چگونه برای امام مهدی این عمر طولانی امکان‌پذیر شده است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۱۷

'''چگونه برای [[امام مهدی]] {{ع}} این عمر طولانی امکان‌پذیر شده است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

* چگونه ممکن است انسانی مانند [[امام مهدی]] {{ع}} عمر چند صدساله و یا چند هزار ساله داشته باشد؟

* چطور ممکن است [[امام مهدی]] {{ع}} دارای عمری چنین طولانی باشد؟

«از چند نظر وجود[[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، مورد سؤال و اشکال واقع گردیده است: اول مسأله [[طول عمر]] است که سؤال می‏‌شود: چگونه برای آن [[حضرت]] چنین چیز غیرممکنی امکان‌‏پذیر شده است؟ آیا ممکن است [[انسانی]] قرن‌ها زنده بماند؟ چنانکه در مورد آن پیشوای [[موعود]] و پدیدآورنده [[نظم]] نوین جهانی، چنین انگاشته شده است که [[عمر]] [[شریف]] آن [[حضرت]] اینک به بیش از هزار و صد و [[چهل]] سال می‌رسد یعنی چیزی حدود چهارده برابر [[عمر]] یک [[انسان]] معمولی که از [[کودکی]] تا [[پیری]] [[زندگی]] کرده باشد. در جواب باید گفت: منظور از "امکان" چیست؟ امکان در اینجا می‌‏تواند یکی از این سه معنا را داشته باشد: امکان عملی، امکان [[علمی]]، امکان منطقی و [[فلسفی]].

بنابر آنچه گفته شد، درباره [[عمر]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و در پاسخ به ابهامات، بایستی گفت: [[طول عمر]] برای [[انسان]]، از نظر [[منطق]] و [[علم]] امری ممکن است و [[علم]] تلاش می‌کند به‌تدریج این امکان نظری را به امکان عملی تبدیل سازد. وقتی از نظر [[منطق]] و [[علم]]، امکان وقوع [[عمر طولانی]] ثابت شد و معلوم گشت که [[دانش]] بشری در راه تبدیل امکان نظری به امکان عملی است. دیگر جایی برای استبعاد تحقق این مسأله برای شخص [[امام زمان]] باقی نمی‌‏ماند؛ جز این اعجاب که چگونه [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، توانسته‏ است بر [[علم]] پیشی گیرد و قبل از اینکه دست [[علم]] به سطح این تحول یعنی امکان فعلی برسد، آن [[حضرت]] توانسته باشد امکان نظری را به امکان عملی تغییر دهد؟! و این همانند کسی است که در [[کشف]] داروی [[بیماری]] صرع و سرطان بر [[علم]]، پیشی گرفته باشد.اگر مشکل همین باشد که چگونه [[اسلام]]- [[اسلامی]] که [[عمر]] این [[رهبر]] را طراحی کرده است- در این زمینه، بر حرکت [[علم]] پیشی گرفته و چنین تحولی را ایجاد کرده است؟ جوابش این است که: این تنها موردی نیست که [[اسلام]] از کاروان [[علم]]، پیشی گرفته است.

آیا [[شریعت]] [[اسلام]] در مجموع، سال‌های سال بر حرکت [[علم]] و تحولات طبیعی [[فکر]] [[انسان]]، پیشی نگرفت!؟<ref>هدف شهید صدر از این پرسش‌ها این است که می‌خواهد حقیقت مهمی را القا کند و آن اینکه [[پیامبر خاتم|پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}}، وقتی بشارت [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}}، را می‌دهد که چیزی غیرعادی در زندگی بشری است؛ در ضمن می‌خواهد خبر از پیشی‏ گرفتن ثبت یک امکان عملی پس از تأکید بر امکان علمی آن بدهد؛ می‌خواهد بگوید انسان می‌تواند خیلی بیش از معمول عمر کند. و در [[قرآن]] و احادیث از این‌گونه پیش‏‌آگاهی‌ها برای توجه دادن به حقایق هستی، ثبت گردیده است. ر. ک: نوفل، عبد الرزاق، القرآن و العلم الحدیث.</ref> آیا [[شریعت]] [[اسلام]] به طرح شعارهای زیربنایی در امور اجرایی نپرداخت که [[انسان‌ها]] پس از [[گذشت]] صدها سال، [[شایستگی]] رسیدن به آن را یافتند!؟ آیا [[شریعت]] [[اسلام]]، قوانینی حکیمانه نیاورده است که [[انسان]] تا زمان گذشته نزدیک، [[اسرار]] [[علل]] آن را نمی‏توانست [[درک]] کند!؟ آیا [[دین]] آسمانی [[اسلام]]، اسراری از وجود را بازگو نکرد که بر خاطر هیچ [[انسانی]] خطور نکرده بود و پس از سیر تکاملی [[دانش]] به اثبات رسید!؟

بنابراین! اگر ما به همه اینها معتقدیم چرا برای [[صاحب]] این [[رسالت]] یعنی [[خداوند سبحان]]، زیاده می‌انگاریم که در طراحی [[عمر]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، بر [[علم]]، پیشی بگیرد؟<ref>اشاره‏ای است به اینکه این نیز از معجزات است و از افاضات خاص ربانی است و این مسأله‌‏ای است که مسلمان نمی‏تواند آن را انکار کند؛ زیرا کتاب‌های آسمانی به‌ویژه [[قرآن]] خبر آن را داده‏اند؛ همانند آنچه درباره عمر نوح {{ع}}، وارد شده است و همانند دیگر اخبار غیبی که [[قرآن]] خبر داده است. علاوه‏ بر اینکه بسیاری از اهل سنت و اهل تصوف و عرفان به کرامات و شبه معجزه برای اولیا و صالحان و مقربان درگاه احدیت باور دارند. ر. ک: مغنیة، محمد جواد، التصوف و الکرامات؛ ناصف منصور علی، همان، ج ۵، کتاب الزهد و الرقائق، ص ۲۸۸.</ref> البته ما در اینجا فقط از پدیده‏هایی سخن گفتیم که می‌‏توانیم خود، آن را لمس کنیم؛ ولی می‌توانیم موارد دیگری را که [[رسالت]] آسمانی و [[وحی الهی]] برای ما بازگو کرده است بدان اضافه کنیم مثلا [[قرآن]] خبر می‌‏دهد که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}، شبانه از [[مسجد الحرام]] به [[مسجد الاقصی]] برده شد.<ref>اشاره است به آیه یکم از سوره مبارکه اسراء که می‌فرماید: {{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الأَقْصَی...}}</ref> این بردن را اگر بخواهیم در چارچوب [[قوانین طبیعی]] [[درک]] کنیم؛ چنین می‌‏نماید که در آنجا قانونی به کار برده شد که [[علم]] پس از [[گذشت]] صدها سال توانست آن را [[کشف]] کند و عملی سازد.<ref>اشاره است به طرح سفینه‏‌های فضایی و رفتن به فضا و رسیدن به مسافت‌های بسیار دور از زمین در ظرف چند روز که در زمان معاصر و در اواخر قرن بیستم به صورت واقعیات درآمده است.</ref> همان [[علم الهی]] که به [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}}، [[توانایی]] حرکت‏ سریع بخشید قبل از اینکه [[علم]] بتواند چنین آرزویی را محقق سازد، همان [[دانش]] برای آخرین [[جانشین]] تعیین شده [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}، [[عمر طولانی]] را تقدیر کرد، قبل از اینکه [[علم]] بتواند [[طول عمر]] را برای [[انسان‌ها]] تحقق بخشد.

آری، این [[عمر طولانی]] که [[خداوند]] به آن [[منجی]] [[منتظر]]، بخشیده است برای انسان‌های گذشته تا به امروز بسیار بعید و دور از [[ذهن]]، می‌نماید و تجربه [[دانشمندان]] نیز تاکنون کارساز نبوده است؛ ولی آیا نقش تغییر بنیادین و ریشه‏‌ای که برعهده این [[منجی]] گذاشته شده، نسبت به [[زندگی]] [[انسان‌ها]] و گذشته تاریخی‌شان، غیر متعارف نیست؟ آیا قرار بر این نیست که با دست او [[جهان]] دگرگون شود و شالوده تمدنی نو براساس [[حق]] و [[عدالت]] پی‌ریزی گردد؟ پس چرا وقتی [[سرنوشت]] این نقش بزرگ به برخی از پدیده‏‌های شگفت‌‏انگیز و دور از عادت مانند [[طول عمر]]، بستگی داشت دچار شگفتی می‌‏شویم؟ درحالی‌‏که شگفتی این پدیده و غیر مرسوم بودن آن، هرچقدر باشد به اهمیت برنامه [[عظیم]] آن روز نمی‌‏رسد که بایستی [[اجرا]] گردد. وقتی ما حرکت بزرگ [[تاریخ]] را<ref>اشاره است به نقش مهمی که برای [[امام مهدی]] {{ع}}، در نظر گرفته شده است؛ نقشی که تغییر بنیادین را در سطح کامل وجود انسان، ایجاد خواهد کرد.چنانکه در حدیث می‌گوید: «زمین را پر از عدل و داد می‏‌کند پس از آنکه پر از ظلم و ستم شده باشد». و این مسأله‏‌ای است که علمای [[اسلام]] بر اصل آن اجماع دارند و اختلافات در امور فرعی است. از این جهت سؤالاتی که شهید صدر مطرح کرده است، وجه منطقی صحیحی دارد.</ref> که در گذشته، مشابهی برای آن سراغ نداریم، تجویز می‌کنیم چرا [[عمر طولانی]] را که همانندی برایش در زندگی‏ سراغ نداریم، تجویز نکنیم؟! و من نمی‌دانم آیا این تصادفی است که در [[تاریخ]] فقط دو تن [[مأمور]] پاکسازی [[تمدن]] [[انسان]] از مایه‏‌های [[تباهی]] و [[فساد]] گردند و آن را از نو بنا بسازند و هردو عمری طولانی چند برابر عمرهای معمولی ما داشته باشند؟

و این درست نیست که کسی بگوید: در آنجا [[قرآن]] خبر داده است و در هرمورد که [[قرآن]] خبر می‌دهد برای ما یقین‌‏آور است. و یا بگوید مسأله مربوط به [[نوح]] {{ع}}، یکی از [[پیامبران]] مرسل است اما درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} چنان [[نص]] قطعی نداریم و ایشان هم [[پیامبر]] نیست! زیرا اولا در هردو مورد، موضوع بسیار پراهمیت است و آن دگرگونی و کندن بنیاد [[ظلم]] و [[فساد]] است. در آنجا [[وظیفه]] برعهده [[پیامبری]] گذاشته شده بود و در اینجا برعهده کسی که [[خداوند]] او را [[انتخاب]] کرده است چنانکه [[روایات]] صحیح می‌گویند [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}}، فرمود: "اگر از [[عمر]] [[دنیا]] یک روز بیش نمانده باشد [[خداوند]] آن روز را آنقدر طولانی می‌کند تا مردی از [[اهل بیت]] {{عم}} مرا بفرستد که [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] کند"<ref> الناصف، منصور علی، همان، ج ۵، ص ۳۴۳.</ref>. اما از جهت [[نص]] قطعی، [[احادیث]] درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} به حد [[تواتر]] می‌رسد که موجب [[علم]] و [[یقین]] است پس فرقی در این میان نیست. <ref>ر. ک: الناصف منصور علی، همان، ج ۵، ص ۳۴۱ و ۳۶۰، که تواتر را از شوکانی نقل کرده است.</ref>.

محققان از [[اهل سنت]] و [[شیعه]] به اینجا رسیده‌‏اند که هرکس به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[کفر]] بورزد به [[پیامبر خاتم|حضرت محمد]] {{صل}} [[کفر]] ورزیده است و این نیست مگر به‏‌خاطر آنکه مسأله [[مهدی]] به [[تواتر]] اثبات گشته و از [[ضروریات دین]] است و به [[اجماع]] [[علما]] هرکس منکر آن شود [[کافر]] است.<ref>ر. ک: البرزنجی، محمد بن رسول، الاشاعة لا شراط الساعه، بحث راجع به مهدی {{ع}}. و ما در مقدمه کتاب راجع به تواتر، بحث کردیم.</ref><ref>[[رهبری بر فراز قرون (کتاب)|رهبری بر فراز قرون]]، ص۶۳-۷۲.</ref>.

# طرح تمام احتمالات وارده در پرسش؛

# توجه به واقعیت‌های علمی و قواعد فلسفی؛

# بهره‌برداری از مثال‌های حسی تجربی و قابل فهم؛

# بهره‌برداری از اصول علمی شناخته شده؛

# بهره‌برداری از حقایق تاریخی روشن و قابل قبول برای اثبات نظریه مورد بحث؛

# با وجود تلاش برای توجیه علمی -متناسب با فهم مخاطبان- و بهره‌برداری از علوم بشری متعارف در حال حاضر، بحث معجزه که یک بحث کلامی و عقلی است فراموش نمی‌شود و حرف آخر را در این مرحله معجزه می‌زند. او با استفاده از معجزات مشابه در طول تاریخ این معجزه را به طور محسوس به ذهن مخاطب نزدیک می‌کند. معجزه طول عمر [[امام مهدی]] {{ع}} فراتر از معجزات حاصل برای انبیای بزرگ الهی؛ چون حضرات [[حضرت نوح|نوح]]، [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]]، [[حضرت موسی|موسی]]، [[حضرت عیسی|عیسی]] و [[پیامبر خاتم]] {{صل}} نبوده و نخواهد بود.

# نکته مشترک همه این معجزات الهی این است که هرگاه حفظ جان یک حجت الهی بر تعطیل شدن یک قانون طبیعی توقف نماید و استمرار حیات آن حجت معصوم و رهبر آسمانی برای تحقق اهداف و آرمان‌های الهی لازم باشد، عنایت خدا وارد عمل می‌شود و به طور معجزه‌آسا جان آن حجت الهی را از گزند قانون طبیعی حفظ می‌کند تا بتواند اهداف و وظایف مورد نظر را تحقق بخشد.

# تکرار این معجزات، خود دلیلی علمی بر وجود یک قانون علمی برتر از قوانین طبیعی عادی است که در صورت لزوم، قوانین عادی را تعطیل نموده و قانون برتر وارد میدان عمل می‌شود»<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]؛ [[مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر (مقاله)|مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر]]، ص ۳۸۷ تا ۴۱۲.</ref>.

«در پاسخ می‌توان گفت عمر مثل حرکت است. حرکت هم روند تند و هم روند کند دارد. حرکت کند مثل حرکت رشد موی بدن، که در یک ماه حدود یک سانتی متر حرکت می‌کند. ممکن است حرکت نکند، مثل موی مژه و ابرو که ده‌ها سال بدون حرکت و در واقع بدون رشد باقی می‌ماند. گاهی نیز حرکت به قدری تند است که نمی‌توان آن را اندازه‌گیری کرد و یا مثل حرکت نور بسیار سریع است، وی می‌دانیم که هیچ دلیل علمی‌ و عقلی برای محدود کردن حرکت وجود ندارد. در بعضی از منابع، کتاب‌های تاریخی و حتی آیات و روایات از عمرهای طولانی خبر می‌دهند. [[قرآن]] می‌فرماید: "[[حضرت نوح]] {{ع}} ۹۵۰ سال به تبلیغ مشغول بود"<ref>سوره عنکبوت، آیه: ۱۴.</ref> در آیه ۲۵۹، سوره بقره نیز آمده است که یکی از اولیای خدا، معروف به [[حضرت عزیر]]، در حالی که سوار الاغی بود، از روستای ویرانه‌ای، عبور می‌کرد. از خدا پرسید که چگونه صاحبان این خانه‌ها که سال‌هاست مرده‌اند، دوباره زنده خواهند شد؟ خداوند متعال برای آن که مسأله را به صورت تجربی برای او روشن کند، او را صد سال میراند سپس او را زنده کرد. و از او پرسید: چه مدت است که در این جا هستی؟ گفت: روزی یا بخشی از روزی خداوند متعال فرمود: نه؛ تو صد سال است که مرده‌ای. اکنون به الاغت نگاه کن که چگونه استخوان‌های او را سر پا می‌کنیم و نیز به غذا و نوشیدنی خود بنگر که هیچ تغییر نکرده است! غذا اگر در جایی مثل یخچال و سردخانه نباشد، پس از یک هفته تغییر می‌کند. صد سال چند هفته است؟ وقتی یک سال ۵۲ هفته است، پس صد سال ۵۲۰۰ هفته می‌شود؛ بنابراین، خداوند متعال غذای این بنده را ۵۲۰۰ برابر عمر طبیعی سالم نگه داشت، در حالی که عمر [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} از آغاز تولد تاکنون، حتی بیش از بیست برابر عمر طبیعی نبوده است. خداوند متعال با این آیه قدرت خود را نشان می‌دهد که ما می‌توانیم صدها و هزارها برابر عمر طبیعی چیزی را نگه داریم. این معجزه می‌تواند درباره عمر [[امام مهدی|امام]] {{ع}} هم اتفاق بیفتد. همچنین از این آیه اهمیت علم تجربی فهمیده می‌شود؛ بر این اساس که علم تجربی به قدری ارزش دارد که یک [[پیامبر]]، باید صد سال بمیرد تا چیزی را با حس درک کند. همچنین از این آیه استفاده می‌شود که زنده شدن مرده مخصوص قیامت نیست؛ بلکه در همین دنیا نمونه‌هایی از زنده شدن بعضی مردگان وجود دارد که به اصطلاح آن را "[[رجعت]]" می‌گویند. مردگانی که با معجزه [[حضرت عیسی]] {{ع}} زنده شدند، از این نمونه‌اند و نیز مرده‌ای که در آیه مورد بحث به آن اشاره شد. همچنین از این آیه استفاده می‌شود که اگر ریشه سؤال عناد و لجاجت نباشد، می‌تواند گامی‌ به سمت رشد و تکامل انسان باشد.

* از نمونه‌های دیگر قرآنی؛ طولانی بودن عمر انسان در داستان [[حضرت یونس]] در سوره صافات آیات ۱۳۹ تا ۱۴۴ است. در مضمون این آیات می‌خوانیم که همانا یونس از فرستادگان است. آن گاه که از قوم خود فرار کرد و به سوی کشتی پر از بار و مسافر شتافت. ناگهان کشتی به خطر افتاد و قرار بر این شد تا بر اساس قرعه، افرادی به دریا افکنده شوند. پس، یونس با مسافران کشتی قرعه انداخت و از بازندگان شد و او را به دریا افکندند و در این حال ماهی بزرگی او را بلعید. او خود را سرزنش کرد و در شکم ماهی به تسبیح خداوند پرداخت و اگر از تسبیح گویان نبود، تا روز قیامت در شکم ماهی می‌ماند. از این آیه معلوم می‌شود که زنده ماندن تا روز قیامت امکان دارد.

* همچنین درباره عمر طولانی می‌توان به این نمونه قرآنی اشاره کرد که ابلیس از خداوند متعال خواست تا روز قیامت به او مهلت بدهد: {{متن قرآن| قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ}}<ref> گفت: پروردگارا! پس به من تا روزی که (همگان) برانگیخته می‌گردند مهلت ده؛ سوره ص ، آیه: ۷۹.</ref> خداوند متعال او را تا زمان بسیار طولانی عمر داد: {{متن قرآن| قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ}}<ref> فرمود: تو از مهلت یافتگانی، تا روز آن هنگام معیّن؛ سوره ص ، آیه: ۸۰- ۸۱.</ref>»<ref>[[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]، ص ۲۰ - ۲۳.</ref>.

# خداوند به [[شیطان]] فرمود: {{متن قرآن|قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ * إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ}}<ref>سوره ص، آیه ۸۰ و ۸۱.</ref>؛ "تو از مهلت یافتگانی تا روز و وقت معینی". بنابراین [[شیطان]] که پیش از انسان آفریده شد، اکنون زنده است.

«یکی از موضوعاتی که همواره مورد توجه بوده، مسئله طول عمر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} است. طبق روایات، و دیدگاه شیعیان، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}- که در [[آخر الزمان]] ظهور کرده و جهان را پر از عدلوداد خواهد ساخت- فرزند یازدهمین پیشوای معصوم [[امام حسن عسکری]] {{ع}} است که در سحرگاه نیمه شعبان سال ۲۵۵ متولد شده است. معنای روشن این گفتار آن است که آن منجی موعود، دارای عمری طولانی خواهد بود و تاکنون افزون بر ۱۱۷۰ سال از عمر ایشان سپری شده است.  

* نخستین دانشمندی که به طور جدّی مسأله طول عمر [[امام زمان]] {{ع}} را مطرح کرد، [[شیخ صدوق]]؛ است. وی در کتاب کمال الدین و تمام النعمه به تفصیل درباره طول عمر بحث کرده و به پرسش‌های مخالفان طول عمر [[امام مهدی]] {{ع}} پاسخ گفته است. وی، فصل جامعی از کتاب یادشده را به زندگی "معمّرین" اختصاص داده است و ده‌ها نفر از معمرین را- که عمری بیش از ۱۲۰ سال داشته‌اند- نام می‌برد و شرح حال و زندگی هریک از آنان را به صورت مختصر ذکر می‌کند. ایشان مسأله طول عمر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را فقط از راه "تجربه تاریخی" و افراد دارای عمر طولانی، مورد بررسی قرار داده و به دیگر دلیل‌ها نپرداخته است. پس از وی این روش از سوی دانشمندانی همچون [[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ طبرسی]]، [[خواجه نصیر الدین طوسی]]، [[علامه حلی]]، [[فیض کاشانی]]، [[علامه مجلسی]] و دیگر بزرگان [[شیعه]] ادامه یافت. آنچه این بزرگان در بحث‌های خود مطرح کرده‌اند، به طور عمده بررسی طول عمر از دیدگاه [[قرآن]] و نگاه روایات بوده است.

* در [[قرآن]] به برخی از کسانی که دارای عمری طولانی و غیر طبیعی بوده‌اند اینگونه اشاره کرده است: درباره [[حضرت نوح]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref> و به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و هزار سال- جز پنجاه سال- میان آنان به سر برد آنگاه سیلاب آنان را فرو گرفت در حالی که ستمگر بودند؛ سوره عنکبوت، آیه: ۱۴.</ref>. از [[امام سجاد]] {{ع}} نقل شده است که فرمود: "در قائم، سنّتی از نوح است و آن طول عمر است"<ref> کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۲، ح ۴</ref>.

* در مورد [[حضرت عیسی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا بَل رَّفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلاَّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا }}<ref> و (این) گفتارشان که «ما مسیح عیسی فرزند مریم، پیامبر خداوند را کشتیم» در حالی که او را نکشتند و به صلیب نکشیدند، بلکه بر آنان مشتبه شد و آنان که در این (کار) اختلاف کردند نسبت بدان در تردیدند، هیچ دانشی بدان ندارند، جز پیروی از گمان و به یقین او را نکشتند؛ سوره نساء، آیه: ۱۵۷ - ۱۵۸.</ref>. حال که از عمر [[حضرت عیسی]] {{ع}}، افزون بر دو هزار سال می‌گذرد، عمر ۱۱۷۰ ساله [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} چگونه امر بعیدی خواهد بود؟

* از جمله کسانی که عمر طولانی دارد، [[حضرت خضر]] [[پیامبر]] است<ref> ر. ک: سوره کهف، آیه:۶۵.</ref> روایات [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نیز بر طول عمر انسان، صحه می‌گذارد و آن را امری ممکن می‌شمارد. یکی از کسانی که در سخنان [[پیامبر]] {{صل}}- به ویژه در منابع [[اهل سنت]]- به طول عمر او اشاره شده، "دجّال" است. [[اهل سنت]]، بر اساس همین روایات، عقیده دارند که دجّال در عصر [[پیامبر]] {{صل}} متولد شده و به زندگی خود ادامه می‌دهد تا در [[آخر الزمان]] خروج کند<ref> ر. ک: احمد بن حنبل، مسند، ج ۴، ص ۴۴۴؛ بخاری، صحیح، ج ۹، ص ۱۳۳.</ref>. حال اگر این احادیث درست باشد- چنانکه [[اهل سنت]] بر این باورند- در این صورت، شایسته نیست که آنان در حیات و عمر طولانی [[امام مهدی]] {{ع}}، تردید کنند! از طرفی حال که دشمن خدا، به جهت مصالحی، می‌تواند بیش از هزار سال زنده بماند، چرا بنده و خلیفه و ولی خدا نتواند عمر طولانی داشته باشد؟! <ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۱۴</ref>. برخی از دانشمندان [[اهل سنت]]- به رغم انکار ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} از طرف بیشتر علمای [[اهل سنت]]- درباره طول عمر آن حضرت بابی را با عنوان "فی الدلالة علی جواز بقاء المهدی حیا" اختصاص داده و مضمون یاد شده را چنین بیان کرده‌اند: "هیچ امتناعی در بقای [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} وجود ندارد، به دلیل اینکه [[حضرت عیسی|عیسی]]، [[حضرت الیاس|الیاس]] و [[حضرت خضر|خضر]]- که از اولیای خداوند می‌باشند- زنده هستند و دجال و ابلیس- که از دشمنان خداوند می‌باشند- نیز زنده هستند و زنده بودن اینها به وسیله [[قرآن]] و سنّت اثبات شده است. آنگاه که بر این موضوع اتفاق کرده‌اند، زنده بودن [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} را انکار نمودهاند ...، پس به سخن هیچ عاقلی پس از این توجه نمیشود، در اینکه باقی بودن مهدی را انکار کند"<ref> ابو عبد اللّه محمّد کنجی شافعی، البیان فی اخبار صاحب الزمان، تحقیق: مهدی حمد الفتلاوی، ص ۹۷</ref>

* '''از نگاه عقل و علم:''' حکیمان و فیلسوفان گفته‌اند: بهترین دلیل بر امکان هرچیزی، واقع شدن آن چیز است. همینکه طول عمر در میان پیشینیان روی داده و تاریخ، افراد زیادی را به ما نشان می‌دهد که عمری طولانی داشته‌اند، خود دلیل روشنی است بر اینکه طول عمر از دیدگاه عقل امری ممکن است. [[خواجه نصیر طوسی]]، دراین باره گفته است: "طول عمر، در غیر [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} اتفاق افتاده و محقق شده است؛ چون چنین است، بعید شمردن طول عمر درباره [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} جهل محض است"<ref> ر. ک: محمّد رضا حکیمی، خورشید مغرب، ص ۲۱۴</ref>. مرحوم [[مظفر]] طول عمر حضرت را از نگاه فرا طبیعی اینگونه تفسیر کرده که بقای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در این مدّت طولانی معجزه و امری فوق طبیعی است. البته این بالاتر از آن نیست که حضرت در روز شهادت پدرش در پنج سالگی به [[امامت]] مردم رسید و نیز بالاتر از معجزه [[حضرت عیسی]] {{ع}} نیست که در میان گهواره سخن گفت و در آن روز به [[نبوت]] مبعوث گردید. سپس آن مرحوم به امکان طول عمر اشاره کرده که زندگی بیش از عمر طبیعی از نظر علم پزشکی محال نیست، و در پایان نیز به مواردی که انسان‌ها عمری بسیار طولانی داشته‌اند اشاره کرده است<ref> محمّد رضا مظفر، عقاید الامامیه، ترجمه علیرضا مسجدجامعی، ص ۱۱۸</ref>.

* یکی از دانشمندان معاصر نیز درباره طول عمر آن حضرت می‌نویسد: بررسی علمی و بحث طول عمر، در حقیقت بستگی دارد به نوع تفسیری که علم فیزیولوژی از "پیری و فرسودگی" دارد. این قانون که: "پیری و فرسودگی" زاییده یک قانون طبیعی حاکم بر بافتهای پیکره انسانی است، و ضروری است که بدن پس از رسیدن به مرحله پایانی رشد، کمکم فرسوده شده، برای ادامه زندگی، کارآیی کمتری داشته باشد تا آنگاه که در لحظه‌ای معین از کار بیفتد، آیا حتی درباره بدنی هم که از هرگونه تأثیر خارجی در کنار مانده صادق است؟ یا اینکه فرسودگی و کاهشی که در کارآیی بافت و نسوج مجموعه بدن به چشم می‌خورد، نتیجه نبرد با عوامل بیرونی- مانند میکربها و سموم- است که به بدن انسان راه می‌یابد؟. این پرسشی است که دانش امروز، از خود می‌کند و در راه پاسخ دادن به آن هم می‌کوشد. در محدوده برداشت‌های علمی معاصر، به این پاسخ‌های گوناگونی داده شده است: اگر پیری و فرسودگی و ناتوانی، نتیجه مبارزه جسم با عوامل بیرونی معین، و تأثیرپذیری از آنها باشد، از جنبه نظری امکان دارد که بافتهای تشکیل دهنده بدن انسان را از عوامل معین و مؤثر در آن، برکنار داشت؛ تا زندگی آدمی طولانی شود. اما اگر از دیدگاه دیگر به بررسی بپردازیم، به این نتیجه می‌رسیم که پیری یک قانون طبیعی است و هر بافت و اندام زنده‌ای، در درون خود، عامل نیستی حتمی خود را نهفته دارد که در اثر مرور زمان، موجود زنده را خواه ناخواه به مرحله فرسودگی و مرگ می‌رساند. ولی نگریستن از این دیدگاه هم مستلزم آن نیست که هیچگونه انعطافی در این قانون طبیعی راه نیابد. بلکه اگر همچنین قانونی مسلّم انگاشته شود، تازه قانون انعطاف پذیری است. زیرا هم ما، در زندگی معمولی خود می‌بینیم؛ و هم دانشمندان در آزمایشگاه‌های علمیشان مشاهده می‌کنند که: پیری یک پدیده فیزیولوژیکی است و ربطی به "زمان" ندارد. گاهی زود فرا می‌رسد و گاهی با فاصله زمانی بیشتری آشکار میگردد. تا آنجا که برخی از سالمندان را می‌بینیم که نشانه‌های پیری بر اعضای آنان ظاهر نشده و از نرمی و تازگی برخوردارند. پزشکان و متخصصان نیز بر انعطاف‌پذیری این قانون تصریح دارند. حتی بعضی از دانشمندان توانسته‌اند عملاً از انعطاف پذیری این قانون که طبیعی و ضروری تلقی شده بهره گیرند و زندگی پاره‌ای از حیوانات را از صدها برابر عمر طبیعی آنها بیشتر کنند.

* افزون بر دلیل‌های یادشده، راه دیگری نیز برای اینکه یک انسان بتواند عمر طولانی داشته باشد وجود دارد. این راه، همان راه اعجاز و قدرت خداوند است. یکی از دانشمندان معاصر [[شیعه]]، پس از بیان ادله‌ای ارزنده درباره طول عمر، به اعجاز درباره طول عمر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} اشاره کرده و می‌نویسد: تاکنون دریافتیم که زندگانی طولانی از دیدگاه دانش، شدنی است. حال، استدلال‌های پیشین را نادیده می‌گیریم و فکر می‌کنیم که از دیدگاه علمی، مسئله طول عمر، غیر ممکن جلوه کند و پیری و فرسودگی، قانونی قاطع باشد که بشر، نه امروز و نه در مسیر دراز فردایش، توانایی چیرگی بر این قانون را پیدا نکند. از این فرض آیا جز اینکه نتیجه بگیریم عمر چندین صد ساله مانند عمر [[حضرت نوح]] و [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{عم}} امری ناهماهنگ با قوانین طبیعی‌ای است- که دانش با افزارها و آزمایشها و استقرا به اثبات رسانده- بازده دیگری عایدمان میشود؟ در چنین صورتی، پدیده طول عمر معجزه‌ای به حساب می‌آید که یک قانون طبیعی را، در حالتی معین، از تأثیر انداخته تا زندگانی فردی را که پاسدار پیام‌های آسمانی است از خطر نابودی حفظ کند<ref> سید محمّد باقر صدر، جستوجو و گفتوگو پیرامون امام مهدی علیه السّلام، ص ۱۹- ۲۱</ref>. ایشان در ادامه می‌نویسد: این معجزه در باور مسلمانان- که از گفتار صریح [[قرآن]] و سنّت [[پیامبر]] {{صل}} مایه می‌گیرد- نه در نوع خود استثنایی است و نه شگفت‌انگیز. زیرا قانون پیری و فرسودگی، قاطعیتی بیشتر از قانون "انتقال حرارت از جسم گرمتر به جسم سردتر و تساوی نهایی حرارت آنها" ندارد، در حالی که این قانون، برای نگاهداری زندگی [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} از تأثیر افتاد. در آن هنگام که [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} را در آتش افکندند، تنها راه جلوگیری از نابودیاش، بی‌تأثیر بودن و از کار افتادن این قانون بود. پس به آتش گفته شد "بر [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} خنک و سلامت شو!" و او همانگونه که سالم در آتش افتاده بود، به سلامت از آن بیرون آمد و گزندی به او نرسید! جز این، بسیاری دیگر از قوانین "طبیعی، برای پشتیبانی از [[پیامبران]] و حجت‌های خدا بر زمین، به حالت تعطیل درآمده است: دریا برای [[حضرت موسی]] {{ع}} شکافته شد. کار بر رومیان مشتبه گردید و پنداشتند که [[حضرت عیسی]] {{ع}} را دستگیر کرده‌اند؛ در حالی که او را دستگیر نکرده بودند. [[پیامبر خاتم|حضرت محمّد]] {{صل}} از خانه خویش که در محاصره انبوه قریشیان بود و آنان ساعت‌ها، در کمین او بودند تا بر وی بتازند، بیرون رفت و کسی او را ندید، زیرا خداوند می‌خواست تا پیامبرش را از چشم‌های آنان پوشیده دارد. هریک از این موارد، نشان‌دهنده از کار ماندن یکی از قوانین طبیعی است تا فردی که حکمت خداوندی، نگهداری او را بایسته می‌شمرد، پشتیبانی شود. اکنون کجای این مسئله اشکال دارد که قانون پیری و فرسودگی نیز یکی از این نمونه‌ها باشد؟ <ref> سید محمّد باقر صدر، جستوجو و گفتوگو پیرامون امام مهدی {{ع}}، ص ۲۸- ۲۹</ref>. به بیان دیگر، طول عمر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} یکی دیگر از نشانه‌های قدرت پروردگار است. که پیش از آن مانند آن فراوان دیده شده است. یا ما باید منکر این همه اتفاقات و رخدادهای خارق العاده در زندگی پیامبران و [[امامان]] باشیم، و یا اینکه طول عمر [[امام مهدی]] {{ع}} اگر یک میلیون سال هم طول بکشد باید قبول نماییم. چون همه این آیات از یک منبع و مبدأ سرچشمه گرفته و در راستای یک جهت و هدف صورت گرفته و ادامه و تکمیل یکدیگر است. و پیام و هدف این قدرت‌نمایی‌های شفاف و آشکار خداوند، باور به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} با تمام ضوابط و اصول و فروع آن و پاسخ منطقی به پرسشها و شبهات می‌باشد.

* رخدادها و اعجازهای خارق العاده‌ای مانند: قصه خارق العاده خلقت [[حضرت آدم]] {{ع}}، داستان غریب زندگی نوح نبی و کشتی نجات، حکایت یونس [[پیامبر]] در شکم ماهی! آوردن تخت بلقیس به دستگاه سلیمان نبی، برآوردن شتر بچه‌ای برای صالح [[پیامبر]] از میان کوه و سنگ، ولادت [[حضرت موسی|موسی]] {{ع}} و هدایت و راهنمایی مادرش در حفظ او از مأموران حکومت، اژدها شدن چوبدستی [[حضرت موسی]] {{ع}} و بلعیدن اسباب ساحران فرعون، سالم ماندن [[حضرت موسی|موسی]] {{ع}} و غرق شدن فرعون، سرد و گلستان شدن انبوهی از آتش برای [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}}، تولد اسماعیل برای ابراهیم [[پیامبر]] در سنین پیری، نبریدن کارد سر اسماعیل را در هنگام آزمایش، ولادت خارق العاده [[حضرت عیسی]] {{ع}} که از مادری باکره و بدون شوهر و پاک و مقدس به دنیا آمد، تولد [[یحیی برای زکریای]] [[پیامبر]] در سنین پیری از زنی نازا، سخن گفتن [[حضرت عیسی|عیسی]] {{ع}} در گهواره، [[نبوت]] [[حضرت عیسی|عیسی]] {{ع}} در خردسالی، از گل پرنده ساختن، نابینا را بینا نمودن، مرده را زنده ساختن، بیماران بیعلاج را شفا دادن به واسطه [[حضرت عیسی|عیسی]] {{ع}} و به اذن خداوند، قصه خارق العاده اصحاب کهف و خواب و زنده شدن آنها در غار، داستان زنده شدن عزیر [[پیامبر]]، نجات یوسف [[پیامبر]] در کودکی از چاه و او را به پادشاهی رساندن و پس از چهل سال انتظار به یعقوب [[پیامبر]] برگرداندن، داستان شگفتی‌آور ذو القرنین، امّی و درس نخواندن [[پیامبر|محمّد]] {{صل}} و آوردن [[قرآن عظیم]]، به معراج رفتن [[پیامبر]] اسلام، و دهها و بلکه صدها از این نمونه که همگی در مآخذ معتبر دینی و تاریخی ثبت و ضبط و انتشار یافته است.

* بی‌گمان رخدادهای یاد شده یک امر و اصل مسلّم بنیادی و از ناموس ویژه پروردگار است. و برای پروردگاری که این همه اعجازهای بزرگ آفریده، نگهداری [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} تا روزی که خودش مصلحت بداند، از پلک چشم برهم نهادن هم آسانتر است. آری، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} با قدرت الهی زنده است و در میان مردم، به حیات خود ادامه می‌دهد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۴۸-۱۵۶.</ref>.

'''اما از نظر [[قرآن]] و احادیث:''' از نظر دینی، نه تنها هیچ‌گونه دلیلی بر انکار عمر طولانی در افراد استثنایی نداریم، بلکه در تواریخ و روایات مذهبی می‌خوانیم: [[حضرت ادریس]]، [[حضرت الیاس]]، [[حضرت خضر]] و [[حضرت عیسی]] {{عم}} هنوز زنده‌اند، همچنین [[حضرت لقمان]]، [[حضرت نوح]]، عاد و [[پیامبران]] دیگر {{عم}} عمرهای بسیار طولانی کرده‌اند، تا آنجا که [[قرآن کریم]] درباره [[حضرت نوح]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عَامًا...}}<ref>"و همانا نوح {{ع}} را به رسالت سوی قومش فرستادیم، او هزار سال جز پنجاه سال (یعنی ۹۵۰ سال) درنگ" کرد ...؛ سوره عنکبوت، آیه ۱۴. جهت آگاهی بیشتر ر.ک به: کشف الغمه ج ۳ ص ۴۷۲.</ref>.

* آدم (ابو البشر) ۹۳۰ سال؛‏

* شیث بن آدم ۹۱۲ سال؛‏

* انوش ۹۰ سال‏؛

* کیومرث ۱۰۰۰ سال؛‏

* عاد ۱۲۰۰ سال‏<ref>تاریخ مروج الذهب، ج ۱ و ۲.</ref>.

* طوفان نوح {{ع}}؛<ref>هود، آیه ۳۸.</ref>

* سرد شدن آتش بر ابراهیم {{ع}}؛<ref>انبیا، آیه ۶۹.</ref>

* عصای [[حضرت موسی|موسی]] {{ع}} و تبدیل شدن آن به اژدها؛<ref>قصص، آیه ۳۲.</ref>

* تولّد [[حضرت عیسی]] {{ع}} بدون پدر؛<ref>انبیا، آیه ۹۱.</ref>

* سخن گفتن [[حضرت عیسی|عیسی]] {{ع}} در گهواره در کودکی؛<ref>مریم، آیه ۲۷.</ref>

* زنده نگه‌داشتن [[حضرت یونس|یونس]] {{ع}} در شکم ماهی.<ref>صافّات، آیه ۱۴۴.</ref>

«طبق [[اعتقاد]] [[شیعه]]، [[امام غائب]] {{ع}} نزدیک به سیزده قرن و نیم [[عمر]] کرده و هنوز هم زنده است، و بعد از این هم چه مدتی [[عمر]] خواهد کرد جز [[خدا]] کسی نمی‌داند. چون این جریان برخلاف [[نظام]] عادی [[طبیعت]] است، از دیرزمانی مورد بحث و گفتگو‌ قرار گرفته است خصوصاً در عصر ما که آن را عصر شدت و سرعت نامیده‌اند، این‌گونه مسائل طوری مطرح می‌‌شود که در گذشته به این سرعت و وسعت نبوده است در هر [[مجلسی]] که از [[امام غائب]] [[سخن]] به میان می‌‌آید، سؤالاتی هم در همین زمینه تکرار می‌‌گردد.

در اینجا باید گفت کدام [[دلیل عقلی]] و [[علمی]] داریم بر اینکه عمری به این درازی محال و غیرممکن است؟آیا تا حال هیچ دیده شده است که کتابی [[میزان]] [[عمر]] [[انسان]] را تعیین کند؟ کدام دانشمند و [[فیلسوف]] [[میزان]] عمرها را تعیین کرده است؟ اساساً در کدام نظام‌نامه، [[عمر]] [[بشر]] تحت ضبط درآمده است؟ و کدام لیستی در این‌باره امضاء شده است که قوای طبیعی [[انسان]] همان است که در زیر نظر ما گذاشته شده است؟ بالاخره از نظر [[علمی]] این چه ایرادی است و کدام دانشمند [[عمر طولانی]] را محال دانسته است؟ فقط چیزی که هست [[انسان]] می‌‌تواند بگوید که این امر قدری بعید است به اصطلاح چون بر خلاف جریان عادی است، عادتاً بعید است، [[انسانی]] به این اندازه [[عمر]] کند. البته عمری به این درازی در زمان ما قابل استبعاد است، ولی هیچ کس نمی‌تواند بگوید محال است. اگر کسی به اخباری که در خصوص [[امام غائب]] از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} و سائر [[ائمه]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} وارد شده، مراجعه نماید، خواهد دید نوع [[زندگی]] [[امام غائب]] را به طریق [[خرق عادت]] معرفی می‌کنند.

«یکی از [[ویژگی‌های امام مهدی]] {{ع}} [[عمر طولانی]] ایشان است. در [[روایات]] متعددی به این نکته اشاره شده است: از [[امام سجاد]] {{ع}} [[نقل]] شده است: في [[القائم]] سنة من [[نوح]] و هو طول العمر؛<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۲. در قائم سنتی از نوح {{ع}} است و در آن طول عمر است.</ref>

در [[قرآن کریم]] مدت [[نبوت]] [[حضرت نوح]] {{ع}} را قبل از [[طوفان]]، ۹۵۰ سال می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref>«و به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و هزار سال- جز پنجاه سال- میان آنان به سر برد آنگاه سیلاب آنان را فرو گرفت در حالی که ستمگر بودند» سوره عنکبوت، آیه ۱۴.</ref>

اینکه این [[پیامبر اولوالعزم]] در چند سالگی به [[نبوت]] رسیدند و پس از [[طوفان]] چه مقدار [[عمر]] کردند، در [[قرآن]] ذکر نشده است. ویژگی‌ [[طول عمر امام مهدی]] {{ع}} با ویژگی‌ دیگری در [[روایات]] همراه است و آن اینکه هر چند از [[عمر]] [[شریف]] آن بزرگوار مدت طولانی می‌گذرد ولی تا [[زمان ظهور]] (و حتی تا پایان [[عمر]]) قیافه ایشان به صورت [[جوانی]] کامل باقی می‌ماند. در روایاتی از [[امام رضا]] {{ع}} در مورد علامت [[حضرت مهدی]] {{ع}} هنگام خروجشان [[نقل]] شده است: علامته أن يكون شيخ السن شاب المنظر حتي إن الناظر إليه ليحسبه ابن أربعين سنة أو دونها و إن من علاماته أن لا يهرم بمرور الأيام و الليالي حتى يأتيه أجله؛<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۲. نشانه‌اش این است که در سنّ پیری است ولی منظرش جوان است به گونه‌ای که بیننده می‌‌پندارد چهل ساله و یا کمتر از آن است و نشانه دیگرش آن است که به گذشت شب و روز پیر نشود تا آنکه اجلش فرا رسد.</ref>

سوال: آیا امکان دارد فردی دارای چنین [[عمر طولانی]] باشد؟ این [[شبهه]] یا سؤال از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین شبهاتی است که در کتب مختلف [[اهل سنت]] مطرح شده است؛ و این مسئله را [[دلیل]] بر [[نفی]] [[وجود امام مهدی]] {{ع}} و بطلان [[عقیده شیعه]] دانسته‌اند<ref>ر.ک: شرح المقاصد، ج ۵، ص ۳۱۳؛ همچنین ابن تیمیه در کتاب «منهاج السنة» می‌گوید: عمر کردن یکی از مسلمانان برابر این مدت، طبق عادت عمر افراد در امت پیامبر، یک امری است که دروغ بودن آن آشکار است پس شناخته نشده کسی در اسلام به دنیا بیاید و بیش از صد و بیست سال عمر کند، چه رسد به این مقدار منهاج السنة النبویة، ج ۴، ص ۹۱.</ref>

پاسخ: با بررسی کتب [[دانشمندان شیعه]] استفاده می‌شود تا حدود سال ۳۷۰ هـ. ق در رابطه با [[طول عمر امام مهدی]] {{ع}} مطلبی ذکر نشده است. به نظر می‌آید تا این زمان [[عمر]] [[امام عصر]] {{ع}}، عمری متعارف بوده و از [[ناحیه]] [[طول عمر]] آن [[حضرت]]، هنوز پرسشی در اذهان آحاد [[جامعه اسلامی]] وجود نداشته است.

براساس اسناد و مدارک وجود، نخستین دانشمندی که به طرح مسئله [[طول عمر امام زمان]] {{ع}} پرداخت، مرحوم [[شیخ صدوق]] (م ۳۸۱ هـ.ق) است. ایشان در [[کتاب]] «[[کمال الدین و تمام النعمه]]» مسئله [[طول عمر]] را مطرح کرده و به پرسش‌های [[مخالفان]] پاسخ گفته است. وی، فصلی را به [[زندگی]] (معمّرین) اختصاص داده و ده‌ها نفر از معمّرینی را که عُمری بیش از [[صد]] و بیست سال تا حدود سه هزار سال [[عمر]] داشته‌اند، نام می‌برد. سپس در پایان این فصل از کتاب خود اشاره می‌کند خبرهایی که در مورد افراد دارای [[عمر طولانی]] ذکر کردم، اختصاص به [[شیعه]] ندارد، بلکه [[مخالفان]] ما نیز این خبرها را از طرق مختلف [[نقل]] کرده‌اند و بر آن صحه گذارده‌اند. ایشان در استدلالی برای [[طول عمر]] از [[نبی اکرم]] {{صل}} روایتی [[نقل]] می‌کند که ایشان فرمود: آن چه در میان امّت‌های پیشین روی داده، همانند آن، در میان [[امّت]] نیز وجود خواهد داشت. سپس می‌گوید: حال که [[عمر طولانی]] در میان پیشینیان به [[حقیقت]] پیوسته، چرا برخی [[قائم آل محمد]] {{صل}} را به خاطر عُمر طولانی‌اش [[انکار]] می‌کنند، بخصوص که در مورد ایشان، خبرهای فراوانی از [[نبی اکرم]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{ع}} به ما رسیده است.<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۵۲۳ – ۵۳۲.</ref>

پس از ایشان علمای بزرگوار دیگری مانند [[شیخ مفید]] در الفصول العشره (فصل ششم، ص ۹۰)، [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] (ص ۴۱۹)، [[امین]] الاسلام [[طبرسی]] در إعلام الوری بأعلام الهدی (ص ۴۷۲)، [[خواجه نصیر الدین طوسی]] در تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل (رسائل الخواجة [[نصیر الدین]] الطوسی، رسالة الامامة، ص ۴۳۳)، [[ابن میثم بحرانی]] در [[قواعد]] المرام [[فی علم الکلام]] (ص ۱۹۱)، [[علامه حلی]] در مناهج الیقین فی أصول الدین (ص ۴۸۲)، و از متأخرین [[لطف]] [[الله]] صافی گلپایگانی در [[منتخب الأثر]] فی الإمام الثانی عشر {{ع}} (ج ۲، ص ۲۷۲)، محمدرضا حکیمی در [[خورشید مغرب]] (ص ۱۹۲) و [[ابراهیم امینی]] در [[دادگستر جهان]] (ص ۱۷۵) از جمله دانشمندانی هستند که به صورت ویژه به این بحث پرداختند. برآیند و نتیجه مباحثی که صاحبان نظر در زمینه [[طول عمر امام مهدی]] {{ع}} به آن پرداخته‌اند چنین است:

'''[[قدرت الهی]]''': یکی از راه‌های مهم [[اثبات]] [[امکان طول عمر]]، [[اعجاز]] و [[قدرت الهی]] است. با توجه به [[نصوص]] معتبر [[روایی]]، [[امام مهدی]] {{ع}}، با [[قدرت الهی]] زنده است و در میان [[مردم]] به [[حیات]] خود ادامه می‌دهد. همان خدایی که [[آتش]] را برای [[ابراهیم]] سرد و [[وسیله]] [[سلامتی]] قرار می‌دهد، [[عیسی]] و [[خضر]] را پس از قرن‌ها زنده نگه می‌دارد، می‌تواند [[مهدی موعود]] را نیز با [[قدرت]] بی‌کران خود، زنده نگه دارد.

از [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|يُطيلُ اللّه ُ عُمُرَهُ في غَيبَتِهِ ، ثُمَّ يُظهِرُهُ بِقُدرَتِهِ في صورَةِ شابٍّ دونَ أربَعينَ سَنَةً ، ذلِكَ لِيُعلَمَ أنّ اللّه َ عَلى كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ }}؛<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۳۱۶.</ref> [[خداوند]] [[عمر]] او را در دوران غیبش طولانی می‌گرداند، سپس با [[قدرت]] خود او را در صورت [[جوانی]] که کمتر از [[چهل]] سال دارد ظاهر می‌سازد تا بدانند که [[خداوند]] بر هر کاری توانا است.

'''عمرهای طولانی موجود''': اکنون نیز افرادی هستند که دارای [[عمر طولانی]] بوده و مدت [[عمر]] آنان بسیار از [[امام مهدی]] {{ع}} بیشتر است. نمونه بدون تردید آن [[حضرت عیسی]] {{ع}} است؛ [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بنابر [[نص]] [[قرآن]] [[معتقد]] است [[حضرت عیسی]] {{ع}} کشته نشده است و نیز بنابر [[روایات]] [[فریقین]] ایشان در [[زمان ظهور]] خواهد آمد و [[امام مهدی]] {{ع}} را [[همراهی]] خواهد کرد. بر این اساس، [[عمر]] [[حضرت عیسی]] {{ع}} نزدیک به هزار سال بیش از [[امام مهدی]] {{ع}} خواهد بود. {{متن قرآن|وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَٰكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ ۚ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ ۚ مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ ۚ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا * بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ  إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا * وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا}}.<ref>«و هم از این رو که گفتند: ما مسیح عیسی بن مریم رسول خدا را کشتیم، در صورتی که او را نه کشتند و نه به دار کشیدند بلکه امر بر آنها مشتبه شد؛ و همانا آنان که درباره او عقاید مختلف اظهار داشتند از روی شک و تردید سخنی گفتند و عالم به او نبودند جز آنکه از پی گمان خود می‌رفتند؛ و به طور یقین مسیح را نکشتند* بلکه خداوند او را نزد خویش فرا برد و خداوند پیروزمندی فرزانه است * و هیچ کس از اهل کتاب نیست جز آنکه پیش از مرگ به وی (عیسی) ایمان خواهد آورد و در روز قیامت او بر آنان گواه خواهد بود» نساء ۱۵۷-۱۵۹.</ref>

حتی [[اهل سنت]] معتقدند [[دجال]] که از [[فتنه‌های آخرالزمان]] شمرده شده است، از زمان [[پیامبر]] تا کنون زنده بوده و تا اینکه [[خروج]] کند. گنجی [[شافعی]] از علمای [[اهل سنت]] می‌گوید: {{عربی|و لا امتناع في بقائه بدليل بقاء عيسي و الياس و الخضر من أوليائ الله تعالي و بقاء الدجال و إبليس الملعونين اعداء الله تعالي، و هؤلاء قد ثبت بقاؤهم بالكتاب و السنة}}؛<ref>{{عربی|البیان فی أخبار صاحب الزمان {{صل}}؛ الباب الخامس و العشرون فی الدلالة علی کون المهدی {{ع}} حیا باقیا مذ غیبته الی الآن}}.</ref> امتناعی در بقای [[مهدی]] {{ع}} نیست به [[دلیل]] بقای [[عیسی]] و [[الیاس]] و [[خضر]] که از [[اولیای الهی]] هستند، و نیز بقای [[دجال]] و [[ابلیس]] که [[ملعون]] بوده و [[دشمن خدا]] هستند. [[خواجه نصیر الدین طوسی]] می‌گوید: {{عربی|و يعارض المستبعد من المسلمين بما ذهبوا إليه من القول بطول المدة و الغيبة في الخضر و الياس {{عم}} من الأنبياء و الدجال و السامري من الأشقيا. و يقال: إذا جاز في الطرفين ذلك، فلم لا يجوز في الواسطة مثله، اي في الأولياء}}.<ref>رسائل الخواجة نصیر الدین الطوسی، رسالة الامامة، ص ۴۳۳.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۱۲۳-۱۲۹.</ref>»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۱۲۳-۱۲۹.</ref>

[[سید محمد باقر صدر|شهید صدر]] می‌گوید: ... ما فرض می‌کنیم که عمر طولانی از حیث علمی ممکن نیست... نتیجه چیست؟ مقصود شما این است که بگویید: طولانی شدن عمر انسان تا چند قرن بر خلاف قوانین طبیعی است که علم با وسایل تجربی و پیشرفته به اثبات رسانده است. تازه به این نتیجه می‌رسیم که این حالت معجزه بوده که قانون طبیعی را در حالتی معین به جهاتی خاص معطّل گذاشته و خرق کرده است... . این معجزه برای کسی که از نصوصات [[قرآن]] و [[سنت]] استمداد جسته و استفاده می‌کند، چیز تازه یا غریبی نیست. و نیز عجیب‌تر از نقض قانون انتقال حرارت از جسم پرحرارت به جسم کم حرارت نیست، که در مورد حضرت ابراهیم {{ع}} نقض شده است تا جان او محفوظ بماند. خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ}}<ref>سوره انبیاء، آیه ۶۹</ref>. آن گاه نمونه‌هایی از معجزات و خوارق عادات به جهت مصالحی اهمّ را مثال می‌زند که اگر از مسأله طول عمر در حدّ اعجاز مهمّتر نباشد در اهمیت کمتر نیست...<ref>بحث حول المهدی {{ع}}، ص ۷۷-۸۰</ref>. لذا خداوند متعال درباره [[حضرت یونس]] (ذوالنون) می‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَوْلا أَنَّهُ كَانَ مِنْ الْمُسَبِّحِينَ* لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ}}<ref>«اگر او از تسبیح گویان نبود به طور حتم در شکم ماهی تا روز قیامت باقی می‌ماند.» سوره صافات، ص ۱۴۳و۱۴۴</ref>. پس ممکن است کسی عمری طولانی تا روز قیامت به طریق اعجاز داشته باشد»<ref>[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۰۸.</ref>.

# بر اساس دلایل قطعی و تردیدناپذیر، تعداد پیشوایان [[معصوم]] از نسل [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} که جانشینان آن حضرت به شمار می‌روند، مشخص و من است و هرگز از دوازده نفر تجاوز نخواهد کرد<ref>برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک: ابراهیم شفیعی سروستانی، معرفت امام زمان و منتظران، چاپ دوم: تهران، موعود عصره، ۱۳۸۸، صص ۱۴۱ – ۱۴۴.</ref>.

# با شهادت [[امام عسکری|امام یازدهم]]، [[امام حسن عسکری]] {{ع}}، استمرار سلس تنها با وجود [[امام مهدی]] {{ع}} امکان‌پذیر خواهد بود.

# با توجه به نکات یاد شده برای استمرار سلسله [[امامت]] و تحقق وعده الهی در حاکمیت صالحان، لازم است که خداوند متعال بر اساس قدرت بی‌منتهای خود، عمری طولانی به [[امام مهدی]] {{ع}} عطا کند، تا آن حضرت بتواند در روز موعود و با فراهم شدن زمینه‌های لازم، قیام عدالت گستر خود را آغاز کند. بیان شهید [[سید محمد باقر صدر]] در این زمینه چنین است: دانستیم که عمر طولانی از نظر علم، ممکن است. حال اگر فرض کنیم از نظر علم امکان نداشته باشد و قانون پیری و شکستگی قانونی حتمی باشد که بشریت هرگز نتواند آن را تغییر دهد، در این صورت چه می‌شود؟ باید گفت در این صورت، طول عمر افرادی چون [[حضرت نوح|نوح]] {{ع}} و [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} که قرن‌ها برخلاف قوانین طبیعی که در علم جدید به اثبات رسیده است، زنده مانده‌اند، از موارد اعجاز محسوب می‌گردد.

* با توجه به مطالب یاد شده می‌توان گفت موضوع عمر طولانی [[امام مهدی]] {{ع}} موضوعی است که به استناد دلایل نقلی و عقلی به اثبات رسیده است و در امکان و وقوع آن تردیدی وجود ندارد»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۲۸-۳۰.</ref>.

* '''پاسخ اول''': [[عمر طولانی]] با رعایت مسائل موثر زیستی و روحی مسئله‌‌ای عادی است.

* '''پاسخ دوم''': زندگی و [[طول عمر]] [[امام زمان]] {{ع}} از طریق خارق عادت و [[معجزه]] است. این پاسخ در صورتی مطرح می‌‌شود که جواب اول مورد پذیرش قرار نگیرد. برای روشن شدن این پاسخ، باید به چند مطلب توجه داشت:

# از لحاظ عقلی [[عمر]] به این درازی و حتی بیشتر از آن غیر ممکن نیست و صرفاً غیر متعارف و بعید است که کسی چنین عمر‌‌های طولانی داشته باشد، و لذا بنای این اعتراض، صرف استبعاد است.

# کسی که به اخباری که در خصوص [[امام]] [[غائب]] از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} و سایر [[ائمه اهل بیت]] {{عم}} وارد شده مراجعه نماید خواهد دید نوع زندگی [[امام غایب]] را به طریق غیر متعارف و به صورت [[خرق عادت]] معرفی می‌کنند.

* '''دیدگاه علوم تجربی:''' عمر طولانی از نظر عقل و دانش بشری، امری غیر ممکن نیست و دانشمندان، با مطالعه اجزای بدن، به این حقیقت رسیده‌اند که ممکن است انسان، سال‌های بسیار طولانی زنده بماند و حتی گرفتار پیری و فرسودگی هم نشود. [[برنارد شاو]] می‌گوید: از اصول علمی‌ مورد پذیرش همه دانشمندان بیولوژیست، این است که برای عمر بشر، نمی‌توان حدی تعیین کرد و حتی دیر زیستی نیز مسأله مرز ناپذیری است.<ref>راز طول عمر امام زمان {{ع}}، ص ۱۳.</ref>. پروفسور [[اتینگر]] می‌نویسد: به نظر من با پیشرفت تکنیک‌ها و کاری که ما شروع کرده‌ایم، بشر قرن بیست و یکم خواهد توانست هزاران سال عمر کند.<ref>مجله دانشمند، سال ۶، ش ۶، ص ۱۴۷.</ref>

* '''بیان کتب و ادیان آسمانی:''' عمر طولانی در گذشته تاریخ انسان‌ها بارها تجربه شده است و در کتاب‌های آسمانی و تاریخی، انسان‌های زیادی با نام و نشان و شرح حال یاد شده‌اند که مدت عمر آن‌ها بسیار درازتر از عمر بشر امروز بوده است؛ برای نمونه چند مورد را بیان می‌کنیم:

# در [[قرآن]]، آیه‌ای هست که نه تنها از عمر طولانی، بلکه از امکان عمر جاویدان خبر می‌دهد و آن آیه درباره [[حضرت یونس]] {{ع}} است که می‌فرماید: {{متن قرآن| فَلَوْلا أَنَّهُ كَانَ مِنْ الْمُسَبِّحِينَ لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ}}<ref> اگر  یونس {{ع}} در شکم ماهی تسبیح نمی‌گفت، تا روز رستاخیز در شکم ماهی می‌ماند؛ سوره صافات، آیه: ۱۴۳- ۱۴۴.</ref>. با توجه به این آیه شریف، عمر بسیار طولانی از عصر [[حضرت یونس]] {{ع}} تا روز رستاخیز که در اصطلاح زیست شناسان، عمر جاویدان نامیده می‌شود، برای انسان و ماهی از نظر [[قرآن کریم]] امکان‌پذیر است.

# [[قرآن کریم]] درباره [[حضرت نوح]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref> و به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و هزار سال- جز پنجاه سال- میان آنان به سر برد آنگاه سیلاب آنان را فرو گرفت در حالی که ستمگر بودند؛ سوره عنکبوت، آیه: ۱۴.</ref>. آنچه در این آیه شریف آمده است، مدت پیامبری آن حضرت است و براساس برخی روایات، عمر آن بزرگوار ۲۴۵۰ سال طول کشیده است.<ref>کمال الدین، ج ۲، باب ۴۶، ح۳.</ref>

# [[قرآن]] درباره [[حضرت عیسی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا}}<ref> و (این) گفتارشان که «ما مسیح عیسی فرزند مریم، پیامبر خداوند را کشتیم» در حالی که او را نکشتند و به صلیب نکشیدند، بلکه بر آنان مشتبه شد و آنان که در این (کار) اختلاف کردند نسبت بدان در تردیدند، هیچ دانشی بدان ندارند، جز پیروی از گمان و به یقین او را نکشتند؛ سوره نساء، آیه: ۱۵۷.</ref>.  همه مسلمانان به استناد [[قرآن]] و احادیث فراوان معتقدند [[حضرت عیسی]] {{ع}} زنده و در آسمان‌ها است و هنگام ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} فرود آمده، او را یاری خواهد کرد.

* علاوه بر [[قرآن]]، در تورات و انجیل نیز سخن از دراز عمران مطرح گردیده است. در تورات آمده است: " تمامِ ایامِ "آدم" که زیست، ۹۳۰ سال بود که مُرد... جمله ایام "انوش" ۹۰۵ سال بود که مُرد... و تمام ایّام "قینان" ۹۱۰ سال بود که مُرد... پس جمله ایّام "متوشالح" ۹۶۹ سال بود که مُرد....<ref>زنده روزگاران، ص ۱۳۲ به نقل از تورات - ترجمه فاضل خانی - سِفْر پیدایش، باب پنجم، آیات ۵ – ۳۲.</ref>

* در انجیل نیز عباراتی موجود است که نشانگر آن است که [[حضرت عیسی]] {{ع}} پس از به دار کشیده شدن، زنده گردیده و به آسمان رفته است و در روزگاری فرود خواهد آمد<ref>زنده روزگاران، ص ۱۳۴ به نقل از عهد جدید، کتاب اعمال رسولان، باب اول، آیات ۱- ۱۲.</ref>. مسلّم است که عمر آن بزرگوار از دو هزار سال بیشتر است.

* '''قدرت الهی:''' گذشته از این که طول عمر، از نظر علمی‌ و عقلی پذیرفتنی است و در گذشته تاریخ، موارد بسیار دارد، در مقیاس قدرت بی‌نهایت خداوند نیز قابل اثبات است. به اعتقاد همه پیروان ادیان آسمانی، تمام ذرات عالم در اختیار خداوند است و تأثیر همه سبب‌ها و علّت‌ها به اراده او بستگی دارد. اگر او نخواهد، سبب‌ها از تأثیر باز می‌ماند و نیز بدون سبب و علّت طبیعی، ایجاد می‌کند و می‌آفریند. او خدایی است که از دل کوه، شتری بیرون می‌آورد و آتش سوزنده را بر [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} سرد و سلامت می‌سازد<ref>سوره انبیا؛ آیه:۶۹.</ref> و دریا را برای موسی و پیروانش خشک می‌کند و آن ها را از میان دو دیوار آبی عبور می‌دهد<ref>سوره شعرا؛ آیه:۶۳.</ref> آیا از این که به عصاره انبیا و اولیا و آخرین ذخیره الهی و نهایت آمال و آرزوی همه نیکان و تحقق بخش وعده بزرگ قرآن را  عمری طولانی بدهد، ناتوان خواهد بود؟!»<ref>[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۱، ص ۶۱ - ۶۴.</ref>.