ویژگی علم معصوم در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

ویژگی علم معصوم در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۳۰

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۶۶۰

ویرایش

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 # [[خزانه‌دار دانش خداوند]]: [[امامان]] {{ع}} نگهبان [[دانش]] [[خداوند]] هستند و آن را مانند گنجی پربها، پاس می‌دارند. در [[حدیث قدسی]]، آمده است [[خداوند]]، [[اهل بیت]] {{ع}} را برای [[پیامبر]] چنین توصیف فرموده است: "ایشان، پس از تو، خزانه‌دار [[دانش]] من هستند"<ref>{{متن حدیث|وَ هُمْ خُزَّانِي عَلَى عِلْمِي مِنْ بَعْدِك}}؛ ‏کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۹۳.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، ما [[خزانه]] داران [[خدا]] در [[آسمان]] و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که [[خزانه]] داران [[دانش]] اوییم"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ لَا عَلَى ذَهَبٍ وَ لَا عَلَى فِضَّةٍ إِلَّا عَلَى عِلْمِهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۹۲.</ref>. ماهیت [[دانش]] الهی نیز برای ما مجهول است و [[ائمه]] {{ع}} در توضیح [[دانش]] [[خداوند]]، فرموده‌اند: "[[خداوند]]، دانشی خاص دارد و دانشی عام؛ [[دانش]] خاص او، همان دانشی است که [[فرشتگان مقرب]] و [[پیامبران]] فرستاده شده او هم بر آن، [[آگاهی]] ندارند و [[دانش]] عام او، همان دانشی است که [[فرشتگان مقرب]] و [[پیامبران]] فرستاده شده او بر آن، [[آگاهی]] دارند و همانا آن، از [[پیامبر خدا]] {{صل}} به ما رسیده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى عِلْماً خَاصّاً وَ عِلْماً عَامّاً فَأَمَّا الْعِلْمُ الْخَاصُّ فَالْعِلْمُ الَّذِي لَمْ يُطْلِعْ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ أَمَّا عِلْمُهُ الْعَامُّ فَإِنَّهُ عِلْمُهُ الَّذِي أَطْلَعَ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ قَدْ وَقَعَ إِلَيْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید ص ۱۳۸، ح ۱۴.</ref>. در [[روایت]] دیگری [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ‏ وُلَاةُ أَمْرِ اللَّهِ‏ وَ خَزَنَةُ عِلْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ عَیْبَةُ وَحْیِ‏ اللَّهِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۶۱، ح ۳.</ref>. همچنین [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ‏ خُزَّانُ‏ عِلْمِ‏ اللَّهِ‏، وَ نَحْنُ‏ تَرَاجِمَةُ وَحْیِ‏ اللَّهِ}}؛<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏۱، ص ۱۹۲.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref>
 # [[ظرف دانش خداوند]]: هر کسی نمی‌تواند [[دانش]] الهی را [[تحمل]] کند؛ بلکه [[دانش]] الهی به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که [[دانش]] الهی را می‌پذیرند و از هم فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های [[دانش]] [[اهل بیت]] {{ع}} [[توانایی]] پذیرش [[دانش]] [[خداوند]] است، آنان، [[برگزیده خداوند]] و ظرف [[دانش]] او هستند. [[امام سجاد]] {{ع}} در توصیف [[اهل بیت]] {{ع}} فرمودند: "ما درهای [[خدا]] هستیم و ما راه راست اوییم و ما ظرف [[دانش]] او هستیم"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ أَبْوَابُ اللَّهِ وَ نَحْنُ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ وَ نَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِه}}؛ ‏ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۳۵، ح ۵.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی انْتَجَبَنَا لِنَفْسِهِ‏ فَجَعَلَنَا صَفْوَتَهُ‏ مِنْ‏ خَلْقِهِ‏ وَ أُمَنَاءَهُ عَلَی وَحْیِهِ وَ خُزَّانَهُ فِی أَرْضِهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ عَیْبَةَ عِلْمِهِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۶۲، ح ۷.</ref>. این از [[عنایات]] [[خداوند]] به [[اهل بیت]] {{ع}} است و چنین ظرفیتی را [[خداوند]]، تنها برای ایشان، فراهم آورده است. [[پیامبر]] {{صل}} و [[امام]] {{ع}} برای‌ راهنمایی‌ تمام‌ افراد [[بشر]] با وجود اختلاف‌ زبان‌، طبیعت‌، رنگ‌، گسترش‌ زمین‌، پراکنده‌ بودن‌ مردم‌ از یکدیگر و بسیاری‌ از جهت‌های‌ مختلف‌ که‌ [[مردم]] را از هم‌ دور می‌کند، باید سخن‌ تمامی‌ آنان‌ را بشنود و با آنان‌ سخن‌ بگوید، آن‌گاه‌ تمامی افراد را در اجرای‌ عدالت‌ و احکام‌ [[خدا]] برابر بداند و از حال‌ آنان‌ باخبر باشد؛ این‌ گونه‌ اطلاع‌ و خبر داشتن‌ از مردم‌ را انسان‌ عادی‌ نمی‌تواند و فقط‌ انسانی‌ این‌ ویژگی‌ را دارست‌ که‌ از دانش‌ گسترده خدادادی‌ بهره‌ می‌برد. [[امام]] باید از دورترین‌ جاهای‌ زمین‌ که‌ مردم‌ در آن‌ زندگانی‌ می‌کنند باخبر باشد تا درد و رنج‌ آنان‌ را دریابد و اگر نماینده‌ای‌ را به‌ آن‌ جاها گسیل‌ کرد، در هر زمان‌ از او باخبر باشد تا مبادا او در مقام‌ خود بر مردم‌ ستم‌ کند. اگر [[امام]] مانند دیگر افراد عادی‌ در زمان‌ قدیم‌، پس‌ از گذشت‌ ماه‌ها و سال‌ها از [[اخبار]] دور دست‌ خبرگیری‌ کند و یا با وسایل‌ متعارف‌ آن‌ زمان‌ با فاصله‌های‌ زمانی‌ بسیار از حال‌ دیگران‌ با خبر گردد، ستم‌ زمین‌ را فرا می‌گیرد و [[فساد]] بر [[جامعه‌]] [[استیلا]] می‌یابد و هدف‌ و غرضی‌ که‌ در فرستادن [[پیامبر]] و [[انتخاب امام]] از راهنمایی‌ و هدایت‌ مردم‌ است‌، به دست‌ نخواهد آمد و نیک بختی‌ [[دنیا]] و آخرت‌ مردم‌ بر رغم‌ [[وجود امام]] تأمین‌ نخواهد شد<ref>ر. ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، ص ۸.</ref>.
-# [[علم]] [[اهل بیت]] {{ع}} الهی و [[لدنی]] بوده و در اثر [[اتصال به عالم غیب]] و [[هم‌نشینی]] با [[فرشتگان الهی]] به دست آمده است. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "خدای ـ تبارک و تعالی ـ را دو گونه [[علم]] است: یک، آن علمی که فرشتگانِ [[مقرب]] و [[پیامبران]] و [[رسولان]] را از آن [[آگاه]] ساخته است، این [[علم]] را ما نیز می‌دانیم. دو، آن علمی که ویژه [[ذات مقدس]] اوست و کسی جز او، آن را نمی‌داند "[[علم مستأثر]]". لکن چون [[خدا]] [[اراده]] کند که چیزی از همین [[علم]] را نیز [[آشکار]] گرداند به ما بیاموزد. و [[امامان]] پیشین را نیز از آن [[آگاه]] کرده بود"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَبْذُولٌ وَ عِلْمٌ مَكْفُوفٌ فَأَمَّا الْمَبْذُولُ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ شَيْ‏ءٍ يَعْلَمُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّسُلُ إِلَّا وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ وَ أَمَّا الْمَكْفُوفُ فَهُوَ الَّذِي عِنْدَهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ إِذَا خَرَجَ نَفَذَ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۱۰۹.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد فاضل‌ لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[سید محمد علی قاضی طباطبایی|قاضی طباطبایی، سید محمد علی]]، [[رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام (مقاله)|رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام]]، ص ۴۸۲.</ref>
+# [[علم]] [[اهل بیت]] {{ع}} الهی و [[لدنی]] بوده و در اثر [[اتصال به عالم غیب]] و [[هم‌نشینی]] با [[فرشتگان الهی]] به دست آمده است. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "خدای ـ تبارک و تعالی ـ را دو گونه [[علم]] است: یک، آن علمی که فرشتگانِ [[مقرب]] و [[پیامبران]] و [[رسولان]] را از آن [[آگاه]] ساخته است، این [[علم]] را ما نیز می‌دانیم. دو، آن علمی که ویژه [[ذات مقدس]] اوست و کسی جز او، آن را نمی‌داند "[[علم مستأثر]]". لکن چون [[خدا]] [[اراده]] کند که چیزی از همین [[علم]] را نیز آشکار گرداند به ما بیاموزد. و [[امامان]] پیشین را نیز از آن [[آگاه]] کرده بود"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَبْذُولٌ وَ عِلْمٌ مَكْفُوفٌ فَأَمَّا الْمَبْذُولُ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ شَيْ‏ءٍ يَعْلَمُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّسُلُ إِلَّا وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ وَ أَمَّا الْمَكْفُوفُ فَهُوَ الَّذِي عِنْدَهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ إِذَا خَرَجَ نَفَذَ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۱۰۹.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد فاضل‌ لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[سید محمد علی قاضی طباطبایی|قاضی طباطبایی، سید محمد علی]]، [[رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام (مقاله)|رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام]]، ص ۴۸۲.</ref>
 # [[وارثان دانش پیامبران]]: [[دانش]] تمام [[پیامبران پیشین]]، به [[پیامبر]] {{صل}} واگذار شد و [[پیامبر]] {{صل}} آن را به [[اهل بیت]] {{ع}} سپرد. [[امام باقر]] {{ع}} در روایتی از [[رسول اکرم]](صلی [[الله]] علیه وآله) [[نقل]] کرده که ایشان فرمودند: "نخستین [[جانشینی]] که بر [[زمین]] بود، هبة [[الله]]، پسر [[آدم]] بود و [[پیامبری]] [[رحلت]] نکرده، مگر آنکه [[جانشینی]] داشته است (...) و [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}}، هدیه [[خداوند]] به [[محمد]][{{صل}}] است که [[دانش]] [[اوصیا]] و [[دانش]] کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به [[ارث]] برده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَوَّلَ وَصِيٍّ كَانَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ـ هِبَةُ اللَّهِ بْنُ آدَمَ وَ مَا مِنْ نَبِيٍّ مَضَى إِلَّا وَ لَهُ وَصِيٌّ وَ كَانَ جَمِيعُ الْأَنْبِيَاءِ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ مِنْهُمْ خَمْسَةٌ أُولُو الْعَزْمِ ـ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ ع وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ كَانَ هِبَةَ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ وَ وَرِثَ عِلْمَ الْأَوْصِيَاءِ وَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ أَمَا إِنَّ مُحَمَّداً وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِين}}؛ ‏کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۲۴.</ref>. [[امیرمؤمنان]] {{ع}} [[مردم]] را از بی‌راهه و کژراهه، باز می‌داشت و به [[مردم]] می‌فرمود: "دانشی که [[آدم]] آن را فرود آورد و هر آنچه [[پیامبران]] تا خاتم الأنبیاء، بدان [[برتری]] داده شده‌اند، در [[خاندان]] محمد {{صل}} است. پس به کدام کژراهه می‌روید؟ و به کدام سو روانید؟"<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّ الْعِلْمَ الَّذِي هَبَطَ بِهِ آدَمُ وَ جَمِيعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِيُّونَ إِلَى خَاتَمِ النَّبِيِّينَ فِي عِتْرَةِ مُحَمَّدٍ ص فَأَيْنَ يُتَاهُ بِكُمْ بَلْ أَيْنَ تَذْهَبُونَ}}؛ شیخ مفید، ارشاد، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref>. عبدالرحمان بن ابی [[نجران]] می‌‌گوید: {{متن حدیث|کَتَبَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا {{ع}}) رِسَالَةً وَ أَقْرَأَنِیهَا قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ {{ع}} إِنَّ مُحَمَّداً {{صل}} کَانَ أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ فَلَمَّا قُبِضَ مُحَمَّدٌ {{صل}} کُنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ وَرَثَتَهُ وَ نَحْنُ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ... نَحْنُ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ وَ نَحْنُ وَرَثَةُ أُولِی الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۱۸، ح ۱.</ref>. در روایتی دیگر [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ وَرَثَةُ کِتَابِ‏ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ صَفْوَتُهُ‏‏‏}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۵۱۳، ح ۲۳</ref>؛ در [[زیارت جامعه کبیره]] نیز می‌‌خوانیم: {{متن حدیث|السلام علی ائمة الهدی و مصابیح الدجی و أعلام التقی... کهف الوری و ورثة الأنبیاء}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۵۱۳، ح ۲۳.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[محمد فاضل‌ لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref>
 # [[همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر]] {{صل}}: در [[باور]] [[پیروان اهل بیت]] {{ع}}، [[حدیث]] [[اهل بیت]] {{ع}}، همان [[حدیث]] [[پیامبر]] {{صل}} است و در میان گفتار [[پیشوایان دینی]]، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. سخن [[خاندان رسالت]]، تفصیل و [[تبیین]] [[احادیث]] [[پیامبر]] {{صل}} است و [[میراث]] ماندگار [[حدیثی]] [[شیعه]]، ۲۷۳ سال، همراه [[معصومان]] ما بوده است. [[امام صادق]] {{ع}} در این زمینه فرمودند: "سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدم است و سخن جدم، سخن [[حسین]] {{ع}} است و سخن [[حسین]] {{ع}}، سخن [[حسن]] {{ع}} است و سخن [[حسن]] {{ع}}، سخن [[امیرمؤمنان]] {{ع}} است و سخن [[امیرمؤمنان]] {{ع}}، سخن [[پیامبر خدا]] {{صل}} است و سخن [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[کلام]] خداوندی است"<ref>{{متن حدیث|حَدِيثِي حَدِيثُ أَبِي وَ حَدِيثُ أَبِي حَدِيثُ جَدِّي وَ حَدِيثُ جَدِّي حَدِيثُ الْحُسَيْنِ وَ حَدِيثُ الْحُسَيْنِ حَدِيثُ الْحَسَنِ وَ حَدِيثُ الْحَسَنِ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۵۳، ح ۱۴.</ref>. آنچه [[سخن پیامبر]] {{صل}} و [[خاندان]] ایشان را همسان کرده، اتصال آن به منبع [[وحی]] است و از آنجا که سرچشمه همه [[احادیث اهل بیت]] {{ع}}، سخن [[خداوند]] است، در واقع، هیچ تعارضی در میان [[احادیث]] آنان، وجود ندارد<ref>ر. ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲.</ref>.