صلوات در صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'خلاء' به 'خلأ'
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
جز (جایگزینی متن - 'خلاء' به 'خلأ') |
||
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهلوهفتم و در عبارت پنجاه و دوم آن، [[صلوات]] را مایه [[خشنودی]] [[پیامبر]] {{صل}} معرفی کرده، میفرمایند: "ای [[پروردگار]]، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست درودی که او را [[خشنود]] گرداند و بر [[خشنودی]] او بیفزاید؛ و بر او [[درود]] فرست درودی که تو را [[خشنود]] نماید و بر [[خشنودی]] تو برای آن [[حضرت]] بیفزاید، و بر او [[درود]] فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی و جز او را سزاوار آن [[درود]] نبینی (ندانی)"<ref>{{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِيهِ وَ تَزِيدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً تُرْضِيكَ و تَزِيدُ عَلَى رِضَاكَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَيْرَهُ لَهَا أَهْلًا}}</ref>؛ | * [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهلوهفتم و در عبارت پنجاه و دوم آن، [[صلوات]] را مایه [[خشنودی]] [[پیامبر]] {{صل}} معرفی کرده، میفرمایند: "ای [[پروردگار]]، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست درودی که او را [[خشنود]] گرداند و بر [[خشنودی]] او بیفزاید؛ و بر او [[درود]] فرست درودی که تو را [[خشنود]] نماید و بر [[خشنودی]] تو برای آن [[حضرت]] بیفزاید، و بر او [[درود]] فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی و جز او را سزاوار آن [[درود]] نبینی (ندانی)"<ref>{{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِيهِ وَ تَزِيدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً تُرْضِيكَ و تَزِيدُ عَلَى رِضَاكَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَيْرَهُ لَهَا أَهْلًا}}</ref>؛ | ||
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل و دوم و در عبارت بیست و یکم این دعاء [[صلوات]] را سبب عالیترین فیوضات برای [[پیامبر]] {{صل}} و آلش {{عم}} معرفی مینماید و میفرمایند: "و [[درود]] فرست - بارخدایا - بر [[محمد]] و آل او درودی که به وسیلهی آن او را به [[بهترین]] [[نیکی]] و [[بخشش]] و بزرگواریات که [[امیدوار]] است برسانی، زیرا تو دارای [[رحمت]] گشاده و [[بخشش]] بزرگی که فنا و نیستی و کم شدن در آن راه ندارد"<ref>{{متن حدیث| وَ صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا يَأْمُلُ مِنْ خَيْرِكَ وَ فَضْلِكَ وَ كَرَامَتِكَ، إِنَّكَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ كَرِيمٍ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۷.</ref> | * [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای چهل و دوم و در عبارت بیست و یکم این دعاء [[صلوات]] را سبب عالیترین فیوضات برای [[پیامبر]] {{صل}} و آلش {{عم}} معرفی مینماید و میفرمایند: "و [[درود]] فرست - بارخدایا - بر [[محمد]] و آل او درودی که به وسیلهی آن او را به [[بهترین]] [[نیکی]] و [[بخشش]] و بزرگواریات که [[امیدوار]] است برسانی، زیرا تو دارای [[رحمت]] گشاده و [[بخشش]] بزرگی که فنا و نیستی و کم شدن در آن راه ندارد"<ref>{{متن حدیث| وَ صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا يَأْمُلُ مِنْ خَيْرِكَ وَ فَضْلِكَ وَ كَرَامَتِكَ، إِنَّكَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ كَرِيمٍ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۷.</ref> | ||
* همچنین [[امام سجاد]] {{ع}} [[صلوات]] را ادای بخشی از [[حقوقی]] میداند که آن بزرگواران بر ما دارند، بنابراین در دعای سیویکم و در عبارت سیام آن میفرمایند: "بارخدایا، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنانکه ما را به سبب او (به راه [[حق]]) راه نمودی، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنانکه ما را به وسیله آن [[حضرت]] (از [[جهل]] و [[نادانی]] رهانیدی)، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، درودی که ما را [[روز رستاخیز]] و روز [[نیازمندی]] به تو(از [[عذاب]] و [[کیفر]] جاوید) [[شفاعت]] نماید، زیرا تو بر هر چیز [[توانایی]] (قدیر هرچه را بخواهد انجام میدهد، از اینرو جز [[خدای تعالی]] به این صفت | * همچنین [[امام سجاد]] {{ع}} [[صلوات]] را ادای بخشی از [[حقوقی]] میداند که آن بزرگواران بر ما دارند، بنابراین در دعای سیویکم و در عبارت سیام آن میفرمایند: "بارخدایا، بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنانکه ما را به سبب او (به راه [[حق]]) راه نمودی، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، چنانکه ما را به وسیله آن [[حضرت]] (از [[جهل]] و [[نادانی]] رهانیدی)، و بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست، درودی که ما را [[روز رستاخیز]] و روز [[نیازمندی]] به تو(از [[عذاب]] و [[کیفر]] جاوید) [[شفاعت]] نماید، زیرا تو بر هر چیز [[توانایی]] (قدیر هرچه را بخواهد انجام میدهد، از اینرو جز [[خدای تعالی]] به این صفت وصف نمیشود) و آن (درخواست من) بر تو آسان است"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا هَدَيْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَيْكَ، إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، وَ هُوَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ}}</ref>؛ | ||
* [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود که بعد از دعای [[عید قربان]]، نیازهای خود را به درگاه [[خداوند متعال]] عرضه کنید و پس از آن هزار [[صلوات]] بفرستید، همچنانکه خود ایشان چنین میکرد. | * [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود که بعد از دعای [[عید قربان]]، نیازهای خود را به درگاه [[خداوند متعال]] عرضه کنید و پس از آن هزار [[صلوات]] بفرستید، همچنانکه خود ایشان چنین میکرد. | ||
* [[امام سجاد]] در پایان دعای چهل و هشتم میفرمایند: "...سپس [[دعا]] کن به آنچه برایت آشکار گردد و بر [[محمد]] و آل او هزار بار [[درود]] فرست"<ref>امام سجاد {{ع}} صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیضالاسلام، دعای ۴۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۸.</ref> | * [[امام سجاد]] در پایان دعای چهل و هشتم میفرمایند: "...سپس [[دعا]] کن به آنچه برایت آشکار گردد و بر [[محمد]] و آل او هزار بار [[درود]] فرست"<ref>امام سجاد {{ع}} صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیضالاسلام، دعای ۴۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۵۸.</ref> | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=== جنبه [[سیاسی]] === | === جنبه [[سیاسی]] === | ||
* صلواتهای [[صحیفه سجادیه]] پیش از آنکه درخواست [[آرزو]] و استدعا از [[خداوند]] باشد، بیشتر مفهومی [[سیاسی]] دارد. در دوره خفقانی که تمام تلاش در جهت منزوی ساختن [[آل محمد]] {{صل}} بود، [[امام سجاد]] {{ع}} ترجیعبند دعاهای خود را [[صلوات]] قرار میدهد... اصولاً [[صلوات]] اعلام موضع است... و مضامین بلند [[سیاسی]] دیگر همچون بزرگداشت [[روحیه]] [[جهاد]]، [[نبرد]] با [[دشمنان اسلام]]، [[ارزش]] [[شهیدان]] و [[مقام]] [[شهیدان]]، اهداف والای [[جهاد]] و... از آن برمیآید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۰.</ref> | * صلواتهای [[صحیفه سجادیه]] پیش از آنکه درخواست [[آرزو]] و استدعا از [[خداوند]] باشد، بیشتر مفهومی [[سیاسی]] دارد. در دوره خفقانی که تمام تلاش در جهت منزوی ساختن [[آل محمد]] {{صل}} بود، [[امام سجاد]] {{ع}} ترجیعبند دعاهای خود را [[صلوات]] قرار میدهد... اصولاً [[صلوات]] اعلام موضع است... و مضامین بلند [[سیاسی]] دیگر همچون بزرگداشت [[روحیه]] [[جهاد]]، [[نبرد]] با [[دشمنان اسلام]]، [[ارزش]] [[شهیدان]] و [[مقام]] [[شهیدان]]، اهداف والای [[جهاد]] و... از آن برمیآید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۰.</ref> | ||
* ذکر [[صلوات بر محمد]] و [[آل محمد]] {{صل}} ترجیعبند بسیاری از جملات و عبارات [[صحیفه سجادیه]] است. صرف نظر از ابعاد [[اعتقادی]] آن، ذکر این عبارت آن هم در حجم انبوه، در ظرف زمانی و مکانی دوران حیات [[امام سجاد]] {{ع}}، خود [[رفتاری]] [[سیاسی]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} میکوشد که بدین وسیله، [[حقانیت]] [[خاندان]] [[نبوت]] و [[آل علی]] {{ع}} را در مقابل | * ذکر [[صلوات بر محمد]] و [[آل محمد]] {{صل}} ترجیعبند بسیاری از جملات و عبارات [[صحیفه سجادیه]] است. صرف نظر از ابعاد [[اعتقادی]] آن، ذکر این عبارت آن هم در حجم انبوه، در ظرف زمانی و مکانی دوران حیات [[امام سجاد]] {{ع}}، خود [[رفتاری]] [[سیاسی]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} میکوشد که بدین وسیله، [[حقانیت]] [[خاندان]] [[نبوت]] و [[آل علی]] {{ع}} را در مقابل [[خلفای اموی]] طرح کرده، بر ویژگیهایی تکیه کند که [[حاکمان]] و [[سیاستمداران]] [[اسلامی]] باید دارا باشند و بر اصل "[[امامت]]" به عنوان اصلی [[اعتقادی]] در [[اندیشه سیاسی]] [[شیعیان]] تأکید کند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۲۹.</ref>. | ||
* آن [[حضرت]] [[صلوات]] را با [[ادعیه]] دیگر همراه میساخت تا از این طریق هم [[جانشینان]] واقعی [[پیامبر]] {{صل}} را معرفی نماید و هم [[فضائل]] و [[مقام]] و [[منزلت]] والای آنها را [[بیان]] نماید. | * آن [[حضرت]] [[صلوات]] را با [[ادعیه]] دیگر همراه میساخت تا از این طریق هم [[جانشینان]] واقعی [[پیامبر]] {{صل}} را معرفی نماید و هم [[فضائل]] و [[مقام]] و [[منزلت]] والای آنها را [[بیان]] نماید. | ||
* تکیه [[امام سجاد]] {{ع}} به [[صلوات]] در [[دعاها]]، نوعی پیوند دادن با [[محمد]] {{صل}} و آل او است<ref>محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه سجادیه، ص۱۶.</ref>. از آنجایی که در آن زمان، [[مردم]] به کلی از [[اسلام ناب]] و [[اهل بیت]] {{عم}} بریده شده بودند و تنها به پوسته و ظاهر [[اسلام]] توجه میشد – آن هم به خاطر اینکه [[اسلام]] وسیلهای شده بود در دست [[حاکمان]] برای تحکیم [[سلطه]] | * تکیه [[امام سجاد]] {{ع}} به [[صلوات]] در [[دعاها]]، نوعی پیوند دادن با [[محمد]] {{صل}} و آل او است<ref>محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه سجادیه، ص۱۶.</ref>. از آنجایی که در آن زمان، [[مردم]] به کلی از [[اسلام ناب]] و [[اهل بیت]] {{عم}} بریده شده بودند و تنها به پوسته و ظاهر [[اسلام]] توجه میشد – آن هم به خاطر اینکه [[اسلام]] وسیلهای شده بود در دست [[حاکمان]] برای تحکیم [[سلطه]] - [[امام]] میخواستند مجدداً [[اسلام ناب]] را [[احیاء]] کنند. | ||
* [[امام سجاد]] {{ع}} نه تنها بر [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] هعم م [[درود]] میفرستد، بلکه [[درود]] [[الهی]] را برای کسانی میخواهد که [[مقام]] [[اهل بیت]] {{عم}} را به خوبی شناخته و پذیرفتهاند؛ راه آنها را پی میگیرند؛ از ولایتشان جدا نمیشوند؛ در برابر امرشان [[تسلیم]] هستند؛ در راه اطاعتشان میکوشند؛ [[چشم به راه]] [[دولت حقه]] ایشاناند و دیده به آن روز دوختهاند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۱.</ref> | * [[امام سجاد]] {{ع}} نه تنها بر [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] هعم م [[درود]] میفرستد، بلکه [[درود]] [[الهی]] را برای کسانی میخواهد که [[مقام]] [[اهل بیت]] {{عم}} را به خوبی شناخته و پذیرفتهاند؛ راه آنها را پی میگیرند؛ از ولایتشان جدا نمیشوند؛ در برابر امرشان [[تسلیم]] هستند؛ در راه اطاعتشان میکوشند؛ [[چشم به راه]] [[دولت حقه]] ایشاناند و دیده به آن روز دوختهاند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۱.</ref> | ||
* به نظر میرسد که این عبارات، در | * به نظر میرسد که این عبارات، در وصف [[حضرت مهدی]] {{ع}} باشد، چنانکه ویژگیهای یاد شده بر آن دلالت دارد. به هرحال، پیوند قلبی، زبانی و عملی با [[خاندان]] [[نور]] - که [[صلوات]]، نشانه بارز آن است – مهمترین راه برای بهسازی درون و برون فرد و جامعهای است که در مسیر تعالی و [[معنوی]] پیش میرود<ref>منصور پهلوان، «مبانی اخلاقی در صحیفه سجادیه»، سفینه، ۸، پاییز ۸۴، ص۹۲.</ref>. | ||
* در نهایت همین آسیبپذیری [[امویان]] از عدم نسبت [[خویشاوندی]] با [[پیامبر خدا]]، بعدها موجب شد تا [[عباسیان]] [[شعار]] "[[الرضا]] من [[آل محمد]] {{صل}}" را به عنوان [[شعار]] [[قیام]] ضد [[اموی]] خود [[انتخاب]] کنند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۳۰.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۲.</ref> | * در نهایت همین آسیبپذیری [[امویان]] از عدم نسبت [[خویشاوندی]] با [[پیامبر خدا]]، بعدها موجب شد تا [[عباسیان]] [[شعار]] "[[الرضا]] من [[آل محمد]] {{صل}}" را به عنوان [[شعار]] [[قیام]] ضد [[اموی]] خود [[انتخاب]] کنند<ref>ابراهیم برزگر، «رابطه عرفان و سیاست در صحیفه سجادیه»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲، پاییز ۸۳، ص۳۰.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۲.</ref> | ||
=== جنبه روانی === | === جنبه روانی === | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
=== جنبه [[تربیتی]] === | === جنبه [[تربیتی]] === | ||
* یکی از اصول اساسی [[هدایت]] و [[تربیت]] [[انسانها]]، معرفی الگوی کامل است. [[انسان]] برای پیمودن راههای کمال، [[نیاز]] به الگوهایی دارد تا با سرمشق قرار دادن آنها از کجروی و دور شدن از [[هدف]] اصلی در [[امان]] باشد<ref>علیاصغر ابراهیمیفر، بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه (قم: دفتر عقل، ۱۳۸۵)، ص۱۷۸.</ref>. | * یکی از اصول اساسی [[هدایت]] و [[تربیت]] [[انسانها]]، معرفی الگوی کامل است. [[انسان]] برای پیمودن راههای کمال، [[نیاز]] به الگوهایی دارد تا با سرمشق قرار دادن آنها از کجروی و دور شدن از [[هدف]] اصلی در [[امان]] باشد<ref>علیاصغر ابراهیمیفر، بررسی نظام تربیتی صحیفه سجادیه (قم: دفتر عقل، ۱۳۸۵)، ص۱۷۸.</ref>. | ||
* الگوسازی و ارائه مصادیق [[عالی]] از مهمترین و اساسیترین نیازهای [[بشر]] در طول [[تاریخ]] بوده است به گونهای که [[بشر]] از دیرباز کوشیده است تا در قالب قهرمان پروری و اسطورهسازی، این | * الگوسازی و ارائه مصادیق [[عالی]] از مهمترین و اساسیترین نیازهای [[بشر]] در طول [[تاریخ]] بوده است به گونهای که [[بشر]] از دیرباز کوشیده است تا در قالب قهرمان پروری و اسطورهسازی، این خلأ موجود از نبود الگوی واقعی را در [[جامعه]] جبران کند. [[هدف]] [[امام سجاد]] {{ع}} از ذکر [[صلوات]] در [[صحیفه]] برای این بوده تا [[پیامبر]] {{صل}} و آل او را به عنوان [[الگو]] معرفی نماید<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۶۳.</ref> | ||
* قصد [[امام سجاد]] {{ع}} از معرفی [[انسان کامل]]، امر به [[پیروان]] خویش برای [[پیروی]] از ایشان است. | * قصد [[امام سجاد]] {{ع}} از معرفی [[انسان کامل]]، امر به [[پیروان]] خویش برای [[پیروی]] از ایشان است. | ||
* [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای پنجم، پانزده مرتبه از [[خدا]] خواسته که بر [[محمد]] و آل او [[درود]] بفرستد. این امر نشان دهنده این نکته است که [[حضرت]] پیش از بحث درباره [[معرفت]]، میخواهد به [[انسان کامل]] اشاره داشته باشد و الگوی تمام [[عیاری]] را به مخاطب خویش نشان دهد و غیر مستقیم به این نکته اشاره میکنند که سخنان ایشان جملاتی انتزاعی نیستند<ref>فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد {{ع}} در صحیفه سجادیه»، اندیشه دینی، شماره ۱۵ تابستان ۸۴، ص۱۳۰.</ref>. | * [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای پنجم، پانزده مرتبه از [[خدا]] خواسته که بر [[محمد]] و آل او [[درود]] بفرستد. این امر نشان دهنده این نکته است که [[حضرت]] پیش از بحث درباره [[معرفت]]، میخواهد به [[انسان کامل]] اشاره داشته باشد و الگوی تمام [[عیاری]] را به مخاطب خویش نشان دهد و غیر مستقیم به این نکته اشاره میکنند که سخنان ایشان جملاتی انتزاعی نیستند<ref>فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد {{ع}} در صحیفه سجادیه»، اندیشه دینی، شماره ۱۵ تابستان ۸۴، ص۱۳۰.</ref>. |