پرش به محتوا

بسیج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'محمدبن' به 'محمد بن'
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
جز (جایگزینی متن - 'محمدبن' به 'محمد بن')
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{نبوت}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = بسیج
| موضوع مرتبط = بسیج
| عنوان مدخل  = [[بسیج]]
| عنوان مدخل  = بسیج
| مداخل مرتبط = [[بسیج در قرآن]] - [[بسیج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| مداخل مرتبط = [[بسیج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
| پرسش مرتبط  =
}}
}}


==مقدمه==
'''[[بسیج]]''' یعنی آمادگی برای انجام کاری مخصوصا آماده ساختن نیروهای نظامی برای [[جنگ]]. بسیج نیروها از [[زمان]] [[پیامبران]] وجود داشته است و در عصر حاضر [[امام خمینی]] به [[دلایل]] مختلف [[فرمان]] تشکیل این نهاد را صادر کرد که وظایفی همچون: آموزش نظامی، [[تعلیم و تربیت]] در زمینه‌های [[عقیدتی]]، [[سیاسی]] و تخصص‌های مورد نیاز و... از [[وظایف]] آنهاست. بسیج کارکردهای مختلفی را در زمینه‌های مختلف برعهده دارد مانند: کارکرد سیاسی و [[فرهنگی]]؛ کارکرد [[اقتصادی]] و عمرانی و کارکرد نظامی و کارنامه بسیج در طول سالیان نشان از موفقیت‌آمیز بودن آن داشته است.
 
== مقدمه ==
[[بسیج]] به معنای [[آمادگی]] برای کاری به خصوص [[سفر]]، [[سازمان]] [[جنگ]] و آماده ساختن [[نیروهای نظامی]] یک [[کشور]] برای جنگ است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۳، ص۴۱۶۲-۴۱۶۳.</ref>.
[[بسیج]] به معنای [[آمادگی]] برای کاری به خصوص [[سفر]]، [[سازمان]] [[جنگ]] و آماده ساختن [[نیروهای نظامی]] یک [[کشور]] برای جنگ است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۳، ص۴۱۶۲-۴۱۶۳.</ref>.
[[اندیشه]] [[دفاع]] از مرزهای [[فکری]] و جغرافیایی [[اسلام]] و [[دفاع از مستضعفان]] ریشه [[قرآنی]] دارد<ref>نساء، ۷۵؛ انفال، ۶۰؛ توبه، ۴۱.</ref>. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} [[مستضعفان]] را علیه [[مشرکان قریش]] بسیج کرد و برای ایجاد [[عدالت]] همراه آنان با [[مستکبران]] و [[قدرتمندان]] [[قریش]] جنگید<ref>امام خمینی، ج۸، ص۲۹۲ - ۲۹۳.</ref>. در [[احادیث]] و [[فقه اسلامی]] نیز بر [[تعلیم و تعلم]] امور نظامی و برگزاری مسابقات اسب سواری و [[تیراندازی]] ([[سبق و رمایه]]) <ref>حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة، الی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۹، ص۲۴۹-۲۵۰؛ طباطبایی، المیزان، ج۱۰، ص۲۳۳- ۲۵۶.</ref> با [[هدف]] آمادگی برای [[دفاع از اسلام]] و [[کشور اسلامی]] تأکید شده است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۲۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۲.</ref>


==زمینه و روند شکل‌گیری==
[[اندیشه]] [[دفاع]] از مرزهای [[فکری]] و جغرافیایی [[اسلام]] و [[دفاع از مستضعفان]] ریشه [[قرآنی]] دارد<ref>نساء، ۷۵؛ انفال، ۶۰؛ توبه، ۴۱.</ref>. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} [[مستضعفان]] را علیه [[مشرکان قریش]] بسیج کرد و برای ایجاد [[عدالت]] همراه آنان با [[مستکبران]] و [[قدرتمندان]] [[قریش]] جنگید<ref>امام خمینی، ج۸، ص۲۹۲ - ۲۹۳.</ref>. در [[احادیث]] و [[فقه اسلامی]] نیز بر [[تعلیم و تعلم]] امور نظامی و برگزاری مسابقات اسب سواری و [[تیراندازی]] ([[سبق و رمایه]]) <ref>حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة، الی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۹، ص۲۴۹-۲۵۰؛ طباطبایی، المیزان، ج۱۰، ص۲۳۳- ۲۵۶.</ref> با [[هدف]] آمادگی برای [[دفاع از اسلام]] و [[کشور اسلامی]] تأکید شده است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۲۱.</ref>.<ref> [[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۲.</ref>
 
== زمینه و روند شکل‌گیری ==
با [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و قطع دست [[بیگانگان]] از [[ایران]]، [[توطئه‌ها]] و نقشه‌های آنان [[روز]] به روز علیه [[انقلاب اسلامی]] گسترش می‌یافت. [[امام خمینی]] با توجه به این شرایط در پنجم آذر ۱۳۵۸ پس از [[تسخیر]] لانه [[جاسوسی]] [[آمریکا]] و حرکت ناوگان [[امریکا]] به منطقه و حادثه پاوه در کردستان، دستور تشکیل [[ارتش]] بیست میلیونی را صادر کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام ج۱۱، ص۱۲۱- ۱۲۲؛ پیام انقلاب، ج۵۹، ص۷۲؛ سالک، احمد، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۵.</ref>. ایشان دفاع از اسلام و کشور را [[وظیفه]] همه [[مردم]] دانست و جهت انجام این وظیفه فراگرفتن [[فنون]] نظامی از جمله تیراندازی و سوارکاری را ضروری شمرد و تأکید کرد کشوری که بیست میلیون [[جوان]] دارد باید بیست میلیون [[بسیجی]] داشته باشد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۲۱- ۱۲۲.</ref>. ایشان در اول اسفند ۱۳۵۸ به مناسبت هفته بسیج در پیامی به [[ملت ایران]] ضمن تشکر از استقبال [[جوانان]] از [[بسیج عمومی]]، دفاع از کشور را در مواقع خطر، [[تکلیف شرعی]] و ملی شمرد و بر همه قشرها و [[جریان‌ها]] آن را [[واجب]] دانست و یادآور شد در این مقطع حساس که [[ملت]] با [[دشمنان]] سرسخت و [[ابرقدرت‌ها]] به ویژه [[آمریکا]] رویارو شده، موظف است خودش را از جهت مادی و [[معنوی]] آماده کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>.
با [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و قطع دست [[بیگانگان]] از [[ایران]]، [[توطئه‌ها]] و نقشه‌های آنان [[روز]] به روز علیه [[انقلاب اسلامی]] گسترش می‌یافت. [[امام خمینی]] با توجه به این شرایط در پنجم آذر ۱۳۵۸ پس از [[تسخیر]] لانه [[جاسوسی]] [[آمریکا]] و حرکت ناوگان [[امریکا]] به منطقه و حادثه پاوه در کردستان، دستور تشکیل [[ارتش]] بیست میلیونی را صادر کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام ج۱۱، ص۱۲۱- ۱۲۲؛ پیام انقلاب، ج۵۹، ص۷۲؛ سالک، احمد، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۵.</ref>. ایشان دفاع از اسلام و کشور را [[وظیفه]] همه [[مردم]] دانست و جهت انجام این وظیفه فراگرفتن [[فنون]] نظامی از جمله تیراندازی و سوارکاری را ضروری شمرد و تأکید کرد کشوری که بیست میلیون [[جوان]] دارد باید بیست میلیون [[بسیجی]] داشته باشد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۲۱- ۱۲۲.</ref>. ایشان در اول اسفند ۱۳۵۸ به مناسبت هفته بسیج در پیامی به [[ملت ایران]] ضمن تشکر از استقبال [[جوانان]] از [[بسیج عمومی]]، دفاع از کشور را در مواقع خطر، [[تکلیف شرعی]] و ملی شمرد و بر همه قشرها و [[جریان‌ها]] آن را [[واجب]] دانست و یادآور شد در این مقطع حساس که [[ملت]] با [[دشمنان]] سرسخت و [[ابرقدرت‌ها]] به ویژه [[آمریکا]] رویارو شده، موظف است خودش را از جهت مادی و [[معنوی]] آماده کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>.


از نگاه [[امام خمینی]] [[سپاه]] و [[ارتش]] بدون پشتوانه مردمی فاقد [[کارایی]] لازم است؛ بنابراین در پیامی همگان را به [[بسیج]] همه‌جانبه نظامی، [[عقیدتی]]، [[اخلاقی]] و [[فرهنگی]] فرا خواند و خواستار آن شد که همراه با آموزش‌های نظامی و پارتیزانی و چریکی، خود را از نظر معنوی نیز مجهز کنند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>. ایشان در پایان [[جنگ]] تحمیلی در سال ۱۳۶۷ نیز بر [[ضرورت]] [[تعلیم و تعلم]] [[مسائل نظامی]] تأکید کرد و با اشاره به [[فلسفه]] ایجاد بسیج یادآورشد ملتی که در خط [[اسلام ناب محمدی]] و مخالف با [[استکبار]] و [[پول]] پرستی و [[تحجر]] و [[مقدس]] نمایی قرار دارد، همه افرادش باید [[بسیجی]] باشند و همه [[فنون]] نظامی و [[دفاعی]] لازم را فرا گیرند؛ زیرا ملتی در هنگامه خطر سربلند است که آمادگی‌های لازم رزمی را داشته باشد <ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>.
از نگاه [[امام خمینی]] [[سپاه]] و [[ارتش]] بدون پشتوانه مردمی فاقد [[کارایی]] لازم است؛ بنابراین در پیامی همگان را به [[بسیج]] همه‌جانبه نظامی، [[عقیدتی]]، [[اخلاقی]] و [[فرهنگی]] فرا خواند و خواستار آن شد که همراه با آموزش‌های نظامی و پارتیزانی و چریکی، خود را از نظر معنوی نیز مجهز کنند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>. ایشان در پایان [[جنگ]] تحمیلی در سال ۱۳۶۷ نیز بر [[ضرورت]] [[تعلیم و تعلم]] [[مسائل نظامی]] تأکید کرد و با اشاره به [[فلسفه]] ایجاد بسیج یادآورشد ملتی که در خط [[اسلام ناب محمدی]] و مخالف با [[استکبار]] و [[پول]] پرستی و [[تحجر]] و [[مقدس]] نمایی قرار دارد، همه افرادش باید [[بسیجی]] باشند و همه [[فنون]] نظامی و [[دفاعی]] لازم را فرا گیرند؛ زیرا ملتی در هنگامه خطر سربلند است که آمادگی‌های لازم رزمی را داشته باشد <ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>.
اصل ۱۵۱ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] نیز اهمیت و ضرورت بسیج را از منظر [[قانون‌گذاری]] نشان می‌دهد. این اصل، برابر [[آیه]] شصت [[سوره انفال]]، [[دولت]] را موظف می‌کند برای همه افراد [[کشور]] برنامه و امکانات [[آموزش نظامی]] را طبق [[موازین اسلامی]] فراهم کند؛ به طوری که همه افراد، همواره [[توانایی]] [[دفاع]] مسلحانه از کشور و [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] را داشته باشند.
اصل ۱۵۱ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] نیز اهمیت و ضرورت بسیج را از منظر [[قانون‌گذاری]] نشان می‌دهد. این اصل، برابر [[آیه]] شصت [[سوره انفال]]، [[دولت]] را موظف می‌کند برای همه افراد [[کشور]] برنامه و امکانات [[آموزش نظامی]] را طبق [[موازین اسلامی]] فراهم کند؛ به طوری که همه افراد، همواره [[توانایی]] [[دفاع]] مسلحانه از کشور و [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] را داشته باشند.


پس از [[فرمان]] امام خمینی، [[مردم]] به ویژه [[جوانان]]، سپاه [[پاسداران]] [[انقلاب اسلامی]] و شورای انقلاب اسلامی برای تحقق ارتش بیست میلیونی دست به کار شدند. واحد بسیج در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۰.</ref> و برنامه‌ای را برای آموزش نظامی همگانی با عنوان [[آموزش نظامی]] پاسدار [[ذخیره]] اعلام کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جمهوری اسلامی، ۶/۹/۱۳۵۸، ص۱.</ref>. ستاد [[هماهنگی]] [[آموزش]] عمومی نیز در [[سپاه]] تشکیل شد و طرحی کوتاه مدت شامل دوره‌های مقدماتی، متوسطه و عالی را برای تحقق خواست [[امام خمینی]] به [[اجرا]] گذاشت و با یکسان کردن تدریجی کار کسانی که آموزش‌های طرح کوتاه مدت را دیده بودند، بنا داشت [[ارتش]] بیست میلیونی را تحقق بخشد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جمهوری اسلامی، ۱۸/۱۰/۱۳۵۸، ص۶.</ref>. شورای [[انقلاب]] در ۲۸/۲/۱۳۵ جهت [[پیش‌گیری]] و مقابله با هرگونه [[تهدید]] نظامی و سوانح طبیعی، سازمانی به نام [[سازمان]] [[بسیج]] ملی زیر نظر [[فرمانده]] کل قوا و وابسته به [[وزارت]] [[کشور]] را تصویب کرد<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۵۶؛ مجموعه قوانین، ص۸۳.</ref>. دو ماه بعد در ۱۹/۴/۱۳۵۹ لایحه قانونی دیگری با پنج ماده به تصویب شورای انقلاب رسید. به موجب این [[قانون]] که تعیین کننده [[وظایف]] کلی بسیج بود، [[تشکیلات]] آن باید با [[همکاری]] [[ریاست جمهوری]]، وزارت کشور، وزارت [[دفاع]] ملی، ستاد مشترک ارتش و سپاه [[پاسداران]] به تصویب هیئت [[وزیران]] برسد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref>. سازمان بسیج ملی در ۱۰/۶/۱۳۵۹ به بسیج [[مستضعفین]] [[تغییر]] نام داد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref>. [[رئیس]] این نهاد را [[رهبر]] یا شورای [[رهبری]] [[منصوب]] و [[خط مشی]] کلی آن را شورای عالی دفاع تعیین می‌کرد<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۱۹.</ref>. این سازمان ضمن آموزش و [[سازماندهی]] داوطلبان، آنان را برای مقابله با هرگونه تهدید و [[تجاوز]] داخلی و خارجی [[دشمنان]] [[جمهوری اسلامی ایران]] آماده می‌کرد<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۵۶؛ رفیق دوست، محسن، خاطرات محسن رفیق دوست، ص۱۶۱.</ref>.
پس از [[فرمان]] امام خمینی، [[مردم]] به ویژه [[جوانان]]، سپاه [[پاسداران]] [[انقلاب اسلامی]] و شورای انقلاب اسلامی برای تحقق ارتش بیست میلیونی دست به کار شدند. واحد بسیج در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۰.</ref> و برنامه‌ای را برای آموزش نظامی همگانی با عنوان [[آموزش نظامی]] پاسدار [[ذخیره]] اعلام کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جمهوری اسلامی، ۶/۹/۱۳۵۸، ص۱.</ref>. ستاد [[هماهنگی]] [[آموزش]] عمومی نیز در [[سپاه]] تشکیل شد و طرحی کوتاه مدت شامل دوره‌های مقدماتی، متوسطه و عالی را برای تحقق خواست [[امام خمینی]] به [[اجرا]] گذاشت و با یکسان کردن تدریجی کار کسانی که آموزش‌های طرح کوتاه مدت را دیده بودند، بنا داشت [[ارتش]] بیست میلیونی را تحقق بخشد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جمهوری اسلامی، ۱۸/۱۰/۱۳۵۸، ص۶.</ref>. شورای [[انقلاب]] در ۲۸/۲/۱۳۵ جهت [[پیش‌گیری]] و مقابله با هرگونه [[تهدید]] نظامی و سوانح طبیعی، سازمانی به نام [[سازمان]] [[بسیج]] ملی زیر نظر [[فرمانده]] کل قوا و وابسته به [[وزارت]] [[کشور]] را تصویب کرد<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۵۶؛ مجموعه قوانین، ص۸۳.</ref>. دو ماه بعد در ۱۹/۴/۱۳۵۹ لایحه قانونی دیگری با پنج ماده به تصویب شورای انقلاب رسید. به موجب این [[قانون]] که تعیین کننده [[وظایف]] کلی بسیج بود، [[تشکیلات]] آن باید با [[همکاری]] [[ریاست جمهوری]]، وزارت کشور، وزارت [[دفاع]] ملی، ستاد مشترک ارتش و سپاه [[پاسداران]] به تصویب هیئت [[وزیران]] برسد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref>. سازمان بسیج ملی در ۱۰/۶/۱۳۵۹ به بسیج [[مستضعفین]] [[تغییر]] نام داد<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref>. [[رئیس]] این نهاد را [[رهبر]] یا شورای [[رهبری]] [[منصوب]] و [[خط مشی]] کلی آن را شورای عالی دفاع تعیین می‌کرد<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۱۹.</ref>. این سازمان ضمن آموزش و [[سازماندهی]] داوطلبان، آنان را برای مقابله با هرگونه تهدید و [[تجاوز]] داخلی و خارجی [[دشمنان]] [[جمهوری اسلامی ایران]] آماده می‌کرد<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۵۶؛ رفیق دوست، محسن، خاطرات محسن رفیق دوست، ص۱۶۱.</ref>.


با آغاز [[جنگ]] تحمیلی عواملی چند از جمله [[سوء]] استفاده سیدابوالحسن بنی صدر رئیس [[جمهور]] وقت از بسیج به عنوان اهرم [[قدرت]] علیه نیروهای انقلابی<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۴، ص۷۲؛ سالک، احمد، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۰، شمخانی، علی، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۲.</ref>و جلوگیری از دوباره‌کاری و ایجاد ارگان‌های موازی<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref> و شرایط [[جنگی]] [[کشور]]<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جزایری، سیدمسعود، فرایند قانونمندی و کارکردهای بسیج در ایران، ص۶۵؛ عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref> مجلس [[شورای اسلامی]] در ۲۸/۱۰/۱۳۵۹ [[سازمان]] [[بسیج]] ملی ([[مستضعفین]]) را در [[سپاه]] [[پاسداران]] [[انقلاب اسلامی]] ادغام کرد<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۸.</ref>و محمدعلی رجایی نخست‌وزیر طی نامه‌ای در ۲۱/۱۱/۱۳۵۹ این ادغام را به سپاه پاسداران اعلام کرد<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۱۹.</ref>. سرانجام در ۱۵/۶/۱۳۶۱ اساس‌نامه بسیج در ضمن اساس‌نامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۹.</ref>.
با آغاز [[جنگ]] تحمیلی عواملی چند از جمله [[سوء]] استفاده سیدابوالحسن بنی صدر رئیس [[جمهور]] وقت از بسیج به عنوان اهرم [[قدرت]] علیه نیروهای انقلابی<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۴، ص۷۲؛ سالک، احمد، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۰، شمخانی، علی، مصاحبه، مجله پیام انقلاب، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ص۴۲.</ref> و جلوگیری از دوباره‌کاری و ایجاد ارگان‌های موازی<ref>عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref> و شرایط [[جنگی]] [[کشور]]<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، جزایری، سیدمسعود، فرایند قانونمندی و کارکردهای بسیج در ایران، ص۶۵؛ عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۱.</ref> مجلس [[شورای اسلامی]] در ۲۸/۱۰/۱۳۵۹ [[سازمان]] [[بسیج]] ملی ([[مستضعفین]]) را در [[سپاه]] [[پاسداران]] [[انقلاب اسلامی]] ادغام کرد<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۸.</ref>و محمدعلی رجایی نخست‌وزیر طی نامه‌ای در ۲۱/۱۱/۱۳۵۹ این ادغام را به سپاه پاسداران اعلام کرد<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۱۹.</ref>. سرانجام در ۱۵/۶/۱۳۶۱ اساس‌نامه بسیج در ضمن اساس‌نامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۹.</ref>.


واحد بسیج مستضعفین زیر نظر [[فرماندهی]] کل سپاه است و بسیج جزو شورای عالی سپاه می‌باشد<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۵ – ۲۵۷.</ref>. برابر ماده ۳۷، [[شهرها]] بر اساس وسعت و [[جمعیت]] به چند منطقه [[مقاومت]] و هر منطقه مقاومت به چند ناحیه و هر ناحیه مقاومت به چند پایگاه مقاومت تقسیم می‌شود، و هر پایگاه مقاومت شامل گروه‌های سازمان یافته خواهد بود. برابر ماده ۳۸، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هسته‌های مقاومت محلی را با [[همکاری]] [[روحانیان]] و معتمدان محل و شوراهای محلی تشکیل می‌دهد. [[روحانی]] [[شورا]] باید به [[تأیید]] [[مقام رهبری]] یا نماینده‌ای که در سپاه تعیین می‌کند، یا [[نماینده]] نماینده [[رهبری]] در هر رده برسد. برابر ماده ۴۲، همه افراد و [[مسئولان]] واحدهای ستادی بسیج و [[فرماندهان]] مراکز بسیج و فرماندهان منطقه مقاومت (در شهرها) از پاسداران خواهند بود<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۶۰ – ۲۶۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۲.</ref>
واحد بسیج مستضعفین زیر نظر [[فرماندهی]] کل سپاه است و بسیج جزو شورای عالی سپاه است<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۵ – ۲۵۷.</ref>. برابر ماده ۳۷، [[شهرها]] بر اساس وسعت و [[جمعیت]] به چند منطقه [[مقاومت]] و هر منطقه مقاومت به چند ناحیه و هر ناحیه مقاومت به چند پایگاه مقاومت تقسیم می‌شود و هر پایگاه مقاومت شامل گروه‌های سازمان یافته خواهد بود. برابر ماده ۳۸، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هسته‌های مقاومت محلی را با [[همکاری]] [[روحانیان]] و معتمدان محل و شوراهای محلی تشکیل می‌دهد. [[روحانی]] [[شورا]] باید به [[تأیید]] [[مقام رهبری]] یا نماینده‌ای که در سپاه تعیین می‌کند، یا [[نماینده]] نماینده [[رهبری]] در هر رده برسد. برابر ماده ۴۲، همه افراد و [[مسئولان]] واحدهای ستادی بسیج و [[فرماندهان]] مراکز بسیج و فرماندهان منطقه مقاومت (در شهرها) از پاسداران خواهند بود<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۶۰ – ۲۶۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۲.</ref>


==اهداف و [[وظایف]]==
== اهداف و [[وظایف]] ==
در مصوبه شورای [[انقلاب]] به برخی از اهداف و وظایف [[بسیج]] اشاره شده بود<ref>عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۱، ص۴۹۶-۴۹۷.</ref>؛ ولی در اساس‌نامه جدید برابر ماده ۳۵، [[هدف]] از تشکیل بسیج [[مستضعفین]] ایجاد توانایی‌های لازم در همه افراد [[معتقد]] به [[قانون اساسی]] و [[اهداف]] [[انقلاب اسلامی]] به منظور [[دفاع]] از [[کشور]]، [[نظام جمهوری اسلامی]] و کمک به [[مردم]] در هنگام بروز [[بلایا]] و حوادث غیرمترقبه با [[هماهنگی]] [[مراجع]] مربوط است<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۹.</ref>. افزون بر این بسیج در مقابله با [[هجوم فرهنگی]] و حضور مؤثر در [[فرهنگ‌سازی]] [[وظیفه]] دارد از تمامیت ارضی و [[استقلال کشور]] دفاع و با تهدیدات داخلی و خارجی مقابله کند<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰.</ref>.
در مصوبه شورای [[انقلاب]] به برخی از اهداف و وظایف [[بسیج]] اشاره شده بود<ref>عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۱، ص۴۹۶-۴۹۷.</ref>؛ ولی در اساس‌نامه جدید برابر ماده ۳۵، [[هدف]] از تشکیل بسیج [[مستضعفین]] ایجاد توانایی‌های لازم در همه افراد [[معتقد]] به [[قانون اساسی]] و [[اهداف]] [[انقلاب اسلامی]] به منظور [[دفاع]] از [[کشور]]، [[نظام جمهوری اسلامی]] و کمک به [[مردم]] در هنگام بروز [[بلایا]] و حوادث غیرمترقبه با [[هماهنگی]] [[مراجع]] مربوط است<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۹.</ref>. افزون بر این بسیج در مقابله با [[هجوم فرهنگی]] و حضور مؤثر در [[فرهنگ‌سازی]] [[وظیفه]] دارد از تمامیت ارضی و [[استقلال کشور]] دفاع و با تهدیدات داخلی و خارجی مقابله کند<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰.</ref>.


[[امام خمینی]] معتقد است بسیج تنها مربوط به [[ایران]] نیست، بلکه در هر کجای [[جهان]] مظلومی باشد بسیج نیز باید باشد؛ افزون بر این، [[بسیجیان]] [[جهان اسلام]] باید در [[فکر]] [[ایجاد حکومت]] بزرگ [[اسلامی]] باشند و این شدنی است؛ زیرا بسیج منحصر به ایران نیست و باید نقشه‌های [[مقاومت]] را در تمام جهان به وجود آورد و در مقابل [[شرق]] و [[غرب]] ایستاد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>. از دیگر اهداف اصلی امام خمینی در تشکیل بسیج مستضعفین در کنار دفاع [[محرومان]] از انقلاب اسلامی، [[حاکمیت]] آنان در روند انقلاب بود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۳۲- ۳۳۴؛ کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰.</ref>. بر اساس ماده ۹ اساس‌نامه [[سپاه]] [[پاسداران]] انقلاب اسلامی، [[برنامه‌ریزی]]، [[سازماندهی]]، اداره و [[فرماندهی]] و اجرای اموزش‌های [[عقیدتی]]، [[سیاسی]] و نظامی اعضای بسیج مستضعفین طبق [[موازین اسلامی]] بر عهده سپاه قرار داده شده و به منظور اجرای این ماده وظایفی بر عهده بسیج گذاشته شده است: [[آموزش نظامی]] در حد [[توانایی]] دفاع از [[جمهوری اسلامی ایران]] و تمامیت ارضی کشور، [[تعلیم و تربیت]] در زمینه‌های [[عقیدتی]]، [[سیاسی]] و تخصص‌های مورد نیاز، تهیه طرح‌های [[دفاعی]] با [[هماهنگی]] دیگر ارگان‌های مربوط. افزون بر همه اینها، همای سازمان‌های فعال در [[آموزش نظامی]] به جز [[سازمان]] [[نظام]] [[وظیفه]] عمومی زیرنظر [[بسیج]] قرار گرفت<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۵ – ۲۵۶.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۴.</ref>
[[امام خمینی]] معتقد است بسیج تنها مربوط به [[ایران]] نیست، بلکه در هر کجای [[جهان]] مظلومی باشد بسیج نیز باید باشد؛ افزون بر این، [[بسیجیان]] [[جهان اسلام]] باید در [[فکر]] [[ایجاد حکومت]] بزرگ [[اسلامی]] باشند و این شدنی است؛ زیرا بسیج منحصر به ایران نیست و باید نقشه‌های [[مقاومت]] را در تمام جهان به وجود آورد و در مقابل [[شرق]] و [[غرب]] ایستاد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>. از دیگر اهداف اصلی امام خمینی در تشکیل بسیج مستضعفین در کنار دفاع [[محرومان]] از انقلاب اسلامی، [[حاکمیت]] آنان در روند انقلاب بود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۳۲- ۳۳۴؛ کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰.</ref>. بر اساس ماده ۹ اساس‌نامه [[سپاه]] [[پاسداران]] انقلاب اسلامی، [[برنامه‌ریزی]]، [[سازماندهی]]، اداره و [[فرماندهی]] و اجرای اموزش‌های [[عقیدتی]]، [[سیاسی]] و نظامی اعضای بسیج مستضعفین طبق [[موازین اسلامی]] بر عهده سپاه قرار داده شده و به منظور اجرای این ماده وظایفی بر عهده بسیج گذاشته شده است: [[آموزش نظامی]] در حد [[توانایی]] دفاع از [[جمهوری اسلامی ایران]] و تمامیت ارضی کشور، [[تعلیم و تربیت]] در زمینه‌های [[عقیدتی]]، [[سیاسی]] و تخصص‌های مورد نیاز، تهیه طرح‌های [[دفاعی]] با [[هماهنگی]] دیگر ارگان‌های مربوط. افزون بر همه اینها، همای سازمان‌های فعال در [[آموزش نظامی]] به جز [[سازمان]] [[نظام]] [[وظیفه]] عمومی زیرنظر [[بسیج]] قرار گرفت<ref>اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا۶ خرداد۱۳۶۳ش)، ص۲۵۵ – ۲۵۶.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۴.</ref>


==جایگاه و اهمیت==
== نقش [[بسیج عمومی]] ==
در میان نهادهای [[جمهوری اسلامی]]، بسیج از عظیم‌ترین و ارزشمندترین و ماندگارترین یادگارهای [[امام خمینی]] است<ref>فارسی، جلال الدین، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ص۱۹۴.</ref>. بسیج در نظام دفاعی [[کشور]] نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این نهاد هرچند [[ارتش]] کلاسیک به معنای اصطلاحی نیست، ولی [[قدرت]] برخورد با ارتش‌های مهاجم کلاسیک را به خوبی دارد. [[بسیجیان]] بیشتر بر [[ایمان]] و [[اعتقاد]] تکیه می‌کنند تا بر [[سلاح]]<ref>تقوی، سید رضا، امام خمینی و استراتژی مبارزه، ج۱، ص۲۰۷.</ref> و با همین نیرو در [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه [[ایران]]، [[حماسه‌ها]] آفریدند و در [[دل]] [[دشمنان]] [[وحشت]] افکندند و [[خواب]] را از چشم آنان ربودند. در [[زمان]] جنگ تحمیلی روزنامه آمریکایی «نیوزویک» در گزارشی نیروهای [[بسیجی]] را که از افرادی با سنین مختلف تشکیل شده‌اند، بزرگ‌ترین [[تهدید]] برای عراق به شمار آورد. او همچنین [[تسخیر]] «فاو» را که به اطلاعات پیشرفته نظامی و آشنایی کامل با رزم شبانه و تاکتیک‌های آبی - خاکی نیاز داشت، نشانه [[مهارت]] و ورزیدگی بسیج دانست<ref>اطلاعات؛ شیخیان، علی و علی محمدی و مهدی عبداللهی، قوای مسلح در وصیت‌نامه حضرت امام، ص۱۸۷.</ref>.
[[امام خمینی]] با [[درک]] شرایط زمانی و ضرورت‌های [[جامعه]] توانست با ایجاد بسیج [[فکری]] و عملی [[مردم]] در سه مقطع [[نهضت اسلامی]]، [[حفظ]] [[انقلاب]] و [[جنگ]] تحمیلی با [[مشکلات]] و بحران‌های پیش روی جامعه مقابله کند:
 
١. '''نهضت اسلامی''': یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انقلاب اسلامی [[توانایی]] بسیج توده‌ها و [[همبستگی]] میان [[رهبران]] و مردم است<ref>گل محمدی، احمد، زمینه‌های بسیج مردمی در انقلاب ایران، ص۱۰۴.</ref>. امام خمینی که از آغاز [[نهضت]]، [[ضرورت]] حضور مردم را که یکی از مهم‌ترین ارکان [[مبارزه با طاغوت]] است [[حس]] کرده بود، [[آحاد]] مردم را برای این [[رویارویی]]، آماده و [[دعوت]] می‌کرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۳، ص۳۷۹.</ref>. ایشان [[آگاهی]] رسانی به مردم و همچنین [[سازماندهی]] توده‌ها را باعث جلوگیری از [[اغفال]] آنان به دست دشمنان نهضت می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱، ص۱۳۴ – ۱۳۵.</ref> و [[همراهی]] مردم با [[علما]] در جریان اعتراض‌ها را موجب تقویت [[اسلام]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱، ص۱۸۰.</ref> و حفظ [[احکام]] [[قرآن]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲، ص۴۸۵.</ref> بیان می‌کرد. این در حالی بود که برخی از گروه‌های مخالف [[رژیم پهلوی]] با تشکیل [[حزب]] و گروه و انجام عملیات مسلحانه در پی [[مبارزه]] با [[رژیم]] بودند<ref>مدنی، سید جلال الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۱، ص۱۰۵.</ref>؛ ولی [[امام خمینی]] بارها تأکید کرده بود با گروهی و حزبی کردن [[قیام]] و مشی مسلحانه مخالف است و بیشتر بر [[سازماندهی]] و قیام مردمی علیه رژیم تأکید دارد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۳، ص۵۱۴ و ج۴، ص۳، ۲۵۰، ۲۹۴.</ref> و در پاسخ به برخی از اعضای [[سازمان]] مجاهدین [[خلق]] در [[دعوت]] به [[قیام مسلحانه]]؛ آنان را از این کار [[نهی]] کرد و آن را باعث از دست رفتن نیروی مبارزه دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۴۴ – ۱۴۵.</ref>. ایشان در بحرانی‌ترین شرایط [[انقلاب اسلامی]] نیز دستور [[جهاد مسلحانه]] صادر نکرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۵، ص۲۹۵.</ref> و تا [[سقوط]] [[حکومت]] پهلوی بر همین [[باور]] باقی ماند و در آستانه [[پیروزی انقلاب]] نیز [[پیوستگی]] و [[مقاومت]] [[مردم]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۴، ص۳۸۱.</ref> و [[حمایت]] آنان از [[نهضت]] را ضرورتی برای [[شکست]] [[رژیم پهلوی]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۴، ص۳۵- ۳۶.</ref> و [[همبستگی]] و پیوستگی مردم از اقشار و طبقات مختلف [[روحانی]]، دانشگاهی، بازاری و دانشجو را موجب رسیدن به [[آرمان‌ها]] و [[اهداف]] انقلاب اسلامی می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۳، ص۳۱۴- ۳۱۵.</ref>؛ چنان که ایشان با کمک گرفتن از نهاد [[روحانیت]]، از آنان نیز می‌خواست تا به سازماندهی و بسیج مردمی بپردازند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج ۳، ص۳۹۴ و ص۴۳۶-۴۳۷.</ref>.
 
۲. '''[[حفظ]] انقلاب اسلامی''': [[نظام سیاسی]] برآمده از انقلاب اسلامی، ساختار نوپایی بود که در آغاز با ابعاد گسترده‌ای از [[هرج و مرج]] [[اقتصادی]] و [[سیاسی]] رو به رو شد و برای حفظ دستاوردهای آن [[ضرورت]] تشکیل سازمانی برای سامان دادن به توده‌های مردم لازم می‌نمود<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، جمشیدی، محمد حسین، آرمان بسیج و بسیج آرمانی از منظر امام خمینی، ج۱، ص۲۹۷.</ref>؛ بنابراین [[امام خمینی]] در آذر ۱۳۵۸، در سخنانی، بر [[آموزش]] همگانی [[فنون]] [[جنگی]] و تشکیل [[ارتش]] بیست میلیونی تأکید کرد و در صورت تشکیل چنین ارتشی، [[کشور]] را از آسیب در [[امان]] دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۱۲۱ – ۱۲۲.</ref>.
[[فرمان]] [[امام خمینی]] موجب تشکیل واحد بسیج در [[سپاه]] [[پاسداران]] و پس از آن، تأسیس [[سازمان]] بسیج ملی که بعدها به بسیج [[مستضعفین]] [[تغییر]] نام داد، شد. ایشان بسیج مردمی در جهت [[حمایت]] از [[انقلاب]] را نه در یک نهاد [[حکومتی]] که بسیار فراتر از آن جستجو می‌کرد و این مهم را در [[همبستگی]] [[مردم]] و [[پشتیبانی]] آنان از انقلاب، در تمامی مناطق کشور می‌دید<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۳۶۱ و ج۱۲، ص۲۳۹- ۲۴۰.</ref> و ادامه [[نهضت اسلامی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۳۱۳ و ج۱۵، ص۱۳۶، ۳۵۳.</ref> و ساختن، [[آبادانی]] و اداره کشور پس از [[پیروزی انقلاب]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۱۷۴ و ج۷، ص۵۲۰،۵۲۱.</ref> را در گرو [[اتحاد]] و بسیج تمامی اقشار مردم می‌دانست؛ بر همین اساس این خواست ایشان در حوزه [[کشاورزی]] و عمرانی در قالب [[جهاد]] [[سازندگی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۷۹- ۱۸۰.</ref>، در حوزه [[امنیتی]] در قالب کمیته [[انقلاب اسلامی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۱۲۸- ۱۲۹.</ref> و در کمک‌رسانی به [[مستضعفان]] در قالب کمیته [[امداد]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۳۶۷.</ref> و افتتاح حساب ۱۰۰ [[امام]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۵۱۸.</ref> تجلی یافت. همچنین به منظور ریشه‌کن کردن [[بی‌سوادی]]، [[نهضت]] سوادآموزی در هفتم دی ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی تشکیل شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۴۴۶- ۴۴۷.</ref>. نمود دیگر مشارکت بسیج مردمی به [[همت]] امام خمینی در تحولات پس از پیروزی انقلاب را می‌توان در حمایت از [[دولت]] موقت<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۶۹.</ref>، مقابله و [[نفرت]] عمومی از عملکرد عناصر تجزیه [[طلب]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۳۷- ۱۳۸ و ج۱۰، ص۲۹۶- ۲۹۷.</ref> و گروه‌های [[سیاسی]] معاند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۳۸.</ref> و نیز [[حمایت از انقلاب اسلامی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۴، ص۷۷- ۷۸.</ref> دید که عموماً با مشارکت [[مردم]] در راهپیمایی‌های سراسری [[حمایت]] خود را از مواضع [[امام خمینی]] و [[انقلاب]] ابراز کردند<ref>محمدی، منوچهر، تحلیلی بر انقلاب اسلامی، ص۱۰۰.</ref>.
 
[[اعتقاد]] امام خمینی به بسیج مردم و [[افکار عمومی]] منحصر به داخل [[کشور]] نبود و ایشان برای رسیدن به آرمان‌های [[اسلام ناب محمدی]] از تمامی [[مسلمانان]] [[جهان]] می‌خواست علیه [[نظام استعماری]] و [[استبدادی]] در [[جوامع]] خود به پا خیزند و همچون [[امت واحد]] در مقابل [[ظلم]] و [[تجاوز]] بایستند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۵۰۳؛ ج۸، ص۳۵۸ و ج۱۰، ص۳۳۹- ۳۴۰.</ref>. در این راستا می‌توان به اعلام [[روز]] [[قدس]] اشاره کرد که همواره نمادی از [[همبستگی]] [[امت اسلامی]] و «[[بسیج عمومی]] [[اسلامی]]» ذیل [[آرمان]] [[آزادی]] قدس و [[مبارزه]] با [[اسرائیل]] بوده است<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۲۶۷ و۲۸۰.</ref>. امام خمینی در عرصه‌ای گسترده‌تر حضور تمامی ملت‌های [[محروم]] جهان را حول خواسته‌های [[مشروع]] و احقاق [[حقوق انسانی]] خویش خواستار بود و با بیان طرح تشکیل [[حزب]] [[مستضعفان]] جهان سعی کرد تا از این منظر ملت‌های محروم جهان، راهی برای بسیج عمومی و احقاق [[حقوق اساسی]] خود بیابند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۲۸۰-۲۸۱ و ج۱۲، ص۱۶۰.</ref>.
 
٣. '''[[جنگ]] تحمیلی''': پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] با موافقت [[غرب]] و [[شرق]] با [[رژیم]] [[عراق]] برای [[حمله]] به [[خاک]] [[ایران]] و [[ضرورت]] [[دفاع از مرز]] و بوم و انقلاب نوپای اسلامی باعث شد که امام خمینی بار دیگر با بسیج مردم زمینه مقابله با [[تجاوزگران]] را فراهم کند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۷۲.</ref>. با وجود اینکه ایشان [[دفاع]] از کشور را [[وظیفه]] [[ارتش]] و [[سپاه]] [[پاسداران]] می‌دانست، [[باور]] داشت مصداق کامل [[ایثار]] و [[خلوص]] و [[فداکاری]]، بسیجیان‌اند و بدون حضور [[مردم]] کار [[دفاع]] به سامان نمی‌رسد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴-۱۹۵.</ref>؛ بنابراین با الزامی دانستن بسیج همگانی مردم در [[جنگ]] و دفاع از [[مملکت اسلامی]]، از تمامی اقشار [[ملت]] خواست تا در مقابل [[دشمن]] به [[جبهه‌ها]] بروند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۴۳- ۲۴۴.</ref>. ایشان دفاع از [[کشور]] و [[اسلام]] را برعهده همه مردم از [[زن]]، مرد، بزرگ و کوچک می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۴۰۹.</ref> و [[معتقد]] بود چنانچه این [[بسیج عمومی]] صورت نمی‌گرفت کشور به [[تباهی]] کشیده می‌شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۴۰۲.</ref>. ایشان ضمن اینکه جنگ تحمیلی [[عراق]] علیه [[ایران]] را عاملی می‌دانست تا مردم حول محور دفاع از [[کشور اسلامی]] بسیج شوند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۲۹.</ref>، چگونگی بسیج عمومی مردم برای شرکت در [[جنگ‌ها]] را نیز همانند [[صدر اسلام]] خودجوش و مردمی می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۲۸.</ref>
 
== جایگاه و اهمیت ==
در میان نهادهای [[جمهوری اسلامی]]، بسیج از عظیم‌ترین و ارزشمندترین و ماندگارترین یادگارهای [[امام خمینی]] است<ref>فارسی، جلال الدین، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ص۱۹۴.</ref>. بسیج در نظام دفاعی [[کشور]] نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این نهاد هرچند [[ارتش]] کلاسیک به معنای اصطلاحی نیست، ولی [[قدرت]] برخورد با ارتش‌های مهاجم کلاسیک را به خوبی دارد. [[بسیجیان]] بیشتر بر [[ایمان]] و [[اعتقاد]] تکیه می‌کنند تا بر [[سلاح]]<ref>تقوی، سید رضا، امام خمینی و استراتژی مبارزه، ج۱، ص۲۰۷.</ref> و با همین نیرو در [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه [[ایران]]، [[حماسه‌ها]] آفریدند و در [[دل]] [[دشمنان]] [[وحشت]] افکندند و [[خواب]] را از چشم آنان ربودند. در [[زمان]] جنگ تحمیلی روزنامه آمریکایی «نیوزویک» در گزارشی نیروهای [[بسیجی]] را که از افرادی با سنین مختلف تشکیل شده‌اند، بزرگ‌ترین [[تهدید]] برای عراق به شمار آورد. او همچنین [[تسخیر]] «فاو» را که به اطلاعات پیشرفته نظامی و آشنایی کامل با رزم شبانه و تاکتیک‌های آبی ـ خاکی نیاز داشت، نشانه [[مهارت]] و ورزیدگی بسیج دانست<ref>اطلاعات؛ شیخیان، علی و علی محمدی و مهدی عبداللهی، قوای مسلح در وصیت‌نامه حضرت امام، ص۱۸۷.</ref>.


از نگاه امام خمینی بسیج در میان نیروهای مسلح از جایگاه خاصی برخوردار است. ایشان در سخنان و دیدارهای عمومی و خصوصی به بسیجیان توجه ویژه‌ای داشت، تا جایی که از برخی بسیجیان، با عنوان [[سربازان واقعی]] خود یاد کرده است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ص۶۵.</ref>. ایشان به بسیج به دیده [[تجلیل]] و [[تکریم]] می‌نگریست و پس از [[دعا]] و تشکر از آنان، آنان را از جمله بهترین همراهان خود می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۳.</ref> و به [[صفا]] و [[خلوص]] آنان [[غبطه]] می‌خورد و به [[بسیجی]] بودن خود [[افتخار]] می‌کرد و از [[خدا]] نیز می‌خواست که او را با [[بسیجیان]] [[محشور]] کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴.</ref>. ایشان ابراز می‌کرد دست بسیجیان را می‌بوسد و برایشان [[دعا]] می‌کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۶.</ref>.
از نگاه امام خمینی بسیج در میان نیروهای مسلح از جایگاه خاصی برخوردار است. ایشان در سخنان و دیدارهای عمومی و خصوصی به بسیجیان توجه ویژه‌ای داشت، تا جایی که از برخی بسیجیان، با عنوان [[سربازان واقعی]] خود یاد کرده است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ص۶۵.</ref>. ایشان به بسیج به دیده [[تجلیل]] و [[تکریم]] می‌نگریست و پس از [[دعا]] و تشکر از آنان، آنان را از جمله بهترین همراهان خود می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۳.</ref> و به [[صفا]] و [[خلوص]] آنان [[غبطه]] می‌خورد و به [[بسیجی]] بودن خود [[افتخار]] می‌کرد و از [[خدا]] نیز می‌خواست که او را با [[بسیجیان]] [[محشور]] کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴.</ref>. ایشان ابراز می‌کرد دست بسیجیان را می‌بوسد و برایشان [[دعا]] می‌کند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۶.</ref>.
خط ۳۹: خط ۵۴:
امام خمینی پس از پایان [[جنگ]] نیز [[انقلاب]] و جمهوری اسلامی به ویژه [[سپاه]] [[پاسداران]] را نیازمند نیروهای [[بسیجی]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۴.</ref>. ایشان سهم [[قوای مسلح]] و بسیجیان را در درهم پیچیدن طومار قوای [[دشمن]] در عملیات‌ها با اهمیت<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۰۱.</ref> و اداره جنگ را مدیون [[پشتیبانی]] [[مردم]] و بسیج<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۷۹. </ref> می‌دانست. [[فرماندهان جنگ]] نیز [[انسجام]] بسیج و [[ارتش]] و سپاه را از عوامل [[پیروزی]] [[رزمندگان]] [[ایرانی]] در [[شکست]] [[حصر]] [[آبادان]] برشمرده‌اند<ref>بهروزی، فرهاد، تقویم تاریخ دفاع مقدس (شکستن حصر آبادان)، ج۱۴، ص۳۷۰؛ صفوی، سیدیحیی (رحیم)، از جنوب لبنان تا جنوب ایران، ج۱، ص۲۹۱.</ref>. آرزوی امام خمینی در الگوشدن بسیج برای تمام [[مستضعفان]] [[جهان]] و [[ملت‌های مسلمان]] <ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۶۰.</ref> در سال‌های بعد تبدیل به [[واقعیت]] شد و [[رفتار]] و فداکاری بسیجیان، [[الگو]] و پرچمی برای دنیای اسلام به ویژه در نقاطی چون [[فلسطین]] و لبنان شد که مستقیماً درگیر با [[رژیم صهیونیستی]] بودند. تاسی به الگوی [[بسیج]] برای [[جهان اسلام]] [[آبرو]] و [[پیروزی]] به ارمغان آورد<ref>خامنه‌ای، سیدعلی، حدیث ولایت، ۱۳۸۰، ص۳۰-۳۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۵.</ref>
امام خمینی پس از پایان [[جنگ]] نیز [[انقلاب]] و جمهوری اسلامی به ویژه [[سپاه]] [[پاسداران]] را نیازمند نیروهای [[بسیجی]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۴.</ref>. ایشان سهم [[قوای مسلح]] و بسیجیان را در درهم پیچیدن طومار قوای [[دشمن]] در عملیات‌ها با اهمیت<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۰۱.</ref> و اداره جنگ را مدیون [[پشتیبانی]] [[مردم]] و بسیج<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۷۹. </ref> می‌دانست. [[فرماندهان جنگ]] نیز [[انسجام]] بسیج و [[ارتش]] و سپاه را از عوامل [[پیروزی]] [[رزمندگان]] [[ایرانی]] در [[شکست]] [[حصر]] [[آبادان]] برشمرده‌اند<ref>بهروزی، فرهاد، تقویم تاریخ دفاع مقدس (شکستن حصر آبادان)، ج۱۴، ص۳۷۰؛ صفوی، سیدیحیی (رحیم)، از جنوب لبنان تا جنوب ایران، ج۱، ص۲۹۱.</ref>. آرزوی امام خمینی در الگوشدن بسیج برای تمام [[مستضعفان]] [[جهان]] و [[ملت‌های مسلمان]] <ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۶۰.</ref> در سال‌های بعد تبدیل به [[واقعیت]] شد و [[رفتار]] و فداکاری بسیجیان، [[الگو]] و پرچمی برای دنیای اسلام به ویژه در نقاطی چون [[فلسطین]] و لبنان شد که مستقیماً درگیر با [[رژیم صهیونیستی]] بودند. تاسی به الگوی [[بسیج]] برای [[جهان اسلام]] [[آبرو]] و [[پیروزی]] به ارمغان آورد<ref>خامنه‌ای، سیدعلی، حدیث ولایت، ۱۳۸۰، ص۳۰-۳۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۵.</ref>


==ویژگی‌های [[بسیجیان]]==
== ویژگی‌های [[بسیجیان]] ==
فراگیر بودن، داوطلبانه بودن اعضاء [[مردمی بودن]]، [[پایداری]]، [[پایبندی به اصول]] و [[مبانی دینی]] و [[توانایی]] در برخورد با هرگونه [[تهدید]] [[فرهنگی]] و نظامی را از ویژگی‌های بسیج برشمرده‌اند<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۷۲.</ref>. [[امام خمینی]] بسیج و بسیجیان را مصداق کاملی از [[ایثار]]، [[فداکاری]]، [[اخلاص]]، [[عشق]] به [[خدا]]، عشق به [[اسلام]]، عشق به [[شهادت]] و مردمی بودن می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۰۱؛ ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۱۹۴، ۳۵۶.</ref>. بسیج از نگاه ایشان [[میقات]] پابرهنگان و [[معراج]] اندیشه‌های [[پاک]] [[انسانی]] و [[لشکر]] [[مخلص]] خدا و [[مدرسه]] عشق و [[مکتب]] [[شاهدان]] و [[شهیدان]] [[گمنامی]] است که پیروانش بر گلدسته‌های رفیع آن [[اذان]] [[رشادت]] و شهادت سروده‌اند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴.</ref>. بسیج اگرچه ارتشی بیست میلیونی برای جلوگیری از توطئه‌های [[دشمن]] است، آن‌چه اهمیت دارد [[تفکر]] و [[فرهنگ]] و ارزش‌های [[بسیجی]] است که می‌تواند [[آحاد جامعه]] را از درون متحول کند و آنان را به [[رشد معنوی]] و اخلاص برساند<ref>گلی‌زواره، غلامرضا، باران بیداری، ص۳۸۸.</ref>. در نگاه امام خمینی عامل [[موفقیت]] بسیج در [[ایمان]] آنان نهفته است؛ بسیج مولودی جدید است که کارشناسان جهانی نمی‌توانند آن را بشناسند. هرگاه [[قوه]] ایمان در ملتی زنده شود، همگان را به [[قیام]] برای خدا فرا می‌خواند و می‌تواند سرتاسر یک [[کشور]] را بسیج کند، معیار حرکت بسیج هم همین اسلام و [[درک]] مفاهیم عالی آن است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹؛ ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۳۵۸. </ref>. یکی از ویژگی‌های بارز بسیج این است که از میان قشر [[محروم]] برخاسته‌اند. امام خمینی نیز در [[مبارزه]] گسترده خود با [[ظلم]] و [[شرک]] و [[کفر]] و [[استکبار]] بر آنان تکیه کرده، یادآور می‌شد قدرت‌ها و [[ابرقدرت‌ها]] بدانند که «خمینی» اگر یکه و تنها بماند به راه خود که [[مبارزه]] با [[کفر]] و [[ظلم]] و [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] است ادامه می‌دهد و به خواست [[خدا]] در کنار [[بسیجیان]] [[جهان اسلام]] [[خواب]] راحت را از دیدگان جهان‌خواران و سرسپردگانی که به [[ستم]] خویشتن [[اصرار]] می‌کنند سلب خواهد کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۱۸- ۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۷.</ref>
فراگیر بودن، داوطلبانه بودن اعضاء [[مردمی بودن]]، [[پایداری]]، [[پایبندی به اصول]] و [[مبانی دینی]] و [[توانایی]] در برخورد با هرگونه [[تهدید]] [[فرهنگی]] و نظامی را از ویژگی‌های بسیج برشمرده‌اند<ref>عصمتی پور، محمد حسین، آشنایی با بسیج، ص۷۲.</ref>. [[امام خمینی]] بسیج و بسیجیان را مصداق کاملی از [[ایثار]]، [[فداکاری]]، [[اخلاص]]، [[عشق]] به [[خدا]]، عشق به [[اسلام]]، عشق به [[شهادت]] و مردمی بودن می‌دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۰۱؛ ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۱۹۴، ۳۵۶.</ref>. بسیج از نگاه ایشان [[میقات]] پابرهنگان و [[معراج]] اندیشه‌های [[پاک]] [[انسانی]] و [[لشکر]] [[مخلص]] خدا و [[مدرسه]] عشق و [[مکتب]] [[شاهدان]] و [[شهیدان]] [[گمنامی]] است که پیروانش بر گلدسته‌های رفیع آن [[اذان]] [[رشادت]] و شهادت سروده‌اند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴.</ref>. بسیج اگرچه ارتشی بیست میلیونی برای جلوگیری از توطئه‌های [[دشمن]] است، آن‌چه اهمیت دارد [[تفکر]] و [[فرهنگ]] و ارزش‌های [[بسیجی]] است که می‌تواند [[آحاد جامعه]] را از درون متحول کند و آنان را به [[رشد معنوی]] و اخلاص برساند<ref>گلی‌زواره، غلامرضا، باران بیداری، ص۳۸۸.</ref>. در نگاه امام خمینی عامل [[موفقیت]] بسیج در [[ایمان]] آنان نهفته است؛ بسیج مولودی جدید است که کارشناسان جهانی نمی‌توانند آن را بشناسند. هرگاه [[قوه]] ایمان در ملتی زنده شود، همگان را به [[قیام]] برای خدا فرا می‌خواند و می‌تواند سرتاسر یک [[کشور]] را بسیج کند، معیار حرکت بسیج هم همین اسلام و [[درک]] مفاهیم عالی آن است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۵۹؛ ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۳۵۸. </ref>. یکی از ویژگی‌های بارز بسیج این است که از میان قشر [[محروم]] برخاسته‌اند. امام خمینی نیز در [[مبارزه]] گسترده خود با [[ظلم]] و [[شرک]] و [[کفر]] و [[استکبار]] بر آنان تکیه کرده، یادآور می‌شد قدرت‌ها و [[ابرقدرت‌ها]] بدانند که «خمینی» اگر یکه و تنها بماند به راه خود که [[مبارزه]] با [[کفر]] و [[ظلم]] و [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] است ادامه می‌دهد و به خواست [[خدا]] در کنار [[بسیجیان]] [[جهان اسلام]] [[خواب]] راحت را از دیدگان جهان‌خواران و سرسپردگانی که به [[ستم]] خویشتن [[اصرار]] می‌کنند سلب خواهد کرد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۱۸- ۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۷.</ref>


==[[ضرورت]] تقویت==
== [[ضرورت]] تقویت ==
[[امام خمینی]] تقویت همه نیروهای مسلح از جمله [[بسیج]] را لازم و برای این کار چند گام اساسی را ضروری می‌شمرد. ایشان [[پشتیبانی]] خود را از [[ارتش]] و [[سپاه]] و بسیج اعلام کرد و [[تضعیف]] آنان را [[حرام]] دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۳۱ و ج۲۱، ص۳۵۷.</ref> و [[فراموشی]] نیروهای [[بسیجی]] و [[نفوذ]] مدعیان [[عافیت]] [[طلب]] در مصادر کلیدی [[نظام]] و اداره [[کشور]] از نگرانی‌های امام خمینی بود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۱۳۵. </ref>. ایشان همچنین در پیامی به [[فرماندهان سپاه]] پس از [[تجلیل]] و ترسیم [[وظایف]] آنان در [[زمان]] [[صلح]] یادآور شد در بازسازی نیروهای مسلح بیش‌ترین توجه باید به همه [[آحاد]] [[مردم]] و مدافعان [[انقلاب]] باشد و از همه تجربه‌ها و طرح‌ها برای جذب نیروهای [[مؤمن]] و تحقق ارتش بیست میلیونی بهره گرفته شود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۴ - ۱۳۵.</ref>.
[[امام خمینی]] تقویت همه نیروهای مسلح از جمله [[بسیج]] را لازم و برای این کار چند گام اساسی را ضروری می‌شمرد. ایشان [[پشتیبانی]] خود را از [[ارتش]] و [[سپاه]] و بسیج اعلام کرد و [[تضعیف]] آنان را [[حرام]] دانست<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۳۱ و ج۲۱، ص۳۵۷.</ref> و [[فراموشی]] نیروهای [[بسیجی]] و [[نفوذ]] مدعیان [[عافیت]] [[طلب]] در مصادر کلیدی [[نظام]] و اداره [[کشور]] از نگرانی‌های امام خمینی بود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۳۳ و ج۲۱، ص۱۳۵. </ref>. ایشان همچنین در پیامی به [[فرماندهان سپاه]] پس از [[تجلیل]] و ترسیم [[وظایف]] آنان در [[زمان]] [[صلح]] یادآور شد در بازسازی نیروهای مسلح بیش‌ترین توجه باید به همه [[آحاد]] [[مردم]] و مدافعان [[انقلاب]] باشد و از همه تجربه‌ها و طرح‌ها برای جذب نیروهای [[مؤمن]] و تحقق ارتش بیست میلیونی بهره گرفته شود<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳۴ - ۱۳۵.</ref>.


خط ۴۹: خط ۶۴:
[[امام خمینی]] [[بسیج]] [[حوزه‌های علمیه]] و دانشگاه‌ها را در این باره دارای [[مسئولیت]] دانسته است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵.</ref>. چنان‌که در [[وصیت نامه]] [[سیاسی]] [[الهی]] خود به همه [[قوای مسلح]] از جمله [[بسیجیان]] سفارش کرده است برای [[حفظ قدرت]] نظامی و مصونیت از [[اختلاف]] و در [[امان]] ماندن [[کشور]] از آسیب، در هیچ [[حزب]] و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگه دارند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۳۲. </ref>. ایشان [[فرماندهان]] را نیز [[مکلف]] کرد افراد تحت امر خود را از ورود در [[احزاب]] منع کنند و افزود چون [[حمایت]] از [[انقلاب]] و [[حفظ]] آن بر همگان لازم است، [[مسئولان]] کشوری و لشکری و [[مردم]] موظف‌اند اگر قوای مسلح خواستند در احزاب یا بازی‌های سیاسی وارد شوند، با آن [[مخالفت]] کنند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۳۲-۴۳۳.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۷.</ref>
[[امام خمینی]] [[بسیج]] [[حوزه‌های علمیه]] و دانشگاه‌ها را در این باره دارای [[مسئولیت]] دانسته است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵.</ref>. چنان‌که در [[وصیت نامه]] [[سیاسی]] [[الهی]] خود به همه [[قوای مسلح]] از جمله [[بسیجیان]] سفارش کرده است برای [[حفظ قدرت]] نظامی و مصونیت از [[اختلاف]] و در [[امان]] ماندن [[کشور]] از آسیب، در هیچ [[حزب]] و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگه دارند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۳۲. </ref>. ایشان [[فرماندهان]] را نیز [[مکلف]] کرد افراد تحت امر خود را از ورود در [[احزاب]] منع کنند و افزود چون [[حمایت]] از [[انقلاب]] و [[حفظ]] آن بر همگان لازم است، [[مسئولان]] کشوری و لشکری و [[مردم]] موظف‌اند اگر قوای مسلح خواستند در احزاب یا بازی‌های سیاسی وارد شوند، با آن [[مخالفت]] کنند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۳۲-۴۳۳.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۷.</ref>


==بسیج [[طلبه]] و دانشجو==
== بسیج [[طلبه]] و دانشجو ==
بسیج در میان اقشار گوناگون مردم شعبه دارد: بسیج کارگری، عشایری، روستایی، [[دانش‌آموزی]]، بازاریان، [[خواهران]]، بسیج [[جامعه]] [[پزشکی]]، بسیج طلبه و دانشجو و... <ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۴؛ امام خمینی، ج۲۱، ص۳۴۴. </ref>. امام خمینی تشکیل بسیج طلبه و دانشجو را از مهم‌ترین و ضروری‌ترین تشکل‌های [[بسیجی]] دانسته است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>. پس از صدور [[فرمان]] ایشان بسیج طلبه و دانشجو در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تشکیل شد و به جذب، [[آموزش]] و [[سازماندهی]] دانشجویان و طلابی پرداخت که در [[دفاع مقدس]] شرکت داشتند یا [[آمادگی]] حضور در بسیج را اعلام کردند<ref>خانی، مهدی، درآمدی بر شناخت بسیج، ص۱۳۷؛ پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۵. </ref>. امام خمینی از بسیج حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها افزون بر [[پاسداری از اسلام]] و انقلاب و اصول تغییرناپذیر نه شرقی و نه [[غربی]] خواست که چارچوب‌های اصیل [[اسلام ناب محمدی]] را در [[اختیار]] تمامی اعضای [[بسیج]] قرار دهند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۸.</ref>
بسیج در میان اقشار گوناگون مردم شعبه دارد: بسیج کارگری، عشایری، روستایی، [[دانش‌آموزی]]، بازاریان، [[خواهران]]، بسیج [[جامعه]] [[پزشکی]]، بسیج طلبه و دانشجو و... <ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۴؛ امام خمینی، ج۲۱، ص۳۴۴. </ref>. امام خمینی تشکیل بسیج طلبه و دانشجو را از مهم‌ترین و ضروری‌ترین تشکل‌های [[بسیجی]] دانسته است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵. </ref>. پس از صدور [[فرمان]] ایشان بسیج طلبه و دانشجو در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تشکیل شد و به جذب، [[آموزش]] و [[سازماندهی]] دانشجویان و طلابی پرداخت که در [[دفاع مقدس]] شرکت داشتند یا [[آمادگی]] حضور در بسیج را اعلام کردند<ref>خانی، مهدی، درآمدی بر شناخت بسیج، ص۱۳۷؛ پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۵. </ref>. امام خمینی از بسیج حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها افزون بر [[پاسداری از اسلام]] و انقلاب و اصول تغییرناپذیر نه شرقی و نه [[غربی]] خواست که چارچوب‌های اصیل [[اسلام ناب محمدی]] را در [[اختیار]] تمامی اعضای [[بسیج]] قرار دهند<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۵.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۸.</ref>
== بسیج [[خواهران]] ==
هم‌زمان با شکل‌گیری رسمی بسیج [[مستضعفین]] به [[فرمان]] [[امام خمینی]]، بسیج خواهران نیز تأسیس شد و آغاز به کار کرد و با توجه به شرایط آن [[زمان]]، مهم‌ترین برنامه خود را فراگیری آموزش‌های نظامی و [[آمادگی]] [[دفاعی]] قرار داد<ref>اصلانی، مینو، بسیج جامعه زنان از زبان مسئول آن.</ref>. در هنگام آغاز [[جنگ]] تحمیلی و تهدیدات فراروی [[کشور]]، با اشاره امام خمینی که [[دفاع از اسلام]] بر هر مرد و [[زن]] [[واجب]] است<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۷.</ref>، [[بانوان]] [[بسیجی]] در [[جبهه]] و پشت جبهه به [[رزمندگان]] مدد رساندند و در [[پیروزی]] رزمندگان [[ایرانی]] نقش آفریدند<ref>شیرودی، مرتضی، مشارکت زنان در دفاع مقدس، ص۱۴۱ – ۱۴۴.</ref>. هرچند آنان به هنگام نیاز و [[ضرورت]] در برابر [[دشمن]] ایستاده و جنگیده‌اند، بیش‌ترین فعالیت [[زنان]] بسیجی در عرصه [[دفاع مقدس]] در کادر درمان، خدمات و [[پشتیبانی]] رزمندگان در جبهه و پشت جبهه بوده است<ref>پیام زن، مجله، سخنان چند تن از زنان بسیجی، شماره ۲۰۲، ۱۳۸۷ش، ص۳۰.</ref>. افزون بر این، بسیاری از زنان بسیجی [[طلبه]] از [[حوزه‌های علمیه]] در طول جنگ تحمیلی برای [[یاری]] رزمندگان و [[تبلیغ]] به منطقه کردستان اعزام شدند که ۴۳۴ تن آنان به [[شهادت]] رسیدند<ref>کمیته علمی شهدای زن، آلاله‌های سرخ کردستان، سنندج، ستاد اجرایی یادواره، ۱۳۷۹ش، ص۲۹.</ref>. اما پس از جنگ این واحد هم به تبع گسترش دامنه فعالیت بسیج مستضعفین وارد [[فعالیت‌های فرهنگی]] و [[اجتماعی]] و [[سازندگی]] کشور شد. تشکیل کلاس‌های [[اخلاقی]]، [[فرهنگی]] و [[اعتقادی]] و مشارکت در طرح ملی ریشه‌کنی فلج اطفال و [[بهداشت]] [[مادر]] و [[کودک]] از جمله این برنامه‌ها بود. بعدها نام بسیج خواهران به بسیج [[جامعه]] زنان [[تغییر]] کرد تا بتواند همه اقشار زنان را دربرگیرد<ref>اصلانی، مینو، بسیج جامعه زنان از زبان مسئول آن.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۸.</ref>
== کارکردهای بسیج ==
[[امام خمینی]] اگرچه مهم‌ترین کارکرد بسیج مردمی را [[پشتیبانی]] از [[انقلاب اسلامی]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۸۶.</ref> ولی کارکردهای مختلفی برای آن بیان کرده است که از آن جمله می‌توان به کارکرد [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، نظامی و [[فرهنگی]] اشاره کرد:
١. '''کارکرد سیاسی و فرهنگی''': از مهم‌ترین کارکردهای بسیج عمومی و مردمی پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] می‌توان به ورود عموم مردم به عرصه [[سیاست]] اشاره کرد. یکی از جلوه‌های این کارکرد در نگاه امام خمینی، اعتصاب‌ها و راهپیمایی‌های گسترده مردمی<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۵، ص۴۰۳.</ref>، برای پیشبرد [[اهداف]] [[انقلاب]] بود. ایشان علاوه بر اینکه مردم را به اعتصاب علیه [[رژیم پهلوی]] فرا می‌خواند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۴، ص۳۰۹ و ج۵، ص۱۵۴.</ref>، از آنان می‌خواست در صورت اعتصاب [[نخبگان]] و اصناف، به [[حمایت]] از آنان بپردازند؛ زیرا این‌گونه اعتصاب‌ها موجب تقویت [[اسلام]] و [[عقب‌نشینی]] [[رژیم پهلوی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲، ص۴۸۵؛ ج۴، ص۳۶۷ و ج۵، ص۲۶۰ و ۴۹۴-۴۹۵.</ref> و اعلام [[حمایت]] عمومی از [[انقلاب]] و [[جمهوری اسلامی]] می‌شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۵، ص۴۷۷.</ref>. ایشان پس از [[پیروزی انقلاب]] نیز حضور [[مردم]] در راهپیمایی‌ها را به دلیل اینکه می‌توانند علاقه خود به اسلام، [[قرآن]] و جمهوری اسلامی را نشان دهند و به [[استکبار]] و [[استعمار]] ثابت کنند [[انقلاب اسلامی]] از پشتوانه مردمی لازم برخوردار است، ضروری می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۱۰۷.</ref>. همین بسیج [[افکار عمومی]] به [[همت]] [[امام خمینی]] در حمایت از [[نظام جمهوری اسلامی]] و احیای [[روحیه]] [[استکبارستیزی]] بود که باعث شد در [[زمان]] [[تسخیر]] لانه [[جاسوسی]]، عموم مردم از این حرکت دانشجویان حمایت کنند و نیروی تازه‌ای برای [[مقاومت]] در مقابله با [[مشکلات]] ایجاد شود<ref>هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، ص۳۷۱.</ref>.
از سوی دیگر، یکی از تأکیدها و توصیه‌های امام خمینی به مردم این بود که ویرانه‌های [[فرهنگی]] به جامانده از [[رژیم]] پهلوی‌ها در [[ایران]] را [[اصلاح]] کنند. از جمله یکی از این عقب‌ماندگی‌ها، [[محرومیت]] بسیاری از مردم [[مستضعف]] از [[نعمت]] [[آموزش]] بود. در این راستا ایشان با تأکید بر اینکه باید بدون تشریفات و با سرعت به [[مبارزه]] با [[بی‌سوادی]] رفت، از عموم مردم خواست تا برای دستیابی به این مهم تلاش کنند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۴۴۶- ۴۴۷.</ref>. ایشان طرحی عمومی برای سوادآموزی مردم را ضروری می‌دانست و به [[دولت]] و مردم توصیه کرد برای ریشه‌کنی بی‌سوادی به صورت [[بسیج عمومی]] [[قیام]] کنند، تا در آینده‌ای نزدیک عموم مردم [[نوشتن]] و خواندن ابتدایی را آموخته باشند<ref>همان.</ref>.
۲. '''کارکرد [[اقتصادی]] و عمرانی''': پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، امام خمینی [[اولویت]] اقتصادی [[کشور]] را در گام نخست خودکفایی از [[غرب]] می‌دانست که در این زمینه توده‌های مردم باید با ساماندهی و حضور در امور مهمی چون [[کشاورزی]] علاوه بر خشکاندن ریشه [[بیکاری]]، موجب خودکفایی [[کشور]] در مواقع [[تحریم]] و شرایط [[اضطراری]] باشند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۲۵ و ج۱۱، ص۴۷۷.</ref>. ایشان [[حمایت]] [[مردم]] از [[اقتصاد]] داخلی را باعث قطع [[وابستگی]] به بلوک [[شرق]] و [[غرب]] و در مرتبه بعد ورود [[رفاه]] به [[زندگی]] [[ملت]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۰، ص۳۳۳ - ۳۳۴.</ref>.
[[امام خمینی]] یکی از عرصه‌های بسیج مردمی را رفع نابسامانی‌های کشور و [[آبادانی]] در نواحی مختلف می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۹- ۲۰.</ref> و [[معتقد]] بود تلاش و رسیدگی به مسائل عمرانی کشور [[وظیفه]] همه مردم است<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۰، ص۴۹۸-۴۹۹.</ref>. ایشان ضمن تأکید بر نتیجه [[دنیوی]] آبادانی مناطق [[فقیر]] و [[مستضعف]]، [[خدمت به مردم]] این مناطق را دارای [[ارزش معنوی]] فراوان می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۳۸.</ref>. [[مبارزه با فقر]] و رسیدن به [[عدالت اجتماعی]] یکی دیگر از عرصه‌های کارکرد بسیج مردمی است؛ به طوری که امام خمینی [[عقیده]] داشت برای بهره‌مندی مردم [[محروم]] [[ایران]] از ثمرات [[انقلاب]] باید با بسیج همه مردم به [[مبارزه با بی‌عدالتی]] و [[فقر]] برخاست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۵۱۸.</ref>؛ بنابراین پس از انقلاب با بسیج مردمی و [[سازماندهی]] افراد و امکانات در قالب نهادهایی چون [[جهاد]] [[سازندگی]] و کمیته [[امداد]] و بنیاد [[مستضعفین]] این امر محقق گردید.
٣. '''کارکرد نظامی''': پس از آغاز [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه ایران و به‌کارگیری مفاهیمی مانند «[[حفظ دین]]، [[دفاع]] از کشور و دفاع از مردم و نوامیس» در سخنان امام خمینی، دفاع از کشور و حضور مؤثر در جنگ تحمیلی یکی از عرصه‌های ورود بسیج مردمی گردید. ایشان [[بسیج عمومی]] را در راستای حضور [[نیروهای مردمی]] در جنگ تحمیلی اعلام کرد و با اصلی دانستن مسئله جنگ، مردم و [[مسئولان]] کشور را به حمایت از [[رزمندگان]] [[اسلام]] فرا خواند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۷۲؛ درویشی، فرهاد، جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص۲۲۸.</ref>. به این ترتیب نیروهای [[بسیجی]] به طور گسترده در تمامی عملیات‌ها و برنامه‌های [[جنگ]] حضور پیدا کردند و نقش آفریدند<ref>ظاهر، صادق، حماسه هشت سال دفاع مقدس، ج۲، ص۳۳.</ref>. با ورود عموم [[مردم]] به عرصه [[دفاع]] از [[کشور]]، [[امام خمینی]] ضمن [[ستایش]] از مردم بسیجی، بسیج را [[پشتوانه انقلاب]] [[اسلامی]] دانست که هزاران [[رزمنده]] را [[تربیت]] و تقدیم [[انقلاب]] کرده است<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۸۶.</ref>.<ref>[[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۲۸.</ref>
== کارنامه بسیج ==
تا ۳/۱۰/۱۳۶۰ [[سازمان]] [[بسیج]] دو میلیون تا دو میلیون و پانصدهزارتن را [[آموزش نظامی]] داد و ۴۴ هزار تن را در دو هزار پایگاه [[مقاومت]] در [[مساجد]] ساماندهی کرد<ref>هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ص۳۸۲؛ همو، خطبه‌ها، ج۳، ص۲۵۰. </ref> و تا پایان [[جنگ]] شمار پایگاه‌های بسیج به ۲۱۵۰۰ پایگاه رسید<ref>شیرخانی، بنیامین، تداوم اندیشه، خاطرات و مبارزات آیت‌الله سیدعبدالهادی شاهرودی، ص۲۱۰.</ref>. نقش بسیج در عرصه‌های مختلف ازجمله [[امنیت]] [[کشور]] نیز قابل توجه است<ref>امام خمینی، ج۱۷، ص۴۲۴ و ج۲۱، ص۴۳۲. </ref>. نیروهای بسیج با [[همکاری]] [[سپاه]] [[پاسداران]] و کمیته‌های [[انقلاب]] در دوره جنگ [[حفاظت]] [[شهرها]] را برعهده داشتند<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ص۲۵۶.</ref> و امنیت داخلی کشور در سخت‌ترین شرایط یعنی دوران فعالیت [[سازمان]] مجاهدین [[خلق]] و دیگر گروه‌های [[ضد]] انقلاب به مدد نیروهای [[بسیجی]] [[حفظ]] شد<ref>بری دیزجی، علی و دیگران، روزها و رویدادها، ج۳، ص۲۰۱. </ref>.
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] [[استکبار جهانی]] با [[هدف]] نابودی انقلاب، آشوب‌های قومی گوناگونی را در [[غرب]] و جنوب و شمال [[ایران]] به راه انداخت و با عوامل خود با عنوان خلق [[عرب]]، خلق بلوچ و ترکمن و ترک در برابر انقلاب ایستاد<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ص۱۸.</ref>. این چالش‌ها و بحران‌ها به کمک [[نیروهای مردمی]] (بسیج) و دیگر نیروهای مسلح کنترل شد<ref>مرادزاده، علی، مصاحبه، کارنامه بسیج در دستاوردهای پرشکوه انقلاب اسلامی، ص۷۰؛ رفیق دوست، محسن، خاطرات محسن رفیق دوست، ص۱۷۰.</ref>. [[امام خمینی]] نیز تأکید کرده است بسیاری از [[شرارت‌ها]] و توطئه‌های داخلی به دست نیروهای مسلح از جمله بسیج در هم شکسته شد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۳۲. </ref>. فعالیت‌های بسیج منحصر در کارهای یادشده و نظامی نبود، بلکه در حوادث طبیعی همچون [[زلزله]]، سیل و طرح واکسیناسیون فلج اطفال، حضور [[بسیجیان]] گره‌گشای [[مشکلات]] و مایه دل‌گرمی [[مردم]] و [[مسئولان]] بوده است<ref>فاطمی، سحاب، مصاحبه، روزنامه رسالت، ۵/۹/۱۳۸۷ ش، ص۷.</ref>. برخی از بسیجیان با [[روحیه]] عالی و عملکرد خوب در بیمارستان‌ها به [[خدمت]] [[بیماران]] مشغول بودند<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ص۶۴.</ref>. افزون بر همه اینها [[بسیجیان]] بر اساس [[احساس]] [[وظیفه]] و [[اعتقاد]] با همه [[ناهنجاری‌های فرهنگی]] و [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] [[مبارزه]] می‌کردند<ref>منصوری لاریجانی، اسماعیل، سیری در اندیشه‌های دفاعی حضرت امام خمینی، ص۱۹۱.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۳۹.</ref>
== نقش [[بسیج]] در [[جنگ]] تحمیلی ==
پس از [[حمله]] [[رژیم]] [[عراق]] به [[ایران]] در شهریور ۱۳۵۹ توده‌های داوطلب [[مردم]] برای [[دفاع]] از [[کشور]] به طور گسترده وارد عمل شدند و هزاران نفر در مراکز [[آموزش نظامی]]، آماده رفتن به [[جبهه]] شدند<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ص۲۳۹؛ همو، به سوی سرنوشت، ۵۲.</ref>. بسیج [[مستضعفین]] در طول هشت سال جنگ چنان درخشید که سرسخت‌ترین [[دشمنان]] [[انقلاب اسلامی]] نیز نتوانستند آن را [[انکار]] کنند. برخی گفتند قدرتی در بسیج نهفته است که توان مقابله با ارتش‌های کلاسیک جهانی را دارد<ref>شیخیان و دیگران، ص۱۸۷.</ref>. بی‌بی‌سی دره ۲۰/۲/۱۳۶۱ عامل [[پیروزی]] ایران را در عملیات [[فتح المبین]]، ترکیبی از [[مهارت]] نظامی [[سربازان]] داوطلب بسیج [[مستضعفان]] دانسته است<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۷۲، ص۴۹. </ref>. ریچارد اوپن هایمر یکی از [[مفسران]] بی‌بی‌سی در گزارشی درباره شیوه عملیات [[رزمندگان]] گفته است واحدهای ویژه‌ای از [[پاسداران]] و بسیج با عنوان خط‌شکن تشکیل شده که وظیفه آنها عبور از خطوط [[دفاعی]] [[دشمن]] است و این واحدها با [[فداکاری]] و [[جانبازی]] از مناطق مین‌گذاری شده، سیم‌های خاردار، خندق‌های عمیق و دیگر سنگرهای عراق عبور می‌کنند. [[امام خمینی]] نیز ضمن پیامی در ۲۸ فروردین ۱۳۶۸ به مناسبت [[روز]] [[ارتش]] ضمن نکوداشت آنان، یادآور شد ارتش و [[سپاه]] با کمک بسیج توانست سرزمین‌های میهن [[اسلامی]] را [[آزاد]] و عملیات‌های بزرگی چون [[حصر]] [[آبادان]]، فتح المبین، [[بیت المقدس]] و ده‌ها عملیات دیگر انجام دهد و به پیروزی برسد<ref>امام خمینی، سیدروح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۵۷.</ref>. پس از [[آزادی]] خرمشهر نیز تحلیل‌گران [[غربی]] و اروپایی اعتراف کردند که ایران این پیروزی را مدیون ارتش، پاسداران و داوطلبان بیش‌تر [[جوان]] است که عراق و واحدهای کمک‌کار عراق از کشورهای [[عربی]] در برابر [[شهامت]] و [[جانبازی]] آنان تاب و توان [[ایستادگی]] ندارند<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۷۲، ص۴۹.</ref>.
بخش مهمی از نیروهای عملیاتی [[جبهه‌ها]] را نیروی [[بسیج]] تأمین می‌کرد. بر اساس آمار ۷۵ درصد نیروها در [[جنگ]] [[بسیجی]] بودند<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۳.</ref>. [[محسن]] رضایی [[فرمانده]] وقت [[سپاه]] پاسدران [[انقلاب اسلامی]] عامل اصلی پیروزی‌های میدان [[نبرد]] را [[رزمندگان]] بسیجی شمرده است<ref>رضایی، محسن، مصاحبه،، مجله امید انقلاب، شماره ۱۷۲، ۱۳۷۶ش، ص۸.</ref>. تنها در سال ۱۳۶۰ بسیج حدود۱۷۵۰۰۰ نیرو به [[جبهه]] اعزام کرد<ref>پیام انقلاب، مجله، بوق‌های تبلیغاتی و بسیج، شماره ۷۲، ۱۳۶۱ش، ج۵۹، ص۷۳. </ref>. بسیج توانست اعزام‌های بزرگی چون کاروان صد هزار نفری سپاه محمد{{صل}} را [[سازماندهی]] کند<ref>شیرخانی، بنیامین، تداوم اندیشه، خاطرات و مبارزات آیت‌الله سیدعبدالهادی شاهرودی، ص۲۱۰.</ref>. این افراد از قشرهای گوناگون پزشک، [[روحانی]]، کارگر، کارمند و پیشه‌ور تشکیل شده بود<ref>خامنه‌ای، سیدعلی، حدیث ولایت، ص۱۳۷۱، ۱۲۴، فارسی، جلال الدین، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ص۱۹۴.</ref>. بسیج با بیش از نود هزار [[شهید]] در کنار دیگر نیروهای مسلح، [[دشمن]] را از [[خاک]] [[ایران]] بیرون راند<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰.</ref>.
بسیج [[مستضعفین]] سپاه [[پاسداران]] انقلاب اسلامی در مقطع جنگ تحمیلی زیر [[پوشش]] نیروی زمینی سپاه بود. پس از پایان جنگ در پی تغییراتی که در [[سازمان]] نیروی زمینی سپاه به وجود آمد و با توجه به گستردگی، بسیج به نیروی [[مقاومت]] بسیج [[تغییر]] نام داد و به گونه‌ای مستقل در کنار یکی از نیروهای پنج‌گانه سپاه (نیروی زمینی، هوایی، دریایی، [[قدس]] و نیروی مقاومت بسیج) قرار گرفت<ref>کردی، علی، بسیج مستضعفین، ص۲۰؛ عرب نصرت آبادی، محمدتقی، نقش بسیج در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۲.</ref>.<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۴۰.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:IM009734.jpg|22px]] [[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۲''']]
# [[پرونده:IM009734.jpg|22px]] [[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[بسیج مستضعفین (مقاله)| مقاله «بسیج مستضعفین»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۲''']]
# [[پرونده:IM009734.jpg|22px]] [[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:مدخل‌های تلخیص شده]]
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش