جهان: تفاوت میان نسخه‌ها

== معناشناسی ==

جهان در زبان فارسى به معناى [[گیتى]]، [[کیهان]] و [[دنیا]]ست که شامل همه آفریده‌ها مى‌شود<ref>فرهنگ فارسى، ج۱، ص۱۲۵۷؛ لغت‌نامه، ج۵، ص۶۹۵۷، «جهان».</ref>. معادل عربى آن "عالَم" است که گاه به معناى عام مخلوقات<ref> الصحاح، ج۵، ص۱۹۹۱؛ لسان العرب، ج۹، ص۳۷۳، «علم».</ref> بوده و گاه دلالت جزئى زمانى یافته، بر مخلوقات در گستره زمانى یک قرن [[صدق]] مى‌کند و گاهى نیز دلالت جزئى مکانى یافته، بر گروهى از آفریدگان همگون در یک مکان اطلاق مى‌شود<ref>جامع البيان، ج۱، ص۹۴، تفسير قرطبى، ج۱، ص۹۷، التفسير الكبير، ج۱، ص۱۸۰.</ref>.

تعریف‌هایى که براى عالم ارائه شده، بیشتر حکایت‌گر نوع نگاه صاحبان آنها به عالم بوده‌اند. در این تعریف‌ها عالم به همه هستى به جز [[خداى متعال]]،<ref>معجم متن اللغه، ج۴، ص۱۹۴</ref> نخستین چیزى که همه هستى را در برگرفت، مجموع اجسام طبیعى بسیط و دسته‌هایى از موجودات متجانس، همه مخلوقات، یا [[آسمان]] و [[زمین]] و آنچه میان آنهاست، تعریف شده است<ref>لسان العرب، ج۹، ص۳۷۳.</ref>.<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[جهان (مقاله)|جهان]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

== جهان و جهان‌شناسی

# [[جهان]] [[آفریده]] [[خدا]]ست. از [[نظم]]، [[هماهنگی]]، [[اتقان]] و [[زیبایی]] برخوردار است. هدف و [[کمال نهایی]] همه موجودات [[رجوع]] به [[خداوند]] است. این نوع برداشت کلی نه تنها با دیگر عناصر یاد شده، سازگاری دارد (ارتباط درونی)، بلکه [[توحید]] را به عنوان محور نظام بینشی مطرح می‌نماید.

== ویژگی‌های جهان ==

همه هستی آفریده خداست و جلوه‌گاه [[علم]] و [[قدرت]] اوست<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در چهل و دومین مجمع عمومی سازمان ملل، نیویورک، ۳۱/۶/۱۳۶۶؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار گروه کثیری از جوانان استان اردبیل، ۵/۵/۱۳۷۹.</ref>. بر این اساس؛ جهان آغازی دارد و آغازگر آن خداوند است<ref>[[قاسم ترخان|ترخان، قاسم]]، [[جهان‌شناسی اسلامی - ترخان (مقاله)|مقاله «جهان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص۲۵۶.</ref>.

=== نظم و اتقان جهان ===

=== هدف‌داری جهان ===

=== وجود مراتب برای عالم ===

=== حاکمیت نظام علی و معلولی بر جهان ===

[[جهان‌بینی توحیدی]] [[اسلامی]]، نظام عالم را بر اساس اسباب و مسببات می‌داند؛ یعنی هر نتیجه‌ای را از مقدمه و سبب مخصوص خودش باید جستجو کرد و از هر سبب، تنها مسبب مخصوص خود آن را باید [[انتظار]] داشت. از این اصطلاح [[فلسفی]] (نظام جهان) و ([[قانون]] اسباب)، در [[زبان دین]] به «[[سنت الهی]]» تعبیر می‌شود<ref>برای مطالعه بیشتر، ر.ک: مطهری، مجموعه آثار، ج۱، ص۱۳۵-۱۳۸؛ ج۲، ص۸۷.</ref>.<ref>[[قاسم ترخان|ترخان، قاسم]]، [[جهان‌شناسی اسلامی - ترخان (مقاله)|مقاله «جهان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص۲۵۹.</ref>

== سنت‌های الهی در جهان ==

# [[آبادانی]] [[دنیا]] و [[طبیعت]] در گرو تلاش است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع بزرگ مردم رفسنجان، ۱۸/۲/۱۳۸۴.</ref>؛

# [[شکوفایی انسان]] در گرو [[شکوفایی]] [[عالم طبیعت]] است: از سویی [[انسان]] در شکوفایی عالم ماده اثر می‌گذارد و از سویی دیگر [[سیر]] تعالی و تکاملی انسان، با استفاده از استعدادهای ماده است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، ۱۲/۹/۱۳۷۹.</ref>؛

# طبیعت، احوال گوناگونی دارد و پی در پی در حال [[تغییر]] است. این تغییر و تبدیل مایه [[حیات]] است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مسئولان و شخصیت‌های علمی سیاسی، ۱۷/۱/۱۳۸۹.</ref>.<ref>[[قاسم ترخان|ترخان، قاسم]]، [[جهان‌شناسی اسلامی - ترخان (مقاله)|مقاله «جهان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص۲۶۰.</ref>

== نظام احسن جهان ==

بر اساس [[جهان‌شناسی]] [[توحیدی]]، [[نظام خلقت]] نظام احسن است؛ یعنی در میان آنچه که فرض می‌شود و ممکن است و در میان همه وجوهی که فرض آنها امکان دارد، [[نظام]] موجود، احسن [[نظامات]] است.

برخی با استناد به اموری مانند [[شرور]]، [[بدی‌ها]]، [[شیطان]] و [[نفس اماره]]، این ادعا را نپذیرفته و این اشکال را طرح کرده‌اند که اگر نظام موجود بهترین [[نظام‌ها]]ست، چرا به جای این بدی‌ها، [[خوبی‌ها]] [[آفریده]] نشده‌اند؟ به این اشکال، پاسخ‌های گوناگونی داده شده است<ref>برای آگاهی بیشتر، ر.ک: مطهری، مجموعه آثار، ج۶، ص۹۳۰ - ۹۳۲.</ref>. در زیر به دو جواب اشاره می‌شود:

== عالم آخرت ==

براساس [[آموزه‌های اسلام]]، [[مرگ]] نه پایان [[زندگی]]، بلکه دروازه [[ابدیت]] و سرآغاز نشئه‌ای جدید است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در چهل و دومین مجمع عمومی سازمان ملل، نیویورک، ۳۱/۶/۱۳۶۶.</ref>. یکی از نقاط اصلی و اساسی در [[جهان‌بینی اسلامی]]، تداوم [[حیات]] بعد از مرگ و نابود نشدن زندگی با مردن است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، ۱۲/۹/۱۳۷۹.</ref>. [[آبادانی]] دنیا معبری برای وصول به مقصد است؛ یعنی اگرچه آبادانی دنیا [[هدف]] است، اما هدف میانی است نه نهایی<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران در روز هجدهم رمضان، ۱۴۲۹، ۳۰/۶/۱۳۸۷.</ref>؛ هدف نهایی آن است که [[انسان‌ها]] در [[زندگی دنیوی]] از [[معیشت]] [[شایسته]] و مناسب، از [[آسودگی]] و [[امنیت]] خاطر، از [[آزادی فکر]] و [[اندیشه]] برخوردار باشند و از این طریق به سمت تعالی و فتوح [[معنوی]] حرکت کنند<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، ۱۲/۹/۱۳۷۹.</ref>. بر این اساس؛ آباد کردن [[زمین]]، اگر با هدف خیر و [[صلاح]] [[بشریت]] انجام گیرد، عین آخرت است و این آن [[دنیایی]] نیست که در [[روایات]] از آن [[مذمت]] شده است<ref>نرم افزار حدیث ولایت، نسخه ۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۱ رمضان ۱۴۱۴، ۱۳/۱۲/۱۳۷۲.</ref>.<ref>[[قاسم ترخان|ترخان، قاسم]]، [[جهان‌شناسی اسلامی - ترخان (مقاله)|مقاله «جهان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص۲۶۴.</ref>