پرش به محتوا

مظلومیت امام علی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۷: خط ۷:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
در [[احادیث]] [[پیشوایان]] [[اسلام]]، به [[مظلومیت علی]]{{ع}} تصریح شده است. [[پیامبر]] بارها به [[مظلومیت]] [[امام]] پس از خود، اشاره کرده و او را به [[شکیبایی]] فراخوانده است. [[علی]]{{ع}} نیز از مظلومیت خود یاد کرده و به [[خداوند]] [[شکوه]] برده است. [[حضرت زهرا]]{{س}} بر مظلومیت آن [[حضرت]] گریسته و [[امام هادی]]{{ع}} در [[زیارت‌نامه]] علی{{ع}}، او را "[[نخستین مظلوم]]" خوانده است.
در [[احادیث]] [[پیشوایان]] [[اسلام]]، به [[مظلومیت علی]] {{ع}} تصریح شده است. [[پیامبر]] بارها به [[مظلومیت]] [[امام]] پس از خود، اشاره کرده و او را به [[شکیبایی]] فراخوانده است. [[علی]] {{ع}} نیز از مظلومیت خود یاد کرده و به [[خداوند]] [[شکوه]] برده است. [[حضرت زهرا]] {{س}} بر مظلومیت آن [[حضرت]] گریسته و [[امام هادی]] {{ع}} در [[زیارت‌نامه]] علی {{ع}}، او را "[[نخستین مظلوم]]" خوانده است.


[[پژوهش]] [[تاریخی]] نشان می‌‌دهد که [[سخن گفتن]] از مظلومیت علی{{ع}}، [[عاطفی]] نیست؛ بلکه در حقایق و احادیث [[معصومان]] ریشه دارد. بزرگ‌ترین ستمی که بر علی{{ع}} روا داشتند، [[غصب خلافت]] بود. بسیاری در [[زمان حیات پیامبر]] نیز می‌‌کوشیدند تا به هر شیوه، مانع به [[خلافت]] رسیدن علی{{ع}} شوند. [[غصب]] این [[حق الهی]]، [[برترین]] [[نشانه]] مظلومیت آن حضرت است. [[غصب فدک]] نیز از دیگر مصداق‌های مظلومیت اوست. [[ظلم]] دیگری که بر علی{{ع}}روا داشته شد، ضرب و [[جرح]] و سرانجام، به [[شهادت]] رساندن حضرت زهرا{{س}} بود. [[آتش]] زدن [[خانه]] [[وحی]]، شهادت بانوی اسلام، [[تشییع]] پنهانی و [[تدفین]] شبانه و غریبانه، روشن ترین جلوه مظلومیت [[زهرا]] و علی{{ع}} است.
[[پژوهش]] [[تاریخی]] نشان می‌‌دهد که [[سخن گفتن]] از مظلومیت علی {{ع}}، [[عاطفی]] نیست؛ بلکه در حقایق و احادیث [[معصومان]] ریشه دارد. بزرگ‌ترین ستمی که بر علی {{ع}} روا داشتند، [[غصب خلافت]] بود. بسیاری در [[زمان حیات پیامبر]] نیز می‌‌کوشیدند تا به هر شیوه، مانع به [[خلافت]] رسیدن علی {{ع}} شوند. [[غصب]] این [[حق الهی]]، [[برترین]] [[نشانه]] مظلومیت آن حضرت است. [[غصب فدک]] نیز از دیگر مصداق‌های مظلومیت اوست. [[ظلم]] دیگری که بر علی {{ع}}روا داشته شد، ضرب و [[جرح]] و سرانجام، به [[شهادت]] رساندن حضرت زهرا {{س}} بود. [[آتش]] زدن [[خانه]] [[وحی]]، شهادت بانوی اسلام، [[تشییع]] پنهانی و [[تدفین]] شبانه و غریبانه، روشن ترین جلوه مظلومیت [[زهرا]] و علی {{ع}} است.


از دیگر مظاهر مظلومیت علی{{ع}} این است که [[بنی امیه]] و هواداران آنان، سالیان دراز بر فراز [[منبرها]] و در خطبه‌های [[جمعه]]، [[امام]] را [[دشنام]] می‌‌گفتند و [[لعن]] می‌‌کردند. بسیاری از [[مخالفان]] نیز بنی امیه را به این سبب، سزاوار [[نکوهش]] دانسته‌اند. [[بنی امیه]]، افزون بر این دشنام‌ها و [[لعن‌ها]]، با تمام توان، از بیان و نشر [[فضایل علی]] و [[اهل بیت]]{{عم}} جلوگیری می‌‌کردند و بقای [[ملک]] خود را در اِعمال این شیوه می‌‌دانستند. [[تحریف]] [[تاریخ]]، [[جعل حدیث]]، [[تهمت]] و [[تبلیغ]] [[سوء]] بر [[ضد]] علی{{ع}}، از دیگر مصادیق مظلومیت امام است.
از دیگر مظاهر مظلومیت علی {{ع}} این است که [[بنی امیه]] و هواداران آنان، سالیان دراز بر فراز [[منبرها]] و در خطبه‌های [[جمعه]]، [[امام]] را [[دشنام]] می‌‌گفتند و [[لعن]] می‌‌کردند. بسیاری از [[مخالفان]] نیز بنی امیه را به این سبب، سزاوار [[نکوهش]] دانسته‌اند. [[بنی امیه]]، افزون بر این دشنام‌ها و [[لعن‌ها]]، با تمام توان، از بیان و نشر [[فضایل علی]] و [[اهل بیت]] {{عم}} جلوگیری می‌‌کردند و بقای [[ملک]] خود را در اِعمال این شیوه می‌‌دانستند. [[تحریف]] [[تاریخ]]، [[جعل حدیث]]، [[تهمت]] و [[تبلیغ]] [[سوء]] بر [[ضد]] علی {{ع}}، از دیگر مصادیق مظلومیت امام است.


بُعد دیگری از مظلومیت علی{{ع}} در دوران [[حکومت]] او رخ می‌‌نماید. بسیاری از همان کسان که با او [[بیعت]] کردند، بعدها از دستورهای او سرپیچیدند و او را آزردند و به ستوه آوردند. امام در این زمینه، سخنان دردمندانه بسیار دارد. وجه دیگر مظلومیت آن حضرت که با مظلومیت همسرش تشابه دارد، چگونگی [[شهادت]] و [[تشییع]] و [[تدفین]] غریبانه و شبانه، و پنهان ماندن دراز مدت [[مزار]] اوست.
بُعد دیگری از مظلومیت علی {{ع}} در دوران [[حکومت]] او رخ می‌‌نماید. بسیاری از همان کسان که با او [[بیعت]] کردند، بعدها از دستورهای او سرپیچیدند و او را آزردند و به ستوه آوردند. امام در این زمینه، سخنان دردمندانه بسیار دارد. وجه دیگر مظلومیت آن حضرت که با مظلومیت همسرش تشابه دارد، چگونگی [[شهادت]] و [[تشییع]] و [[تدفین]] غریبانه و شبانه، و پنهان ماندن دراز مدت [[مزار]] اوست.


پس از شهادتِ [[امام]] نیز [[آزار]] و [[شکنجه]] و کشتن [[دوستداران]] او آغاز شد و سالیان متمادی ادامه یافت. این نیز ستمی دیگر در [[حق علی]]{{ع}}است<ref>[[دانشنامه امام علی (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۱۱.</ref>.
پس از شهادتِ [[امام]] نیز [[آزار]] و [[شکنجه]] و کشتن [[دوستداران]] او آغاز شد و سالیان متمادی ادامه یافت. این نیز ستمی دیگر در [[حق علی]] {{ع}}است<ref>[[دانشنامه امام علی (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۱۱.</ref>.


==[[مظلومیت امام علی]]==
== [[مظلومیت امام علی]] ==
[[تاریخ]] [[انسانیت]]، مظلومی چون علی{{ع}} به خود ندیده است، اگر شرایط و اوضاع [[زندگانی علی]]{{ع}} را همان گونه که بوده بررسی کنیم این [[حقیقت]] برای همه مجسم خواهد شد زیرا:
[[تاریخ]] [[انسانیت]]، مظلومی چون علی {{ع}} به خود ندیده است، اگر شرایط و اوضاع [[زندگانی علی]] {{ع}} را همان گونه که بوده بررسی کنیم این [[حقیقت]] برای همه مجسم خواهد شد زیرا:
او نخستین کسی بود که بعد از [[خدیجه کبری]] به [[ندای آسمانی]] [[پیغمبر اسلام]] لبیک گفت و در همان ساعت‌های اول [[بعثت]] به [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} [[ایمان]] آورد، و اول کسی بود که به [[حضرت]] در [[نماز]] [[اقتدا]] کرد و تا چند سال تنها علی و [[خدیجه]] با [[رسول خدا]] نماز می‌خواندند و {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ‌}} می‌گفتند.
او نخستین کسی بود که بعد از [[خدیجه کبری]] به [[ندای آسمانی]] [[پیغمبر اسلام]] لبیک گفت و در همان ساعت‌های اول [[بعثت]] به [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} [[ایمان]] آورد، و اول کسی بود که به [[حضرت]] در [[نماز]] [[اقتدا]] کرد و تا چند سال تنها علی و [[خدیجه]] با [[رسول خدا]] نماز می‌خواندند و {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ‌}} می‌گفتند.


علی{{ع}} اول کسی بود که همه جا چون سایه، همراه [[پیغمبر]] [[خدا]] بود و از حضرتش [[دفاع]] می‌کرد و جلو آزارهای [[قریش]] و مستهزئین را می‌گرفت، او تنها کسی بود که در «[[یوم الانذار]]» به ندای مولایش رسول خدا{{صل}} لبیک گفت و آشکارا در برابر چهل نفر از بستگان پیغمبر ایمان آورد و [[اعلان]] [[وفاداری]] کرد و در همان جا مورد [[تمسخر]] ابولهب‌ها قرار گرفت.
علی {{ع}} اول کسی بود که همه جا چون سایه، همراه [[پیغمبر]] [[خدا]] بود و از حضرتش [[دفاع]] می‌کرد و جلو آزارهای [[قریش]] و مستهزئین را می‌گرفت، او تنها کسی بود که در «[[یوم الانذار]]» به ندای مولایش رسول خدا {{صل}} لبیک گفت و آشکارا در برابر چهل نفر از بستگان پیغمبر ایمان آورد و [[اعلان]] [[وفاداری]] کرد و در همان جا مورد [[تمسخر]] ابولهب‌ها قرار گرفت.


علی{{ع}} تنها کسی بود که در [[شعب ابوطالب]] چون پروانه به دور شمع وجود پیغمبر می‌گشت و از آن بزرگوار، [[پاسداری]] می‌کرد و [[خواب]] را در آنجا بر خود جایز نمی‌شمرد و تا سه سال این برنامه ادامه داشت.
علی {{ع}} تنها کسی بود که در [[شعب ابوطالب]] چون پروانه به دور شمع وجود پیغمبر می‌گشت و از آن بزرگوار، [[پاسداری]] می‌کرد و [[خواب]] را در آنجا بر خود جایز نمی‌شمرد و تا سه سال این برنامه ادامه داشت.
علی{{ع}} اولین [[مهاجر]] [[اسلام]] است که با حضرتش به [[طائف]] [[هجرت]] کرد، و در آنجا با پیغمبر خدا{{صل}} [[هدف]] سنگ‌های [[دشمنان اسلام]] قرار گرفتند.
علی {{ع}} اولین [[مهاجر]] [[اسلام]] است که با حضرتش به [[طائف]] [[هجرت]] کرد، و در آنجا با پیغمبر خدا {{صل}} [[هدف]] سنگ‌های [[دشمنان اسلام]] قرار گرفتند.


او تنها کسی است که در [[لیلة المبیت]] به جای پیغمبر خوابید و بدون هیچ [[ترس]] و هراسی جانش را در خطر [[مرگ]] قرار داد به [[امید]] آنکه [[جان جانان]] پیغمبر اسلام مصون بماند و پس از آن شب هم با تمام [[مردانگی]] و [[شجاعت]] در [[مسجد الحرام]] آمد و دیون پیغمبر را ادا و امانت‌های [[مردم]] را برگرداند و عهود حضرت را [[وفا]] کرد و با فواطم ([[فاطمه زهراء]] [[فاطمه بنت اسد]] و [[فاطمه]] دختر [[زبیر]]) رهسپار [[مدینه]] شد و در [[هجرت به مدینه]] با [[رسول خدا]]{{صل}} [[شریک]] و به وی ملحق گردید.
او تنها کسی است که در [[لیلة المبیت]] به جای پیغمبر خوابید و بدون هیچ [[ترس]] و هراسی جانش را در خطر [[مرگ]] قرار داد به [[امید]] آنکه [[جان جانان]] پیغمبر اسلام مصون بماند و پس از آن شب هم با تمام [[مردانگی]] و [[شجاعت]] در [[مسجد الحرام]] آمد و دیون پیغمبر را ادا و امانت‌های [[مردم]] را برگرداند و عهود حضرت را [[وفا]] کرد و با فواطم ([[فاطمه زهراء]] [[فاطمه بنت اسد]] و [[فاطمه]] دختر [[زبیر]]) رهسپار [[مدینه]] شد و در [[هجرت به مدینه]] با [[رسول خدا]] {{صل}} [[شریک]] و به وی ملحق گردید.
در تمام جنگ‌های کوچک و بزرگ [[حضرت محمد]]{{صل}}، تنها مرد میدان [[جنگ]]، علی{{ع}} بود که مردانه می‌جنگید و لحظه‌ای [[پیغمبر]] را تنها نمی‌گذاشت؛ حتی در بعضی از [[جنگ‌ها]] ده‌ها جراحت و زخم بر بدنش وارد شد ولی پیغمبر را تنها نگذاشت اگر چه همه فرار کرده بودند و صحنه [[کارزار]] را خالی گذاشته بودند. او تنها کسی بود که در هر صحنه نبردی که حاضر می‌شد [[دشمنان]] به خود می‌لرزیدند و [[مسلمانان]] [[روح امید]] و [[پیروزی]] در کالبدشان دمیده می‌شد.
در تمام جنگ‌های کوچک و بزرگ [[حضرت محمد]] {{صل}}، تنها مرد میدان [[جنگ]]، علی {{ع}} بود که مردانه می‌جنگید و لحظه‌ای [[پیغمبر]] را تنها نمی‌گذاشت؛ حتی در بعضی از [[جنگ‌ها]] ده‌ها جراحت و زخم بر بدنش وارد شد ولی پیغمبر را تنها نگذاشت اگر چه همه فرار کرده بودند و صحنه [[کارزار]] را خالی گذاشته بودند. او تنها کسی بود که در هر صحنه نبردی که حاضر می‌شد [[دشمنان]] به خود می‌لرزیدند و [[مسلمانان]] [[روح امید]] و [[پیروزی]] در کالبدشان دمیده می‌شد.


اینها از یک طرف، و از طرف دیگر می‌بینیم [[پیغمبر اسلام]] [[بهترین زنان]] عالم، [[فاطمه زهرا]]{{س}} را به [[ازدواج]] او در آورد و ده‌ها بار او را به عنوان [[وزیر]]، [[جانشین]] و [[امام]] بعد از خودش به [[مردم]] معرفی کرد.
اینها از یک طرف، و از طرف دیگر می‌بینیم [[پیغمبر اسلام]] [[بهترین زنان]] عالم، [[فاطمه زهرا]] {{س}} را به [[ازدواج]] او در آورد و ده‌ها بار او را به عنوان [[وزیر]]، [[جانشین]] و [[امام]] بعد از خودش به [[مردم]] معرفی کرد.
اما با این همه می‌بینیم او کسی است که پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} از همان لحظه‌ای که خبر [[وفات پیامبر]] به گوش‌ها می‌رسد و طبق [[وصیت]] [[رسول الله]] در [[خانه]] مشغول [[تجهیز]] [[غسل]] و [[کفن]] و [[نماز]] و [[دفن]] پیغمبر است، [[حق]] مسلمش ضایع می‌شود و [[خلافت]] و [[امامت]] را از او می‌گیرند، و به مدت ۲۵ سال او را [[خانه‌نشین]] می‌کنند، و نخستین کسی است که درب خانه‌اش را می‌سوزانند.
اما با این همه می‌بینیم او کسی است که پس از [[رحلت رسول خدا]] {{صل}} از همان لحظه‌ای که خبر [[وفات پیامبر]] به گوش‌ها می‌رسد و طبق [[وصیت]] [[رسول الله]] در [[خانه]] مشغول [[تجهیز]] [[غسل]] و [[کفن]] و [[نماز]] و [[دفن]] پیغمبر است، [[حق]] مسلمش ضایع می‌شود و [[خلافت]] و [[امامت]] را از او می‌گیرند، و به مدت ۲۵ سال او را [[خانه‌نشین]] می‌کنند، و نخستین کسی است که درب خانه‌اش را می‌سوزانند.
او اولین کسی است که همسرش را مقابل چشمان خود و فرزندانش می‌زنند، و [[محسن]] را در رحم همسرش می‌کشند.
او اولین کسی است که همسرش را مقابل چشمان خود و فرزندانش می‌زنند، و [[محسن]] را در رحم همسرش می‌کشند.


او نخستین کسی بود که موروثی همسرش ([[فدک]]) را از او می‌گیرند و با [[شعار]] {{متن حدیث|معاشر الأنبياء لا نورّث درهما و لا دينارا}} وجهه [[شرعی]] به آن [[خیانت]] می‌دهند، و پس از ۷۵ یا ۹۵ [[روز]] [[همسر]] مهربانش را در حالی که دارای چهار طفل صغیر است از دستش می‌ستانند و بر [[غم]] و اندوهش می‌افزایند و خلاصه همه آن زحمات علی{{ع}} با آن سفارش‌های [[رسول گرامی اسلام]] را چند [[روزه]] [[پاداش]] دادند و آن سرچشمه [[فضایل]] و [[کمالات]] و باب [[مدینه علم]] [[رسول خدا]]، و آن بحر مواج خروشان [[الهی]] را به مدت ربع قرن [[خانه‌نشین]] کردند و نگذاشتند [[حقایق]] [[اسلام ناب محمدی]] را به [[مردم]] برساند و سینه پر [[علم]] و [[آگاهی]] و [[فکر]] دوراندیش و تیزبینش را به کارهای [[کشاورزی]] وجزیی واداشتند، آیا [[مظلومیت]] بیش از این متصور است؟!
او نخستین کسی بود که موروثی همسرش ([[فدک]]) را از او می‌گیرند و با [[شعار]] {{متن حدیث|معاشر الأنبياء لا نورّث درهما و لا دينارا}} وجهه [[شرعی]] به آن [[خیانت]] می‌دهند، و پس از ۷۵ یا ۹۵ [[روز]] [[همسر]] مهربانش را در حالی که دارای چهار طفل صغیر است از دستش می‌ستانند و بر [[غم]] و اندوهش می‌افزایند و خلاصه همه آن زحمات علی {{ع}} با آن سفارش‌های [[رسول گرامی اسلام]] را چند [[روزه]] [[پاداش]] دادند و آن سرچشمه [[فضایل]] و [[کمالات]] و باب [[مدینه علم]] [[رسول خدا]]، و آن بحر مواج خروشان [[الهی]] را به مدت ربع قرن [[خانه‌نشین]] کردند و نگذاشتند [[حقایق]] [[اسلام ناب محمدی]] را به [[مردم]] برساند و سینه پر [[علم]] و [[آگاهی]] و [[فکر]] دوراندیش و تیزبینش را به کارهای [[کشاورزی]] وجزیی واداشتند، آیا [[مظلومیت]] بیش از این متصور است؟!
آیا مظلومیت از این بیشتر می‌شود که خود فرمود:
آیا مظلومیت از این بیشتر می‌شود که خود فرمود:
{{متن حدیث|فَصَبَرْتُ وَ فِي الْعَيْنِ قَذًى وَ فِي الْحَلْقِ شَجًا أَرَى تُرَاثِي نَهْباً...}}؛
{{متن حدیث|فَصَبَرْتُ وَ فِي الْعَيْنِ قَذًى وَ فِي الْحَلْقِ شَجًا أَرَى تُرَاثِي نَهْباً...}}؛
خط ۳۹: خط ۳۹:


و از این بدتر آنکه حضرتش تمام این [[مصائب]] را در [[دل]] می‌برد و با کسی در میان نمی‌گذاشت، در برابر همه آن [[ستم‌ها]] و [[ظلم‌ها]] صبر کرد و [[راز]] دل به کسی نگفت تا [[اسلام]] بماند و [[قرآن]] [[حاکم]] باشد و تشتت و [[تفرقه]] در صفوف [[مسلمین]] ایجاد نشود تا [[خدای بزرگ]] از او [[راضی]] باشد، و بی‌خود نبود که خود گفت:
و از این بدتر آنکه حضرتش تمام این [[مصائب]] را در [[دل]] می‌برد و با کسی در میان نمی‌گذاشت، در برابر همه آن [[ستم‌ها]] و [[ظلم‌ها]] صبر کرد و [[راز]] دل به کسی نگفت تا [[اسلام]] بماند و [[قرآن]] [[حاکم]] باشد و تشتت و [[تفرقه]] در صفوف [[مسلمین]] ایجاد نشود تا [[خدای بزرگ]] از او [[راضی]] باشد، و بی‌خود نبود که خود گفت:
{{متن حدیث|مَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ نَبِيَّهُ{{صل}} إِلَى يَوْمِ النَّاسِ هَذَا}}؛
{{متن حدیث|مَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ نَبِيَّهُ {{صل}} إِلَى يَوْمِ النَّاسِ هَذَا}}؛
«روزی که [[پیغمبر]] [[خدا]] به [[درود]] [[حیات]] گفت و [[قبض روح]] شد تا امروز همیشه [[مظلوم]] هستم»<ref>سید مرتضی، شافی، ج۳، ص۲۲۳؛ سفینة البحار، ج۲، ص۱۰۸، ماده «ظلم».</ref>.
«روزی که [[پیغمبر]] [[خدا]] به [[درود]] [[حیات]] گفت و [[قبض روح]] شد تا امروز همیشه [[مظلوم]] هستم»<ref>سید مرتضی، شافی، ج۳، ص۲۲۳؛ سفینة البحار، ج۲، ص۱۰۸، ماده «ظلم».</ref>.


۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش