پرش به محتوا

آشتی در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۷ دسامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'کوه طور' به 'کوه طور'
جز (جایگزینی متن - 'ابن شهر آشوب' به 'ابن‌شهرآشوب')
جز (جایگزینی متن - 'کوه طور' به 'کوه طور')
خط ۱۱: خط ۱۱:
این عنوان بازگردان “[[اصلاح ذات‌البین]]” در زبان [[عرب]] است که ریشه در [[قرآن]] دارد. [[اصلاح]] مصدر باب [[افعال]]، از ریشه {{عربی|صَلُحَ}} است. لغویان [[صلاح]] را در برابر [[فساد]] و اصلاح را در برابر [[افساد]] دانسته‌اند<ref>صحاح اللغة، ج۱، ص۳۸۳؛ المفردات، ص۳۱۸؛ معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۰۳.</ref>. [[آیه]] {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ}}<ref>«پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید» سوره انفال، آیه ۱.</ref> تصریح به همین معنا دارد. واژه‌های “تألیف”<ref>{{متن قرآن|وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} «و دل‌های آنان را با هم پیوستگی داد؛ اگر همه آنچه را در زمین است می‌بخشیدی میان دل‌های آنها پیوستگی نمی‌دادی اما خداوند ایشان را با هم پیوستگی داد؛ بی‌گمان او پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۶۳.</ref> به معنای نزدیک کردن دو چیز و یا دو شخص<ref>لسان العرب، ج۱، ص۱۸۰.</ref>، {{متن قرآن|السِّلْمِ}} [[سازش]] و رها کردن [[دشمنی]] و واژه {{متن قرآن|يَشْفَعْ}} به معنای ضمیمه کردن دو چیز برای کارسازی، نیز با واژه اصلاح هم‌افق است. اصلاح ذات‌البین دو مصداق بارز دارد: [[آشتی]] میان [[زن]] و شوهر و آشتی میان [[مؤمنان]] و [[امت اسلامی]].
این عنوان بازگردان “[[اصلاح ذات‌البین]]” در زبان [[عرب]] است که ریشه در [[قرآن]] دارد. [[اصلاح]] مصدر باب [[افعال]]، از ریشه {{عربی|صَلُحَ}} است. لغویان [[صلاح]] را در برابر [[فساد]] و اصلاح را در برابر [[افساد]] دانسته‌اند<ref>صحاح اللغة، ج۱، ص۳۸۳؛ المفردات، ص۳۱۸؛ معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۰۳.</ref>. [[آیه]] {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ}}<ref>«پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید» سوره انفال، آیه ۱.</ref> تصریح به همین معنا دارد. واژه‌های “تألیف”<ref>{{متن قرآن|وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} «و دل‌های آنان را با هم پیوستگی داد؛ اگر همه آنچه را در زمین است می‌بخشیدی میان دل‌های آنها پیوستگی نمی‌دادی اما خداوند ایشان را با هم پیوستگی داد؛ بی‌گمان او پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۶۳.</ref> به معنای نزدیک کردن دو چیز و یا دو شخص<ref>لسان العرب، ج۱، ص۱۸۰.</ref>، {{متن قرآن|السِّلْمِ}} [[سازش]] و رها کردن [[دشمنی]] و واژه {{متن قرآن|يَشْفَعْ}} به معنای ضمیمه کردن دو چیز برای کارسازی، نیز با واژه اصلاح هم‌افق است. اصلاح ذات‌البین دو مصداق بارز دارد: [[آشتی]] میان [[زن]] و شوهر و آشتی میان [[مؤمنان]] و [[امت اسلامی]].


آشتی در [[سرشت]] [[انسان‌ها]] نهفته است. به طور طبیعی انسان‌ها در صورت پیدایش [[نزاع]] میان گروه و همفکران خود به آشتی می‌اندیشند و می‌کوشند میان خود آشتی برقرار کنند. [[موسی]] {{ع}} در آستانه [[سفر]] به [[کوه]] طور به برادرش [[هارون]] سفارش کرد میان [[مردم]] اصلاح کند: {{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref>. به کار رفتن واژه اصلاح در برابر واژه [[تفرقه]] {{متن قرآن|فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ}}<ref>«میان بنی اسرائیل جدایی افکندی» سوره طه، آیه ۹۴.</ref> نشان می‌دهد از مصادیق بارز برنامه اصلاحی [[هارون]]، [[آشتی]] میان [[مردم]] و [[پیشگیری]] از [[رویارویی]] [[فرزندان اسرائیل]] بوده است. در [[تورات]] و [[انجیل]] نیز از آشتی میان [[پیروان]] [[موسی]] و [[عیسی]] سخن به میان آمده است. عیسی همواره پیروان خود را به آشتی با یکدیگر سفارش کرده و آنان را از [[کینه‌ورزی]] بر [[حذر]] می‌دارد<ref>کتاب مقدس، انجیل متی، ۵: ۷-۹.</ref>. [[آیات قرآن]] ضمن تأکید به آشتی<ref>{{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}} «از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید و اگر مؤمنید از خداوند و پیامبرش فرمان برید» سوره انفال، آیه ۱.</ref>، به موانع آشتی نیز اشاره دارد<ref>{{متن قرآن|وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «و اگر زنی از کناره‌گیری یا رویگردانی شویش بیم دارد بر آن دو گناهی نیست که میان خود به سازشی شایسته برسند و سازش نیکوتر است و جان‌ها آز را در آستین دارند و اگر نکویی کنید و پرهیزگاری ورزید بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۲۸.</ref>. در [[منطق]] [[قرآن]] [[افزون‌طلبی]] و [[پیروی]] از [[شیطان]] از موانع عمده آشتی میان مردم است<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ}} «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>. [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[مسلمانان]] را به برقراری آشتی میان خود سفارش می‌کرد و خود در [[ترویج]] این کار [[انسانی]] [[اسوه]] دیگران بود. [[رسول خدا]] {{صل}} [[اختلاف]] و [[دشمنی]] میان [[مردم]] را ویران‌کننده [[دین]] خوانده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۱۸۹.</ref>. [[امیرمؤمنان]] {{ع}} در آستانه [[شهادت]] به فرزندانش سفارش کرد میان خود [[آشتی]] برقرار کنید<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۵.</ref>. آن [[حضرت]] همواره در [[اصلاح]] میان مردم و [[خانواده‌ها]] می‌کوشید<ref>الاختصاص، ص۱۵۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} در وصیت‌نامه‌اش به فرزندانش تأکید کرده در حد توان در اصلاح ذات‌البین بکوشند<ref>الکافی، ج۷، ص۵۳.</ref><ref>[[سید عباس صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید عباس]]، [[آشتی - صادقی فدکی (مقاله)| مقاله «آشتی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۱۲۵.</ref>
آشتی در [[سرشت]] [[انسان‌ها]] نهفته است. به طور طبیعی انسان‌ها در صورت پیدایش [[نزاع]] میان گروه و همفکران خود به آشتی می‌اندیشند و می‌کوشند میان خود آشتی برقرار کنند. [[موسی]] {{ع}} در آستانه [[سفر]] به [[کوه طور]] به برادرش [[هارون]] سفارش کرد میان [[مردم]] اصلاح کند: {{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref>. به کار رفتن واژه اصلاح در برابر واژه [[تفرقه]] {{متن قرآن|فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ}}<ref>«میان بنی اسرائیل جدایی افکندی» سوره طه، آیه ۹۴.</ref> نشان می‌دهد از مصادیق بارز برنامه اصلاحی [[هارون]]، [[آشتی]] میان [[مردم]] و [[پیشگیری]] از [[رویارویی]] [[فرزندان اسرائیل]] بوده است. در [[تورات]] و [[انجیل]] نیز از آشتی میان [[پیروان]] [[موسی]] و [[عیسی]] سخن به میان آمده است. عیسی همواره پیروان خود را به آشتی با یکدیگر سفارش کرده و آنان را از [[کینه‌ورزی]] بر [[حذر]] می‌دارد<ref>کتاب مقدس، انجیل متی، ۵: ۷-۹.</ref>. [[آیات قرآن]] ضمن تأکید به آشتی<ref>{{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}} «از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید و اگر مؤمنید از خداوند و پیامبرش فرمان برید» سوره انفال، آیه ۱.</ref>، به موانع آشتی نیز اشاره دارد<ref>{{متن قرآن|وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «و اگر زنی از کناره‌گیری یا رویگردانی شویش بیم دارد بر آن دو گناهی نیست که میان خود به سازشی شایسته برسند و سازش نیکوتر است و جان‌ها آز را در آستین دارند و اگر نکویی کنید و پرهیزگاری ورزید بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۲۸.</ref>. در [[منطق]] [[قرآن]] [[افزون‌طلبی]] و [[پیروی]] از [[شیطان]] از موانع عمده آشتی میان مردم است<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ}} «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>. [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[مسلمانان]] را به برقراری آشتی میان خود سفارش می‌کرد و خود در [[ترویج]] این کار [[انسانی]] [[اسوه]] دیگران بود. [[رسول خدا]] {{صل}} [[اختلاف]] و [[دشمنی]] میان [[مردم]] را ویران‌کننده [[دین]] خوانده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۱۸۹.</ref>. [[امیرمؤمنان]] {{ع}} در آستانه [[شهادت]] به فرزندانش سفارش کرد میان خود [[آشتی]] برقرار کنید<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۵.</ref>. آن [[حضرت]] همواره در [[اصلاح]] میان مردم و [[خانواده‌ها]] می‌کوشید<ref>الاختصاص، ص۱۵۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} در وصیت‌نامه‌اش به فرزندانش تأکید کرده در حد توان در اصلاح ذات‌البین بکوشند<ref>الکافی، ج۷، ص۵۳.</ref><ref>[[سید عباس صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید عباس]]، [[آشتی - صادقی فدکی (مقاله)| مقاله «آشتی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۱۲۵.</ref>


== [[امام رضا]] {{ع}} و آشتی ==
== [[امام رضا]] {{ع}} و آشتی ==
۲۱۸٬۰۵۸

ویرایش