بدعت در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

«بدعت» در لغت به معنای نوآوری، ایجاد چیزی بدون سابقه و الگوی قبلی و بیان گفتار بی‌پیشینه است. در اصطلاح [[دینی]]، هر دو صورتِ وارد کردن چیزی به [[دین]] که جزء دین نیست به نام دین، و خارج کردن چیزی که جزء دین است از دین، بدعت است<ref>مجموعه آثار، ج۱۶، ص۱۰۱.</ref>. البته نباید هر نوع نوآوری را بدعت در دین دانست، زیرا این برداشت برخلاف [[سیره]] [[اهل‌بیت]] و [[دانشمندان اسلامی]] است. برخی افراد هرگونه تعمق و [[تفکر]] در [[معارف الهی]] را بدعت و [[ضلالت]] شمرده‌اند، ولی این [[عقیده]]، [[انحراف]] از سیره [[پیشوایان]] [[مذهب شیعه]] است<ref>مجموعه آثار، ج۶، ص۸۸۷.</ref>.

از نظر [[قرآن کریم]]، [[خداوند]] [[بدیع]] یا آفریننده [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] است<ref>{{متن قرآن|بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}} «پدیدآور آسمان‌ها و زمین است و چون (انجام) کاری را بخواهد تنها می‌گوید: باش! بی‌درنگ خواهد بود» سوره بقره، آیه ۱۱۷.</ref>، [[نبوت]] [[محمد]] {{صل}}، امری بی‌سابقه و پیشینه نیست<ref>{{متن قرآن|قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ}} «بگو من در میان پیامبران، نوپدید نیستم و نمی‌دانم با من و شما چه خواهند کرد، جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم و من جز بیم‌دهنده‌ای آشکار نیستم» سوره احقاف، آیه ۹.</ref> و [[رهبانیت]] [[[دنیا]] گریزی] بدعت است<ref>{{متن قرآن|...وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ...}} «و ما رها کردن این جهان را که از خود درآوردند بر آنان مقرّر نداشتیم» سوره حدید، آیه ۲۷.</ref>. بر اساس [[روایات]]: بدعت، موجب [[گمراهی]] است<ref>بحارالانوار، ج۲، ص۲۶۳.</ref>. بسیاری از [[فقها]]، اموری چون قمه‌زنی و [[اعمال]] ناروا در [[عزای حسینی]] را بدعت خوانده‌اند<ref>مجموعه آثار، ج۱۷، ص۶۱۱.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بدعت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۱۱.</ref>

از منظر [[امام سجاد]] {{ع}}، [[خداوند]] آفریدگاری نوآفرین است که بدون نمونه قبلی دست به [[آفرینش]] زده است. از این‌رو می‌توان گفت [[بدعت]] و نوآوری در بهره‌گیری از [[نظام طبیعت]]، در پرتو [[تفکر]] و [[خردورزی]] امری در خور [[ستایش]] است. اما بدعت و نوآوری در دین، به صورت پیرایه‌های ناصواب به آن، و انتساب امور ناروا و نامعقول به [[تعالیم]] [[الهی]] امری مذموم و مستحق [[عذاب]] است.

[[امام زین‌العابدین]] {{ع}} در مورد آفرینش خداوند می‌فرماید: «[[سپاس]] خداوندی را سزاست که... [[آفریدگان]] را به قدرت خود [[ابداع]] کرد و به مقتضای [[مشیت]] خویش [[جامه]] هستی پوشاند»<ref>{{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ... ابْتَدَعَ‏ بِقُدْرَتِهِ‏ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَى مَشِيَّتِهِ اخْتِرَاعاً}}؛ نیایش یکم.</ref>؛ «بار الها! تویی که آفرینش آغاز کردی و موجودات را بیافریدی، احداث و ابداع کردی و هرچه ساختی [[نیکو]] ساختی. بار خدایا، منزّهی تو»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>؛ «خداوندا!... تو آن خداوند یگانه‌ای هستی که خدایی جز تو نیست. تو هر چه آفریده‌ای، اصل و مایه‌ای نداشته و هرچه را نقش بسته‌ای بی‌هیچ نمونه‌ای بوده، و هرچه پدید آورده‌ای از جایی [[تقلید]] نکرده‌ای»<ref>نیایش چهل‌وهفتم.</ref>.

 

با استفاده از بیانات [[امام سجاد]]{{ع}} فهمیده می‌شود که [[سنّت نبوی]] و [[سیره]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} مبنای حرکت صحیح جمعی و تضمین کننده [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] [[مؤمنان]] است. اما در نقطه مقابل [[بدعت‌گذاری]] در [[دین]] و [[فرقه‌سازی]] و پایه‌گذاری [[افکار]] جدیدی که بیرون از محدوده [[سنت پیامبر]] {{صل}} است باعث دوری از متن دین و حقایق تابناک [[وحیانی]] می‌گردد<ref>همچنین نک: مدخل سنت.</ref>.<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ۱۴۰۴، بیروت، اعلمی؛ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین{{ع}}، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ۱۳۷۵، تهران، نشر سروش؛ مجموعه آثار، ج۶، ۱۶ و ۱۷، مرتضی مطهری، ۱۳۶۷، تهران، صدرا؛ معانی الاخبار، محمد بن علی، صدوق، ۱۴۰۳، قم، جامعه مدرسین.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بدعت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۱۱.</ref>