علم ذاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''علم ذاتی''' دو معنا دارد یکی ذاتی به معنای استقلالی بدان معنا که تصور شود علم [[امام]] مستقل و غیروابسته به [[خداوند]] است، این معنا با توجه به معارف توحیدی و [[اسلامی]] باطل است و تنها [[علم خداوند]] ذاتی است. معنای دوم، ذاتی به معنای غیر استقلالی است، یعنی اگر چه [[علم امام]] غیر ذاتی و وابسته به عطای [[خداوند متعال]] است، اما خداوند، هرگاه امامی را می‌آفریند، [[علم ویژه]] را همراه او در فطرتش قرار می‌دهد لذا علم امام ذاتی یعنی فطری است.

== معناشناسی علم ذاتی معصوم ==

[[علم ذاتی]] [[امامان]] {{عم}} دارای دو معنا است:  

=== ذاتی به معنای استقلالی ===

[[روایات]] نیز اشاره به این مطلب دارند که علوم [[اهل بیت]] {{عم}} از طریق فراگیری از [[پیامبر]] {{صل}}، بهره‌مندی از کتاب‌های [[الهی]] و ویژه، [[الهام]]، [[تحدیث فرشتگان]] و... به ‌دست می‌آید؛ یعنی وقتی علوم آنان کسبی است، ذاتی بودن آن [[نفی]] می‌شود و علوم ایشان غیرذاتی است. در روایتی [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "گاهی (درهای) علم به روی ما گشوده می‌شود و ما (مطالبی را) می‌دانیم و گاهی بسته می‌شود و نمی‌دانیم امام فردی مانند دیگر انسان‌هاست؛ همانند آنان به‌ [[دنیا]] می‌آید؛ (...) [[امتیاز]] او نسبت‌ به دیگران این است که علومی ویژه به او داده شده و دعای او [[مستجاب]] است"<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ج ۲، ص۵۲۸.</ref>. علاوه بر اینکه ایشان برای نگه داری [[علوم]] و کمالاتی که [[خداوند]] به آنها [[عنایت]] کرده است [[رنج]] بیشتری از سایرین را [[تحمل]] می‌کنند<ref>ر. ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج ۶، ص۳۱۸ و ۳۱۹؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن]]، ص۲۷۶؛ [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، [[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت]]، ص۱۹؛ [[مصطفی سلطانی|سلطانی، مصطفی]]، [[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]، ص۶۹.</ref>.

=== ذاتی به معنای غیر استقلالی ([[فطری]]) ===

اگر چه [[علم امام]] غیر ذاتی و وابسته به عطای [[خداوند متعال]] است، اما خداوند، هرگاه امامی را می‌آفریند، [[علم ویژه]] را همراه او در فطرتش قرار می‌دهد لذا علم امام ذاتی یعنی فطری است. البته این معنا مورد [[اختلاف]] میان [[علما]] قرار گرفته است، برخی از علما<ref>مانند مرحوم ملاصالح مازندرانی.</ref> از فطری بودن علم امام طرفداری کرده‌اند؛ اما عده‌ای دیگر علم امام را تدریجی و افزایش پذیر دانسته‌اند<ref>ر. ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه]].</ref>.

== نتیجه گیری ==

بنابراین بی‌تردید [[علوم ویژه]] [[پیامبران]] و [[امامان]] {{عم}} ذاتی نبوده، بلکه [[موهبت]] و عطای خداوند متعال است و دیگر [[برگزیدگان خداوند]] نیز در این [[حکم]] با ایشان شریک‌اند و [[باور]] به آن از [[ضروریات دین]] به شمار می‌آید<ref>ر. ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه]].</ref>.

* [[علم ذاتی اهل بیت]] {{عم}}؛

* [[علم ذاتی فاطمه زهرا]] {{س}}.