عصمت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
عصمت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۸
، ۲۸ دسامبر ۲۰۲۲←پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۸۷: | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. آقای صفرزاده؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین شفیعیان حیدری؛ | ||
| تصویر = 13681311.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = جواد شفیعیان حیدری | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[جواد شفیعیان حیدری|شفیعیان حیدری]]''' در [[مقاله]] ''«[[عصمت فاطمه (مقاله)|عصمت فاطمه]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«عصم در لغت به معنای [[همراهی]]، [[حفظ]] و نگهداری، خودداری<ref>ابن‌فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۳۳۱؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref>، بازداشتن<ref>ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۲، ص۴۰۳؛ زبیدی، سیدمحمد مرتضی حسینی، تاج العروس، ج۱۷، ص۴۸۱.</ref> و دور کردن از [[شرّ]] و [[معصیت]]<ref>فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۱، ص۳۱۳؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة، ج۵، ص۱۹۸۶.</ref> است. [[متکلمان]] و [[حکما]]، با توجه به [[اختلافات]] [[کلامی]] و [[فلسفی]] مکاتب، برای آن معانی متفاوتی بیان کرده‌اند. [[متکلمان شیعی]]، [[عصمت]] را [[توفیق]] و لطفی [[الهی]] دانسته‌اند که به‌واسطه آن، [[معصوم]] در [[دین]] [[مرتکب معصیت]] و [[خطا]] نمی‌شود<ref>ر.ک: مفید، محمد بن محمد، تصحیح اعتقادات، ص۱۲۸؛ مفید، محمد بن محمد، النکت الاعتقادیه، ص۳۷؛ خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، تلخیص المحصل (نقد المحصل)، ص۳۶۹؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، الباب الحادی عشر، ص۹.</ref>. آن‌گونه که از سخن [[فاضل مقداد]] برمی‌آید، عصمت، [[ملکه]] و نیرو و [[حالت نفسانی]] پدید آمده از الطف و [[توفیق الهی]] است. [[متکلمان اشعری]] - که به استناد بدون واسطه همه اشیا به [[خدا]] [[اعتقاد]] دارند - عصمت را [[خلق]] [[قدرت]] [[اطاعت]] و نداشتن تواناییِ معصیت<ref>ر.ک: تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲.</ref> یا نیافریدن [[گناه]] در معصوم از جانب خدا، تعریف کرده‌اند<ref>تفتازانی، سعدالدین، شرح العقائد النسفیه، ص۹۹؛ جرجانی، علی بن محمد، شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref>. حکما عصمت را ملکه‌ای [[عقلانی]] می‌دانند که از دارنده آن معصیت سرنمی‌زند؛ زیرا [[عقل]]، از آن جهت که عقل است، محال است معصیتی را [[اراده]] کند و گناهی از او سرزند<ref>ر.ک: خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، تلخیص المحصل (نقد المحصل)، ص۳۶۹؛ جرجانی، علی بن محمد، شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۱؛ لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، تحقیق: زین العابدین قربانی، ص۳۷۹.</ref>. | |||
[[اعتقاد به عصمت]]، بین تمام [[ادیان آسمانی]]، مشترک است<ref>یوسفیان، حسن؛ شریفی، احمد حسین، پژوهشی در عصمت معصومان{{عم}}، ص۷۳.</ref>، اما درباره محدوده افراد معصوم و محدوده عصمت آنان، اختلاف‌نظر وجود دارد. بر اساس آنچه از [[آیین یهود]] در دسترس است، فقط [[انبیا]]، آن هم در محدوده [[تبلیغ وحی]]، از هر گونه [[دروغ]] و [[خطا]] معصوم‌اند، اما در محدوده [[اعمال]] شخصی، خطاها و حتی گناهانی به برخی از آنان نسبت داده‌اند<ref>کتاب مقدّس، پیدایش ۹، ص۲۱-۲۶، ۳۸؛ سموئیل دوم، ص۱۱؛ اول پادشاهان ۱۱، ص۴-۱۱.</ref>. در [[اعتقادات]] [[مسیحیان]]، [[حضرت عیسی]]{{ع}}، هم از نظر [[تعلیم]] و هم [[اخلاق]]، [[معصوم]] و بدون [[نقص]] است و چون کتاب [[مقدّس]] مسیحیان در عصر حاضر، حاصل کار نویسندگانی غیر از حضرت عیسی{{ع}} است، [[مسیحیت]] در عصر ما برای [[جلب اعتماد]] [[پیروان]] خود و [[اقناع]] [[فکری]] و وجدانی آنان، نویسندگان این کتاب‌ها را در محدوده تعلیم، معصوم می‌داند، هرچند در [[زندگی شخصی]] دارای [[عیب]] و نقص و خطا بوده‌اند<ref>تیسن، هنری، الهیات مسیحی، ترجمه: میکائیلیان، ص۲۰۵.</ref>. امروزه [[مسیحیت کاتولیک]] حتی برای [[پاپ]] نیز در محدوده [[اوامر]] [[دینی]] و فتاوای [[شرعی]]، مقامی مشابه [[عصمت]] قائل است<ref>ر.ک: لین، تونی، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه: روبرت آسوریان، ص۴۹۱-۴۹۵؛ گونگ، هانس، تاریخ کلیسای کاتولیک، ترجمه: حسن قنبری، ص۱۷۲-۱۷۳، ۲۲۷، ۲۳۶؛ وان وورست، رابرت‌ای، مسیحیت از لابه‌لای متون، ترجمه: جواد باغبانی - عباس رسول‌زاده، ص۴۳۸-۴۴۰؛ زیبایی‌نژاد، محمدرضا، مسیحیت مقایسه‌ای، ص۲۶۶-۲۷۰.</ref>. | |||
در طول [[تاریخ اسلام]] نیز [[متکلمان]] و [[محدّثان]] [[مذاهب]] مختلف به بحث درباره عصمت پرداخته‌اند. در [[صدر اسلام]]، واژه عصمت در [[سخنان رسول خدا]]{{صل}}<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۸۰؛ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الاثر، تحقیق: حسینی کوه‌کمری، ص۱۹؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۵۴.</ref> و سپس [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۱۳۹؛ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۱۲۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۵، ص۱۶۴، ۲۰۰ و۳۵۱.</ref> و حتی در سخنی از [[خلیفه اول]]<ref>ر.ک: طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۴۶۰؛ ابن ابی‌الحدید، عزالدین، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۵۹؛ ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، تحقیق: علی شیری، ج۶، ص۳۳۴؛ صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد، ج۱۲، ص۳۱۵.</ref> به کار رفته است. همه [[مسلمانان]]، [[انبیا]] را در محدوده [[گناهان]] [[معصوم]] می‌دانند، اما اکثر قریب به‌اتفاق علمای [[اهل سنت]] و تمام [[علمای شیعه]]، [[پیامبر]]{{صل}} را علاوه بر معصومیت از [[گناه]]، در [[مقام]] دریافت و [[ابلاغ وحی]] نیز معصوم و [[مصون از خطا]] می‌دانند<ref>ر.ک: ایجی، عبدالرحمن بن احمد، المواقف فی علم الکلام، تحقیق: عبدالرحمن عمیرة، ج۳، ص۴۱۵.</ref>. | |||
[[متکلمان]] اهل سنت در خصوص افراد معصوم، علاوه بر [[پیامبران]] و [[فرشتگان]]<ref>ر.ک: فخر رازی، محمد بن عمر، عصمة الأنبیاء، ص۳۳؛ فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۲، ص۱۶۶؛ ابن ابی‌الحدید، عزالدین، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۱.</ref>، قائل به [[عصمت]] "[[اجماع]]" شده‌اند و برخلاف اصطلاح رایج -که عصمت، [[شأن]] و منزلتی برای انسان‌هاست- این مقام را از آنِ [[اجتماعی]] از [[انسان‌ها]] پنداشته و آن را [[جانشین]] [[عصمت امام]] کرده‌اند<ref>فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۱۴۴؛ فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۴، ص۶۴؛ ر.ک: حمصی، محمود، المنقد من التقلید، ج۲، ص۲۸۱؛ ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، ج۶، ص۴۶۶.</ref>، اما تاکنون کسی نتوانسته است از گروهی که دارای این مقام و مصونیت‌اند، تعریفی دقیق عرضه کند<ref>ر.ک: یوسفیان، حسن؛ شریفی، احمد حسین، پژوهشی در عصمت معصومان{{عم}}، ص۲۷۴.</ref>. | |||
[[امامیه]]، [[امامان دوازده‌گانه]] و [[حضرت فاطمه]]{{س}} و همه فرشتگان<ref>مفید، محمد بن محمد، مصنفات، ج۴، ص۷۱.</ref> را، همانند انبیا، معصوم می‌دانند. برخی از [[مفسران]]، با استناد به [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>، [[حضرت مریم]]{{س}} را نیز از تمامی پلیدی‌های [[حسی]] و [[معنوی]] و [[قلبی]]، [[پاک]] می‌دانند<ref>آلوسی، سید محمود، روح المعانی، تحقیق: علی عطیة، ج۲، ص۱۴۹.</ref>. برخی نیز دلالت آیه مذکور را بر [[عصمت حضرت مریم]]{{س}}، با [[سیاق آیات]] سازگارتر دانسته‌اند<ref>طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۸۸.</ref>»<ref>[[جواد شفیعیان حیدری|شفیعیان حیدری، جواد]]، [[عصمت فاطمه (مقاله)|عصمت فاطمه]]، ص ۶۹.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای صفرزاده؛ | |||
| تصویر = 1379670.jpg | | تصویر = 1379670.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = ابراهیم صفرزاده | | پاسخ‌دهنده = ابراهیم صفرزاده | ||
| خط ۲۰۹: | خط ۲۲۱: | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. آقای دکتر مینایی؛ | ||
| تصویر = IM010274.jpg | | تصویر = IM010274.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = بهروز مینایی | | پاسخ‌دهنده = بهروز مینایی | ||