بن عبدمناف بن قصی]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۷۰۹؛ النسب، ص۲۰۲؛ جمهرة انساب العرب، ص۷۶؛ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۶۴.</ref> از اشراف و [[بت پرستان]] [[قریش]] در [[جاهلیت]] <ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۷۰؛ الاغانی، ج۴، ص۳۸۸.</ref> و از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر اکرم]] {{صل}} <ref>سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴، ۱۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص ۱۷.</ref> بود. برخی منابع سن وی را بیشتر از برادرش [[عتبه]]<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۱۷۲.</ref> می‌دانند که وی نیز از دشمنان [[رسول خدا]] بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۷۰.</ref> نام [[همسر]] [[شیبه]]، [[ام‌شراک بنت واقدان]] از تیره [[بنی‌عامر]] قریش <ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و نام‌های فرزندانش، عبیدالله،<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> [[عبدالرحمن]] <ref>امتاع الاسماع، ج۶، ص۲۵۷.</ref> و [[رمله]] (همسر [[عثمان]]<ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و پس از او همسر [[محمد بن مروان بن حکم]]) [[ثبت]] شده است.<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> شیبه با علنی شدن [[دعوت]] رسول خدا {{صل}} با [[جدیت]] فراوان همراه [[قریش]] به شیوه‌های گوناگون در [[آزار پیامبر]] کوشید <ref> سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> و [[اندرز]] وی در او اثر نکرد.<ref> التفسیر الکبیر، ج۳۱، ص۵۴.</ref> برخی، شیبه را همراه برادرش عتبه و دیگر سران قریش از مصادیق "مستهزئین" برشمرده‌اند.<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> عیبجویی از [[پیامبر]] {{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> ریختن سرگین و احشای حیوانات بر سر و شانه پیامبر {{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> [[مجادله]] با آن [[حضرت]]،<ref> اسباب النزول، ص۳۰۰؛ روض الجنان، ج۱۲، ص۲۸۷ - ۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۶، ص۶۷۸.</ref>ممانعت از [[ارتباط]] حجگزاران با پیامبر {{صل}}در ایام [[حج]]،<ref>المحبّر، ص۱۶۰؛ الاعلام، ج۳، ص۱۸۱.</ref> نسبت دادن [[دروغ]]، فریبکاری،<ref>المغازی، ج۱، ص۳۳ - ۳۵.</ref> دیوانگی، ساحر بودن <ref>تفسیر مقاتل، ج۴، ص۴۰۳؛ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref> و [[کهانت]] <ref>زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref>به آن حضرت از دیگر اقدامات او بود.

به گفته [[مورخان]]، وی چندین بار از [[ابوطالب]] خواست تا برادرزاده‌اش را از [[تبلیغ]] رسالتش باز دارد.<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۳۶؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲۳.</ref> او از جمله ۷ نفری دانسته شده که [[پیامبر]] {{صل}}در [[مقام ابراهیم]] رو به [[کعبه]] آنان را [[نفرین]] کرد؛<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> نیز [[روایت]] شده [[رسول خدا]] {{صل}}در [[سفر به طائف]] ([[سال دهم بعثت]]) هنگامی که مورد [[آزار]] واذیت [[مشرکان]] قرار گرفت، کنار باغ [[شیبه]] و برادرش [[عتبه]] نشست و با دیدن آنان بسیار [[غمگین]] شد و ایشان را از [[دشمنان]] خود خواند <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۴ - ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶.</ref> در این [[سفر]] که [[عداس]]، [[غلام]] شیبه [[مسلمان]] شد، مورد [[شماتت]] و آزار شیبه قرار گرفت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۵؛ روض الجنان، ج۱۷، ص۲۷۷ - ۲۷۸.</ref>

شیبه از عوامل مؤثر در توطئه‌های مشرکان [[مکه]] بر ضدّ رسول خدا {{صل}} بود، چنان که در نشست مشورتی [[دارالندوه]] (سال سیزدهم [[بعثت]]) و اتخاذ [[تصمیم]] به [[قتل]] آن [[حضرت]] شرکت کرد.<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۷۹ - ۲۸۰؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۱۷۵.</ref> شیبه از [[رهبران]] و نیز از [[اطعام]] کنندگان [[سپاه]] [[کفر]] در [[غزوه بدر]] دانسته شده است <ref>المغازی، ج۱، ص۱۲۸.</ref> که ۹ یا ۱۰ شتر <ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> در نوبت خود <ref> المحبر، ص۱۶۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> نحر کرد. سرانجام شیبه در غزوه بدر و در [[نبرد تن به تن]] کشته شد.<ref>السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۲۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref>

گزارش‌ها درباره [[قاتل]] وی متفاوت‌اند: بیشتر گزارش‌ها هلاک شیبه را به دست [[حمزه]] [[سیدالشهداء]] <ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۴۵؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۲.</ref> و برخی نیز قتل وی را به [[امیرمؤمنان]] [[امام علی]] {{ع}} و حمزه نسبت داده<ref>الطبقات، ج۲، ص۱۲؛ المغازی، ج۱، ص۶۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۹ - ۳۵۶.</ref> و آورده‌اند هنگامی که آن حضرت و حمزه به شیبه [[حمله]] کردند، این عمل، باعث [[خشم]] و حمله جمعی [[مشرکان]] شد.<ref>الدر المنثور، ج۳، ص۱۶۸.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، کشتن [[شیبه]] تنها به دست [[امیرمؤمنان]] بود <ref>دلائل النبوه، ج۳، ص۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۱۷۱.</ref> و در [[نقلی]] دیگر به [[عبیدة]] بن [[حارث بن عبد المطلب]] نسبت داده شده است.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۰۰؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۲.</ref> هنگام [[دفن]] اجساد مشرکان، جنازه شیبه و برخی دیگر از سران [[کفر]] در بدترین وضع، درون چاهی به نام قلیب افکنده شد <ref>روض الجنان، ج۴، ص۲۵۹؛ الکامل، ج۲، ص۱۲۹.</ref> و [[پیامبر]] {{صل}} هنگام حضور در کنار این [[چاه]]، با نام بردن از آنان، به [[سرزنش]] آنان پرداخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۱۲.</ref> کشته شدن شیبه و دیگر سران [[قریش]]، چنان برای پیامبر مهم بود که آن [[حضرت]] کسانی مانند [[زید بن حارثه]] و عبداللّه بن رواحه را برای رساندن این خبر به [[مدینه]] روانه کرد.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۱۳۲، ۱۸۷؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۳۰۴.</ref> برپایه برخی منابع، [[حیسمان بن عبداللّه خزاعی]]، نخستین کسی بود که خبر [[قتل]] شیبه و دیگر سران قریش را به [[مردم]] [[مکّه]] رساند<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ الاغانی، ج۴، ص۳۹۷؛ الکامل، ج۲، ص۱۳۱.</ref>.<ref>[[محمد زاهدی مقدم |زاهدی مقدم، محمد]]، [[شیبة بن ربیعه (مقاله)|مقاله «شیبة بن ربیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۶.</ref>

== شیبه در [[شأن نزول]] و گزارش‌های [[تفسیری]] ==