پرش به محتوا

نسب امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۹۲۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ نوامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
}}
}}


== نسب [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} ==
== مقدمه ==
[[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} مانند [[پیامبر خدا]] {{صل}}، ریشه در تبار [[پاک]] و دودمان ارجمند [[ابراهیم]] {{ع}} (قهرمان [[توحید]]) دارد. [[پیامبر]] {{صل}}، درباره نیاکان خود فرمود: "[[خداوند]] از [[فرزندان]] [[ابراهیم]]، [[اسماعیل]] را برگزید و از پسران اسماعیل، بنی‌کنانه را و از بنی کنانه، [[قریش]] را و از [[قریش]]، [[بنی هاشم]] را و از [[بنی هاشم]]، مرا<ref>سنن الترمذی، ج ۵، ص ۵۸۳، ح ۳۶۰۵.</ref>.
[[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} مانند [[پیامبر خدا]] {{صل}}، ریشه در تبار [[پاک]] و دودمان ارجمند [[ابراهیم]] {{ع}} (قهرمان [[توحید]]) دارد. [[پیامبر]] {{صل}}، درباره نیاکان خود فرمود: "[[خداوند]] از [[فرزندان]] [[ابراهیم]]، [[اسماعیل]] را برگزید و از پسران اسماعیل، بنی‌کنانه را و از بنی کنانه، [[قریش]] را و از [[قریش]]، [[بنی هاشم]] را و از [[بنی هاشم]]، مرا<ref>سنن الترمذی، ج ۵، ص ۵۸۳، ح ۳۶۰۵.</ref>.


خط ۱۳: خط ۱۳:
[[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "من و [[علی]] از یک [[نور]] [[آفریده]] شدیم... پس پیوسته خدای عز و جل ما را از صُلب‌های [[پاک]] به رَحِم‌های [[پاک]] انتقال داد تا ما را به [[عبد المطلب]] رسانْد"<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|خُلِقتُ أنَا وعَلی مِن نورٍ واحِدٍ... فَلَم یزَل ینقُلُنَا اللهُ عز وجل مِن أصلابٍ طاهِرَةٍ إلی‌ أرحامٍ طاهِرَةٍ حَتی انتَهی‌ بِنا إلی‌ عَبدِ المُطلِبِ}}؛ معانی الأخبار، ص ۵۶، ح ۴.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۱.</ref>
[[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "من و [[علی]] از یک [[نور]] [[آفریده]] شدیم... پس پیوسته خدای عز و جل ما را از صُلب‌های [[پاک]] به رَحِم‌های [[پاک]] انتقال داد تا ما را به [[عبد المطلب]] رسانْد"<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|خُلِقتُ أنَا وعَلی مِن نورٍ واحِدٍ... فَلَم یزَل ینقُلُنَا اللهُ عز وجل مِن أصلابٍ طاهِرَةٍ إلی‌ أرحامٍ طاهِرَةٍ حَتی انتَهی‌ بِنا إلی‌ عَبدِ المُطلِبِ}}؛ معانی الأخبار، ص ۵۶، ح ۴.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۱.</ref>


[[شیخ طوسی]] درباره نسب حضرت می‌نویسد: "[[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف]] {{ع}}، او [[وصی رسول خدا]] {{صل}} و [[خلیفه]] او، [[امام]] [[عادل]] و [[سید]] مرشد، [[صدیق اکبر]]، [[سید]] وصیین بود. کنیه‌اش [[ابوالحسن]] بود. ایشان در [[مکه]] در خانۀ [[حرام]] ([[کعبه]][[روز جمعه]] سیزدهم [[رجب]] سی سال پس از [[عام الفیل]] متولد شد"<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۹.</ref>. [[تاریخ]] [[تولد]] حضرت را [[کلینی]] مانند [[شیخ طوسی]] ذکر کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۵۲.</ref>. نظرهای دیگری دربارۀ [[زمان]] [[تولد]] حضرت [[نقل]] شده است<ref>محمدباقر مجلسی، مرآة العقول، ج۵، ص۲۷۶.</ref>. جریان [[تولد]] [[امیر مؤمنان]] {{ع}} در [[خانه خدا]] را [[شیخ صدوق]] در کتاب‌های خود أمالی<ref>شیخ صدوق، الأمالی، ص۱۳۲، مجلس ۲۷.</ref>، معانی الأخبار<ref>شیخ صدوق، معانی الأخبار، ص۶۲.</ref> و [[علل الشرائع]]<ref>شیخ صدوق، معانی الأخبار، ص۶۲؛ همو، علل الشرائع، ص۱۳۶.</ref> به تفصیل [[نقل]] کرده و [[شیخ طوسی]] با دو [[سند]] آورده است<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ص۷۰۶، ح۱۵۱۱.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۲۲۵.</ref>
== نسب ==
{{اصلی|ابوطالب|حضرت فاطمه بنت اسد}}
[[ابوطالب]] از [[نوادگان]] [[هاشم بن عبد مناف]] و تنها عموی تنی [[رسول خدا]]{{صل}}، پدر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بود که پس از درگذشت [[عبدالمطلب]] [[رئیس]] تیره [[بنی هاشم]] و بزرگ [[مکه]] شد. او [[انسانی]] [[شجاع]]، [[بخشنده]] و [[فداکار]] در راه [[توحید]] و [[دفاع]] از رسول خدا{{صل}} بود و دو فرزند خود علی و جعفر را به [[همراهی]] با آن حضرت [[تشویق]] می‌کرد<ref>ر.ک: طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۶۹.</ref>. تا پایان زندگانی، سرسختانه از رسول خدا{{صل}} دفاع کرد و [[جان]] خود و فرزندانش را سپر جان رسول خدا{{صل}} نمود<ref>مفید، الفصول المختاره، ص۵۸.</ref>. قصیده لامیه ابوطالب در [[مدح]] رسول خدا{{صل}} بیانگر [[ایمان]] سرشار او به [[پیامبر]]{{صل}} است<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۹- ۳۲۰؛ ابن حجر، الإصابه، ج۷، ص۱۹۷.</ref> و رسول خدا{{صل}} نیز او را به شدت [[دوست]] داشت و سال درگذشت او و [[همسر]] خود [[حضرت خدیجه]]{{س}} را «[[عام الحزن]]» نامید<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۵.</ref>.


==تبار==
مادر [[حضرت علی]]{{ع}} فاطمه دختر [[اسد بن هاشم بن عبد مناف]] و نخستین [[زن]] [[هاشمی]] که به [[ازدواج]] [[مرد]] هاشمی در آمد. او از نخستین [[زنان]] [[مسلمان]] و [[مهاجران به مدینه]] بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۹۱.</ref>. فاطمه برای رسول خدا{{صل}} مادری کرد و حضرت نیز برای او [[احترام]] زیادی قائل بود<ref>جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۷۸.</ref>، به گونه‌ای که وی را مادر خود نامید و پس از [[رحلت]] او در [[سال چهارم هجری]]، بر پیکرش [[نماز]] گزارد، هفتاد [[تکبیر]] گفت و در پیراهن خود [[کفن]] کرد<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۳۵ (چاپ زکار، ص۲۹۳).</ref>. حضرت علی{{ع}} سه [[برادر]] به نام‌های طالب، [[عقیل]] و جعفر و یک [[خواهر]] به نام جُمانه<ref>بلاذری، همان، ص۴۰ (چاپ زکار، ص۲۹۵).</ref> و به [[نقلی]] [[فاخته]] یا [[هند]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ص۱۲۰.</ref> داشت، که [[ام هانی]] [[شهرت]] یافت<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۷.</ref>.
[[ابوطالب]] از [[نوادگان]] [[هاشم بن عبد مناف]] و تنها عموی تنی [[رسول خدا]]{{صل}}، [[پدر]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بود، که پس از درگذشت [[عبدالمطلب]] [[رئیس]] تیره [[بنی هاشم]] و بزرگ [[مکه]] شد. او [[انسانی]] [[شجاع]]، [[بخشنده]] و [[فداکار]] در راه [[توحید]] و [[دفاع]] از رسول خدا{{صل}} بود و دو فرزند خود علی و جعفر را به [[همراهی]] با آن [[حضرت]] [[تشویق]] می‌کرد<ref>ر.ک: طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۶۹.</ref>. تا پایان زندگانی، سرسختانه از رسول خدا{{صل}} دفاع کرد و [[جان]] خود و فرزندانش را سپر جان رسول خدا{{صل}} نمود<ref>مفید، الفصول المختاره، ص۵۸.</ref>. قصیده لامیه ابوطالب در [[مدح]] رسول خدا{{صل}} بیانگر [[ایمان]] سرشار او به [[پیامبر]]{{صل}} است<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۹- ۳۲۰؛ ابن حجر، الإصابه، ج۷، ص۱۹۷.</ref> و رسول خدا{{صل}} نیز او را به شدت [[دوست]] داشت و سال درگذشت او و [[همسر]] خود [[حضرت خدیجه]]{{س}} را «[[عام الحزن]]» نامید<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۵.</ref>.
[[مادر]] [[حضرت علی]]{{ع}} فاطمه دختر [[اسد بن هاشم بن عبد مناف]] و نخستین [[زن]] [[هاشمی]] که به [[ازدواج]] [[مرد]] هاشمی در آمد. او از نخستین [[زنان]] [[مسلمان]] و [[مهاجران به مدینه]] بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۹۱.</ref>. [[فاطمه]] برای رسول خدا{{صل}} [[مادری]] کرد و حضرت نیز برای او [[احترام]] زیادی قائل بود<ref>جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۷۸.</ref>، به گونه‌ای که وی را مادر خود نامید و پس از [[رحلت]] او در [[سال چهارم هجری]]، بر پیکرش [[نماز]] گزارد، هفتاد [[تکبیر]] گفت و در پیراهن خود [[کفن]] کرد<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۳۵ (چاپ زکار، ص۲۹۳).</ref>. حضرت علی{{ع}} سه [[برادر]] به نام‌های طالب، [[عقیل]] و جعفر و یک [[خواهر]] به نام جُمانه<ref>بلاذری، همان، ص۴۰ (چاپ زکار، ص۲۹۵).</ref> و به [[نقلی]] [[فاخته]] یا [[هند]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ص۱۲۰.</ref> داشت، که [[ام هانی]] [[شهرت]] یافت.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۷.</ref>


==نام، [[کنیه]] و [[القاب]]==
== نام، کنیه و [[القاب]] ==
{{اصلی|نام امام علی|کنیه امام علی|القاب امام علی}}
{{اصلی|نام امام علی|کنیه امام علی|القاب امام علی}}
بنا بر نقلی رسول خدا{{صل}}<ref>شوشتری، احقاق الحق، ج۷، ص۴۹۰.</ref> و نقلی دیگر پدرش با [[الهام الهی]] او را علی نام نهاد<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۵۵.</ref>. مادرش [[فاطمه بنت اسد]] نیز چون نام پدرش [[اسد]] بود، فرزند خود را «[[حیدر]]» نامید<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۱۵؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۵۵.</ref>. [[امام علی]]{{ع}} در رجزی که در [[جنگ خیبر]] در پاسخ به مرحب [[یهودی]] خواند فرمود: «مادرم من را حیدر (شیر) نامید»<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۳۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ص۵۹، ح۹.</ref>.
بنا بر نقلی رسول خدا{{صل}}<ref>شوشتری، احقاق الحق، ج۷، ص۴۹۰.</ref> و نقلی دیگر پدرش با [[الهام الهی]] او را علی نام نهاد<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۵۵.</ref>. مادرش [[فاطمه بنت اسد]] نیز چون نام پدرش [[اسد]] بود، فرزند خود را «[[حیدر]]» نامید<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۱۵؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۵۵.</ref>. [[امام علی]]{{ع}} در رجزی که در [[جنگ خیبر]] در پاسخ به مرحب [[یهودی]] خواند فرمود: «مادرم من را حیدر (شیر) نامید»<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۳۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ص۵۹، ح۹.</ref>.
[[کنیه]] [[حضرت]] به اعتبار بزرگ‌ترین فرزندش [[امام حسن]]{{ع}}، [[ابوالحسن]] و محبوب‌ترین کنیه او [[ابوتراب]] است، به طوری که هر وقت آن حضرت را با این کنیه صدا می‌زدند [[خرسند]] می‌شد. [[رسول خدا]]{{صل}} کنیه ابوتراب را در [[جنگ]] ذی العُشیره<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۹۰؛ برای آگاهی از این کنیه ر.ک: میرشریفی، کنیه ابوتراب افتخار امیرالمؤمنین{{ع}}، میراث جاویدان، ش۱۳، ۱۳۷۵.</ref> به او اعطا کرد<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۶۳.</ref>. برای آن حضرت [[القاب]] گوناگونی بیان شده است که برخی از آنها عبارت است: [[امیرالمؤمنین]]، [[اسدالله]]، [[وصی]]، [[سید المسلمین]]، [[امام المتقین]]<ref>ابن بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار، ص۲۶۴.</ref>، [[یعسوب الدین]]<ref>ابن طاووس، التحصین، ص۵۵۰.</ref>، [[مرتضی]]، [[مقتدا]]، [[خیر البشر]]<ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۹.</ref>، [[صدیق اکبر]]<ref>نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۶.</ref>، [[سید المؤمنین]]، [[سیدالعرب]]<ref>قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۱، ص۱۹۵.</ref>، [[باب الهدی]] و [[رایة الهدی]]<ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۹۳.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۸.</ref>
 
[[کنیه]] حضرت به اعتبار بزرگ‌ترین فرزندش [[امام حسن]]{{ع}}، [[ابوالحسن]] و محبوب‌ترین کنیه او [[ابوتراب]] است، به طوری که هر وقت آن حضرت را با این کنیه صدا می‌زدند [[خرسند]] می‌شد. [[رسول خدا]]{{صل}} کنیه ابوتراب را در [[جنگ]] ذی العُشیره<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۹۰؛ برای آگاهی از این کنیه ر.ک: میرشریفی، کنیه ابوتراب افتخار امیرالمؤمنین{{ع}}، میراث جاویدان، ش۱۳، ۱۳۷۵.</ref> به او اعطا کرد<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۶۳.</ref>. برای آن حضرت [[القاب]] گوناگونی بیان شده است که برخی از آنها عبارت است: [[امیرالمؤمنین]]، [[اسدالله]]، [[وصی]]، [[سید المسلمین]]، [[امام المتقین]]<ref>ابن بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار، ص۲۶۴.</ref>، [[یعسوب الدین]]<ref>ابن طاووس، التحصین، ص۵۵۰.</ref>، [[مرتضی]]، [[مقتدا]]، [[خیر البشر]]<ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۹.</ref>، [[صدیق اکبر]]<ref>نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۶.</ref>، [[سید المؤمنین]]، [[سیدالعرب]]<ref>قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۱، ص۱۹۵.</ref>، [[باب الهدی]] و [[رایة الهدی]]<ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۹۳.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۸.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۲٬۶۳۷

ویرایش