تفسیر حدائق الروح و الریحان (کتاب): تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۲، بخش دوم
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| مذهب = | | مذهب = | ||
| ناشر = | | ناشر = انتشارات دار طوق النجاة | ||
| به همت = | | به همت = | ||
| وابسته به = | | وابسته به = | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
مؤلّف این [[تفسیر]]، مقدمه مبسوطی در ۳۰ فصل در مجلّدی جداگانه برای ورود به محتوای این اثر نگاشته که اهمیت فراوانی دارد. این فصول عبارتند از: | مؤلّف این [[تفسیر]]، مقدمه مبسوطی در ۳۰ فصل در مجلّدی جداگانه برای ورود به محتوای این اثر نگاشته که اهمیت فراوانی دارد. این فصول عبارتند از: | ||
*فصل اول در [[فضیلت]] [[قرآن]]، [[تلاوت]]، [[تعلیم و تعلّم]] آن. | * فصل اول در [[فضیلت]] [[قرآن]]، [[تلاوت]]، [[تعلیم و تعلّم]] آن. | ||
*فصل دوم در کیفیت [[تلاوت]] و امور [[واجب]]، [[مستحب]] و [[مکروه]] آن. | * فصل دوم در کیفیت [[تلاوت]] و امور [[واجب]]، [[مستحب]] و [[مکروه]] آن. | ||
*فصل سوم در [[پرهیز]] از [[ریاکاری]] در کسب [[علوم قرآن]]. | * فصل سوم در [[پرهیز]] از [[ریاکاری]] در کسب [[علوم قرآن]]. | ||
*فصل چهارم در اموری که [[اهل قرآن]] باید ملزم به داشتن آن باشند. | * فصل چهارم در اموری که [[اهل قرآن]] باید ملزم به داشتن آن باشند. | ||
*فصل پنجم در [[اعراب]] قرآن و دقت در آن و [[ترغیب]] به درست خوانی آن. | * فصل پنجم در [[اعراب]] قرآن و دقت در آن و [[ترغیب]] به درست خوانی آن. | ||
*فصل ششم در فضیلت تفسیر و [[مفسران]] قرآن. | * فصل ششم در فضیلت تفسیر و [[مفسران]] قرآن. | ||
*فصل هفتم در بیان مبدأ تفسیر و وضع آن، | * فصل هفتم در بیان مبدأ تفسیر و وضع آن، | ||
*فصل هشتم در [[تهدید]] به [[تفسیر به رأی]] و بیان مراتب مفسران و فرق میان تفسیر و [[تأویل]]، | * فصل هشتم در [[تهدید]] به [[تفسیر به رأی]] و بیان مراتب مفسران و فرق میان تفسیر و [[تأویل]]، | ||
*فصل نهم در صفات حامل قرآن. | * فصل نهم در صفات حامل قرآن. | ||
*فصل دهم در بیان اموری که [[قاری]] قرآن باید بدان ملزم باشد. | * فصل دهم در بیان اموری که [[قاری]] قرآن باید بدان ملزم باشد. | ||
*فصل یازدهم در تفسیر قرآن با [[سنت]]. | * فصل یازدهم در تفسیر قرآن با [[سنت]]. | ||
*فصل دوازدهم در کیفیت [[تعلّم]] و [[فهم]] [[کتاب خدا]] و [[سنت رسول خدا]]، | * فصل دوازدهم در کیفیت [[تعلّم]] و [[فهم]] [[کتاب خدا]] و [[سنت رسول خدا]]، | ||
*فصل سیزدهم در معنای حدیث [[نزول قرآن]] بر هفت حرف. | * فصل سیزدهم در معنای حدیث [[نزول قرآن]] بر هفت حرف. | ||
*فصل چهاردهم در [[جمعآوری قرآن]]. | * فصل چهاردهم در [[جمعآوری قرآن]]. | ||
*فصل پانزدهم در ترتیب [[سورهها]] و [[آیات قرآن]]. | * فصل پانزدهم در ترتیب [[سورهها]] و [[آیات قرآن]]. | ||
*فصل شانزدهم در عدد [[آیات]]، کلمات و حروف قرآن. | * فصل شانزدهم در عدد [[آیات]]، کلمات و حروف قرآن. | ||
*فصل هفدهم در اجزاء، [[احزاب]]، اَرباع، اَنصاف، اَثلاث و اَسباع قرآن، | * فصل هفدهم در اجزاء، [[احزاب]]، اَرباع، اَنصاف، اَثلاث و اَسباع قرآن، | ||
*فصل هجدهم در تعشیر، تخمیس، [[کتابت]]، خواتم و وضع نقطهگذاری قرآن، | * فصل هجدهم در تعشیر، تخمیس، [[کتابت]]، خواتم و وضع نقطهگذاری قرآن، | ||
*فصل نوزدهم در وضع نقطه، شکل، تشدید، مدّ، همزه و علائم تجویدی و نحوی و اعراب قرآن. | * فصل نوزدهم در وضع نقطه، شکل، تشدید، مدّ، همزه و علائم تجویدی و نحوی و اعراب قرآن. | ||
*فصل بیستم در تفصیل حروف قرآن. | * فصل بیستم در تفصیل حروف قرآن. | ||
*فصل بیست و یکم در معنی واژه [[قرآن]]، [[سوره]]، کلمه و حرف در قرآن. | * فصل بیست و یکم در معنی واژه [[قرآن]]، [[سوره]]، کلمه و حرف در قرآن. | ||
*فصل بیست و دوم در معنی [[نسخ]] و اقسام و شرایط آن. | * فصل بیست و دوم در معنی [[نسخ]] و اقسام و شرایط آن. | ||
*فصل بیست و سوم در تقسیم [[سورهها]] به اعتبار [[ناسخ و منسوخ]]. | * فصل بیست و سوم در تقسیم [[سورهها]] به اعتبار [[ناسخ و منسوخ]]. | ||
*فصل بیست و چهارم در [[اعراض از مشرکان]]. | * فصل بیست و چهارم در [[اعراض از مشرکان]]. | ||
*فصل بیست و پنجم در بیان [[قواعد]] اصولی برای [[اسباب نزول]]. | * فصل بیست و پنجم در بیان [[قواعد]] اصولی برای [[اسباب نزول]]. | ||
*فصل بیست و ششم در [[احادیث]] مربوط به [[فضائل]] [[سوره]] و [[آیات]] و بیان [[اخبار]] [[دروغین]] در این باره. | * فصل بیست و ششم در [[احادیث]] مربوط به [[فضائل]] [[سوره]] و [[آیات]] و بیان [[اخبار]] [[دروغین]] در این باره. | ||
*فصل بیست و هفتم در [[عدم تحریف قرآن]] از نقصان و زیاده. | * فصل بیست و هفتم در [[عدم تحریف قرآن]] از نقصان و زیاده. | ||
*فصل بیست و هشتم در بیان این که آیا در قرآن کلمات غیر [[عربی]] هم آمده است یا خیر؟ | * فصل بیست و هشتم در بیان این که آیا در قرآن کلمات غیر [[عربی]] هم آمده است یا خیر؟ | ||
*فصل بیست و نهم در [[اعجاز قرآن]]، شرایط [[اعجاز]] و [[حقیقت]] آن. | * فصل بیست و نهم در [[اعجاز قرآن]]، شرایط [[اعجاز]] و [[حقیقت]] آن. | ||
*فصل سیام در تقسیم [[معجزات]] و وجوه اعجاز. | * فصل سیام در تقسیم [[معجزات]] و وجوه اعجاز. | ||
در آغاز جلد اول، [[تفسیر]] با بیان [[حمد]] و [[ثنای الهی]] و [[فضیلت]] [[کلام]] [[شریف]] آسمانی در قالب [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} و همچنین اشاره به دستهبندی مطالب قرآن مشتمل بر [[امر و نهی]]، [[بشارت]] و [[انذار]]، [[موعظه]] و [[تذکر]] و ذکر امثال و [[قصص]] برای [[اهل]] اعتبار و بیان [[دلایل]] [[توحید]]، سخنی در [[فضیلت علم]] تفسیر و شرایط [[مفسر]] بیان داشته و در پایان آن، خوانندگان را به خواندن مقدمهاش در مبادی فنّ تفسیر [[دعوت]] نموده است که عبارتند از: | در آغاز جلد اول، [[تفسیر]] با بیان [[حمد]] و [[ثنای الهی]] و [[فضیلت]] [[کلام]] [[شریف]] آسمانی در قالب [[حدیثی]] از [[رسول خدا]] {{صل}} و همچنین اشاره به دستهبندی مطالب قرآن مشتمل بر [[امر و نهی]]، [[بشارت]] و [[انذار]]، [[موعظه]] و [[تذکر]] و ذکر امثال و [[قصص]] برای [[اهل]] اعتبار و بیان [[دلایل]] [[توحید]]، سخنی در [[فضیلت علم]] تفسیر و شرایط [[مفسر]] بیان داشته و در پایان آن، خوانندگان را به خواندن مقدمهاش در مبادی فنّ تفسیر [[دعوت]] نموده است که عبارتند از: | ||
#تفسیر در لغت به معنی «[[کشف]] و بیان» و در اصطلاح عبارت است از [[علمی]] که به وسیله آن معانی [[کلام الهی]] به حسب [[طاقت]] بشری شناخته میشود. | # تفسیر در لغت به معنی «[[کشف]] و بیان» و در اصطلاح عبارت است از [[علمی]] که به وسیله آن معانی [[کلام الهی]] به حسب [[طاقت]] بشری شناخته میشود. | ||
#موضوع تفسیر: [[آیات قرآن]] از جهت [[فهم]] معانی آن است. | # موضوع تفسیر: [[آیات قرآن]] از جهت [[فهم]] معانی آن است. | ||
#فایده تفسیر: [[معرفت]] کامل به معانی کلام الهی است. | # فایده تفسیر: [[معرفت]] کامل به معانی کلام الهی است. | ||
#فضیلت تفسیر: به [[برتری]] آن بر سایر [[علوم]] است. | # فضیلت تفسیر: به [[برتری]] آن بر سایر [[علوم]] است. | ||
#نسبت تفسیر: تباین آن نسبت به سایر علوم است. | # نسبت تفسیر: تباین آن نسبت به سایر علوم است. | ||
#واضع تفسیر: [[راسخان]] در علماند. | # واضع تفسیر: [[راسخان]] در علماند. | ||
#اسم تفسیر: همان [[علم تفسیر]] است. | # اسم تفسیر: همان [[علم تفسیر]] است. | ||
# [[استمداد]] تفسیر: به [[کتاب و سنت]] و آثار آن دو و کلام فصیحان [[عرب]] [[خالص]] است. | # [[استمداد]] تفسیر: به [[کتاب و سنت]] و آثار آن دو و کلام فصیحان [[عرب]] [[خالص]] است. | ||
# [[حکم]] [[تفسیر]]: [[وجوب]] کفایی است. | # [[حکم]] [[تفسیر]]: [[وجوب]] کفایی است. | ||
#مسائل تفسیر: قضایای آن از جهت [[امر و نهی]] و [[موعظه]] و امثال آن است. | # مسائل تفسیر: قضایای آن از جهت [[امر و نهی]] و [[موعظه]] و امثال آن است. | ||
# [[عنایت]] تفسیر: [[سعادت]] و [[رستگاری]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] است. در دنیا به [[امتثال اوامر الهی]] و اجتناب از [[نواهی]] او و در آخرت به دریافت [[بهشت]] و [[نعیم]] آن است؛ لذا در [[حدیث]] وارد است که: «اقرَأ و ارقَ» یعنی [[قرآن]] را بخوان و بالا برو. | # [[عنایت]] تفسیر: [[سعادت]] و [[رستگاری]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] است. در دنیا به [[امتثال اوامر الهی]] و اجتناب از [[نواهی]] او و در آخرت به دریافت [[بهشت]] و [[نعیم]] آن است؛ لذا در [[حدیث]] وارد است که: «اقرَأ و ارقَ» یعنی [[قرآن]] را بخوان و بالا برو. | ||
پس از این مقدمات به بحث در مفهوم و معنای «[[استعاذه]]» میپردازد و آن را از جهت: | پس از این مقدمات به بحث در مفهوم و معنای «[[استعاذه]]» میپردازد و آن را از جهت: | ||
#لفظ، | # لفظ، | ||
#حکم، | # حکم، | ||
#وقت، | # وقت، | ||
#معنا، | # معنا، | ||
#اِعراب، | # اِعراب، | ||
#مفردات و تصاریف آن به طور مستوفی بحث میکند و سرانجام [[حکمت]] آن را بیان نموده و در ادامه، به بحث درباره [[بسم الله]] و [[احکام]] آن میپردازد و آن را از ده جهت مورد بحث قرار میدهد و در فوائد آن نیز پنج مطلب را یادآور میشود<ref>تفسیر القمی، ج۲، ص۲۶۰.</ref>. | # مفردات و تصاریف آن به طور مستوفی بحث میکند و سرانجام [[حکمت]] آن را بیان نموده و در ادامه، به بحث درباره [[بسم الله]] و [[احکام]] آن میپردازد و آن را از ده جهت مورد بحث قرار میدهد و در فوائد آن نیز پنج مطلب را یادآور میشود<ref>تفسیر القمی، ج۲، ص۲۶۰.</ref>. | ||
[[مفسر]] پس از بیان نقل چند [[آیه]]، عناوین ذیل را به ترتیب یادآور میشود: | [[مفسر]] پس از بیان نقل چند [[آیه]]، عناوین ذیل را به ترتیب یادآور میشود: | ||
# [[اسباب النزول]]. | # [[اسباب النزول]]. | ||
#التفسیر و اوجه القراءة. | # التفسیر و اوجه القراءة. | ||
#الإعراب. | # الإعراب. | ||
#التصریف و مفردات اللّغة. | # التصریف و مفردات اللّغة. | ||
#البلاغة. | # البلاغة. | ||
#المناسبة. | # المناسبة. | ||
و در ذیل هر یک از عناوین فوق تمام جهت مربوط به آن را با دقت کامل و بیان روشن، با قلمی روان و رسا یادآور میشود؛ لذا این تفسیر از جهت [[نظم]] منطقی و ترتیب اصولی بحث، [[تفسیری]] کمنظیر و از جهاتی بینظیر است. نکات صرفی، نحوی، بلاغی در این اثر در کمال وضوح و به دور از اغلاق و پیچیدگی بیان گردیده و خواننده را از دیگر [[تفاسیر]] مشابه خود [[بینیاز]] میسازد. [[تفسیر آیات]] هم به شیوه ترتیبی و با روش مزجی در کمال [[سادگی]] عبارات بیان شده است. به مناسبتهای میان [[آیات]] نیز اشاره شده و توجه به [[سیاق آیات]] در رساندن مقصود [[کلام الهی]] نیز، در آن لحاظ گردیده است. | و در ذیل هر یک از عناوین فوق تمام جهت مربوط به آن را با دقت کامل و بیان روشن، با قلمی روان و رسا یادآور میشود؛ لذا این تفسیر از جهت [[نظم]] منطقی و ترتیب اصولی بحث، [[تفسیری]] کمنظیر و از جهاتی بینظیر است. نکات صرفی، نحوی، بلاغی در این اثر در کمال وضوح و به دور از اغلاق و پیچیدگی بیان گردیده و خواننده را از دیگر [[تفاسیر]] مشابه خود [[بینیاز]] میسازد. [[تفسیر آیات]] هم به شیوه ترتیبی و با روش مزجی در کمال [[سادگی]] عبارات بیان شده است. به مناسبتهای میان [[آیات]] نیز اشاره شده و توجه به [[سیاق آیات]] در رساندن مقصود [[کلام الهی]] نیز، در آن لحاظ گردیده است. | ||