مصداق‌شناسی ذوی‌القربی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[پیروان]] [[مکتب]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} در مصداق‌شناسی [[قربی]]، [[اختلاف]] ندارند و بر پایه [[روایات]] رسیده از [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل‌بیت]] {{عم}} مصادیق [[قربی]] در [[آیه]] را [[اهل‌بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} می‌دانند، ولی [[پیروان]] [[مکتب خلافت]] در تشخیص مصادیق [[قربی]]، [[اختلاف]] دیدگاه داشته و به [[خطا]] رفته‌اند<ref>ر. ک: مودت به اهل‌بیت {{عم}} از دیدگاه قرآن و سنّت، سید علی میلانی: معنای (القربی) نزدیکی و خویشاوندی بین پیامبر اکرم {{صل}} و قریش است که موجب قرابت می‌شود. ابن تیمیه فقط همین نظر را یادآور شده و دیگر نظریات را نقل نکرده است. ابن‌حجر آن را برگزیده و شوکانی آن را بر بقیه نظریات برتری داده است. منظور از «قربی» نزدیکی و ارتباط با خداوند است. پس در واقع معنای آیه این گونه می‌شود، مگر این که با کارهای شایسته به خداوند مهرورزی نمایید. این نظریه از حسن بصری نقل شده است: تفسیر رازی، ج۲۷، ص۱۶۵؛ فتح الباری، ج۸، ص۴۵۸.</ref>.

در [[شأن نزول]] [[آیه مودّت]] آمده است: "هنگامی که [[پیامبر]] وارد [[مدینه]] شد و پایه‌های [[اسلام]] محکم گردید، [[انصار]] گفتند: ما [[خدمت]] [[رسول خدا]] {{صل}} می‌رسیم و عرض می‌کنیم: اگر [[مشکلات]] [[مالی]] پیدا شد، این [[اموال]] ما بی هیچ قید و شرط در [[اختیار]] تو قرار دارد. هنگامی که این سخن را خدمتش عرض کردند، این [[آیه]] نازل شد {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}. سپس [[پیامبر]] [[آیه]] را برای آنها خواند و فرمود: به [[نزدیکان]] من [[مودت]] داشته باشید. [[انصار]] از محضرش بیرون آمدند، ولی [[منافقان]] گفتند: این سخنی است که او بر [[خدا]] [[افترا]] بسته و هدفش این است که ما را پس از خود، در برابر خویشاوندانش [[خوار]] کند. سپس [[آیه]] ۲۴ [[سوره شوری]] نازل شد: {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَإِنْ يَشَإِ اللَّهُ يَخْتِمْ عَلَى قَلْبِكَ وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} حِينَ قَدِمَ الْمَدِينَةَ وَ اسْتَحْكَمَ الْإِسْلَامَ قَالَتِ الْأَنْصَارُ فِيمَا بَيْنَهُمْ يَأْتِي رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} فَنَقُولُ لَهُ تَعْرُوكَ أُمُورٌ فَهَذِهِ أَمْوَالُنَا فَاحْكُمْ فِيهَا غَيْرَ حَرِجٍ وَ لَا مَحْظُورٍ عَلَيْكَ فَأَتَوْهُ فِي ذَلِكَ فَنَزَلَ {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} فَقَرَأَهَا عَلَيْهِمْ فَقَالَ تَوَدُّونَ قَرَابَتِي مِنْ بَعْدِي فَخَرَجُوا مِنْ عِنْدِهِ مُسَلِّمِينَ لِقَوْلِهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ افْتَرَاهُ فِي مَجْلِسِهِ أَرَادَ بِذَلِكَ أَنْ يُذَلِّلَنَا لِقَرَابَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ فَنَزَلَتْ {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}} فَأَرْسَلَ إِلَيْهِمْ فَتَلَاهَا عَلَيْهِمْ فَبَكَوْا وَ اشْتَدَّ عَلَيْهِمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ}} الْآيَةَ فَأَرْسَلَ فِي أَثَرِهِمْ فَبَشَّرَهُمْ قَالَ {{متن قرآن|وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا}} وَ هُمُ الَّذِينَ سَلَّمُوا لِقَوْلِهِ...}}؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۴۴. الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج۱۵، ص۵۰۵؛ الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ص۶۴۷.</ref>.

[[حضرت رضا]] {{ع}} در ضمن روایتی در مجلس [[مأمون]] و در حضور [[دانشمندان]] ویژگی‌های [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} را بیان کردند و در ششمین خصوصیت با منحصر دانستن طلب [[مودت]] [[پیامبر]] {{صل}} برای [[اهل بیت]] {{عم}} فرمودند: "گفته خدای عزّوجلّ است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} این ویژگی ویژه [[پیامبر]] {{صل}} است، نه دیگر [[پیامبران]] {{عم}}. پس ویژگی [[خانواده]] اوست، نه دیگر [[مردم]]؛ زیرا [[خداوند]] از [[پیامبران]]، ضمن یاد آوری از [[نوح]] {{ع}} حکایت کرده است: {{متن قرآن|وَيَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَلَكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ}} و از [[هود]] {{ع}} حکایت کرد و گفت:... {{متن قرآن|يَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى الَّذِي فَطَرَنِي أَفَلَا تَعْقِلُونَ}} (امّا) به [[پیامبر]] خود ([[محمد]] {{صل}}) که فرمود: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} و [[خداوند]] [[دوستی]] ایشان را [[واجب]] نکرد مگر از آن رو که می‌دانست ایشان هرگز از [[دین]] سر نمی‌پیچند و هرگز به [[گمراهی]] باز نمی‌گردند"<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا السَّادِسَةُ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} فَهَذِهِ خُصُوصِيَةٌ لِلنَّبِيِّ {{صل}} دُونَ الْأَنْبِيَاءِ وَ خُصُوصِيَّةٌ لِلْآلِ دُونَ غَيْرِهِمْ وَ ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ حَكَى عَنِ الْأَنْبِيَاءِ فِي ذِكْرِ نُوحٍ {{ع}} {{متن قرآن|وَيَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَلَكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ}} وَ حَكَى عَنْ هُودٍ {{ع}} قَالَ {{متن قرآن|يَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى الَّذِي فَطَرَنِي أَفَلَا تَعْقِلُونَ}} وَ قَالَ لِنَبِيِّهِ {{صل}} {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}}}؛ ابومحمد حسن حرانی یا حلبی، تحف العقول، النص، ص۴۳۱.</ref>.

علاوه بر [[روایات شیعه]]، [[روایات]] متعدد دیگری در کتاب‌های معتبر [[اهل سنت]] آمده است، که [[اعتقاد]] و [[باور]] [[شیعه]] را [[اثبات]] می‌کند برخی از مهمترین آنها عبارت‌اند از: