محدودیت آزادی بیان در فقه چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
محدودیت آزادی بیان در فقه چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۱۲
، ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲وظیفهٔ شمارهٔ ۳، بخش دوم
جز (جایگزینی متن - 'رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ' به '') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[فقه سیاسی (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی]] | | موضوع اصلی = [[فقه سیاسی (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی]] | ||
| تصویر = 110062.jpg | | تصویر = 110062.jpg | ||
| نمایه وابسته = [[کلیاتی از فقه سیاسی (نمایه)|کلیاتی از فقه سیاسی]] | | نمایه وابسته = [[کلیاتی از فقه سیاسی (نمایه)|کلیاتی از فقه سیاسی]] | ||
| مدخل اصلی = ؟ | | مدخل اصلی = ؟ | ||
| خط ۲۰: | خط ۱۸: | ||
* '''محدودیت‌های [[اخلاقی]]''': اولین محدوده عرصه آزادی بیان، مسائل اخلاقی است. همان طور که [[عقل]] [[انسانی]]، آزادی بیان را جزء [[حقوق]] طبیعی او تلقی می‌کند، [[عقل عملی]] نیز تأیید آن را منوط به عدم معارضه با اصول و مبانی اخلاقی می‌داند؛ به این معنا که آزادی بیان جزء [[حقوق اولیه انسان]] است که کسی نمی‌تواند جلو آن را سد کند، مگر این که موجب اخلال در [[اصول اخلاقی]] و [[انسانیت]] [[انسان]] گردد؛ برای مثال به موارد ذیل اشاره می‌کنیم: آزادی بیان هر چند محترم است، اما عقل عملی این اجازه و [[آزادی]] را نمی‌دهد که به بهانه آن، به انسان دیگری [[تهمت]] زد، [[راز]] وی را افشا کرد، از کسی دیگر [[بدگویی]] و [[غیبت]] کرد، [[فساد]] و فحشایی را [[ترویج]] داد و دست به نشر اکاذیب زد. | * '''محدودیت‌های [[اخلاقی]]''': اولین محدوده عرصه آزادی بیان، مسائل اخلاقی است. همان طور که [[عقل]] [[انسانی]]، آزادی بیان را جزء [[حقوق]] طبیعی او تلقی می‌کند، [[عقل عملی]] نیز تأیید آن را منوط به عدم معارضه با اصول و مبانی اخلاقی می‌داند؛ به این معنا که آزادی بیان جزء [[حقوق اولیه انسان]] است که کسی نمی‌تواند جلو آن را سد کند، مگر این که موجب اخلال در [[اصول اخلاقی]] و [[انسانیت]] [[انسان]] گردد؛ برای مثال به موارد ذیل اشاره می‌کنیم: آزادی بیان هر چند محترم است، اما عقل عملی این اجازه و [[آزادی]] را نمی‌دهد که به بهانه آن، به انسان دیگری [[تهمت]] زد، [[راز]] وی را افشا کرد، از کسی دیگر [[بدگویی]] و [[غیبت]] کرد، [[فساد]] و فحشایی را [[ترویج]] داد و دست به نشر اکاذیب زد. | ||
محدوده‌های فوق اختصاص به [[اسلام]] و [[فقه]] ندارد، بلکه شامل تمامی طرفداران اصول اخلاقی است، با این وجود، در فقه در تأیید محدوده‌های فوق، [[آیات]] و روایاتی ذکر شده که به آنها اشاره می‌کنیم: [[سوره حجرات]] یکی از سوره‌های [[قرآنی]] است که در آن به [[تعالیم]] اخلاقی اهتمام خاصی شده است، به گونه‌ای که در دو [[آیه]] آن شش [[دستور]] [[اخلاقی]]، یعنی ممنوعیت و [[حرمت]] [[اهانت]] و [[تمسخر]]، [[عیبجویی]]، صدا زدن با [[القاب]] بد، [[سوءظن]]، [[تجسس]] و [[غیبت]]، وجود دارد. {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ *يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! هیچ گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرد، بسا آنان از اینان بهتر باشند؛ و نه زنانی زنانی دیگر را، بسا آنان از اینان بهتر باشند و از یکدیگر عیبجویی مکنید و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید! پس از ایمان، بزهکاری نامگذاری ناپسندی است و آنان که (از این کارها) بازنگردند ستمکارند * ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۱-۱۲.</ref>. | محدوده‌های فوق اختصاص به [[اسلام]] و [[فقه]] ندارد، بلکه شامل تمامی طرفداران اصول اخلاقی است، با این وجود، در فقه در تأیید محدوده‌های فوق، [[آیات]] و روایاتی ذکر شده که به آنها اشاره می‌کنیم: [[سوره حجرات]] یکی از سوره‌های [[قرآنی]] است که در آن به [[تعالیم]] اخلاقی اهتمام خاصی شده است، به گونه‌ای که در دو [[آیه]] آن شش [[دستور]] [[اخلاقی]]، یعنی ممنوعیت و [[حرمت]] [[اهانت]] و [[تمسخر]]، [[عیبجویی]]، صدا زدن با [[القاب]] بد، [[سوءظن]]، [[تجسس]] و [[غیبت]]، وجود دارد. {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ * يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! هیچ گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرد، بسا آنان از اینان بهتر باشند؛ و نه زنانی زنانی دیگر را، بسا آنان از اینان بهتر باشند و از یکدیگر عیبجویی مکنید و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید! پس از ایمان، بزهکاری نامگذاری ناپسندی است و آنان که (از این کارها) بازنگردند ستمکارند * ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۱-۱۲.</ref>. | ||
[[عقل عملی]] و صریح این [[آیات]] تأکید می‌کنند که نمی‌توان به بهانه [[آزادی بیان]]، به گفتار غیراخلاقی مانند [[مسخره کردن]] دیگران و صدا کردن با الفاظ رکیک دست زد. | [[عقل عملی]] و صریح این [[آیات]] تأکید می‌کنند که نمی‌توان به بهانه [[آزادی بیان]]، به گفتار غیراخلاقی مانند [[مسخره کردن]] دیگران و صدا کردن با الفاظ رکیک دست زد. | ||