اذان در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = اذان

| پرسش مرتبط  =  

}}

درباره مراد از قرار گرفتن یکی از چپ و یکی از راست چیست، دو احتمال وجود دارد. احتمال نخست آن است که مراد یک [[فرشته]] باشد که یکی در جانب راست و دیگری در جانب چپ [[نمازگزار]] می‌ایستد. احتمال دوم این است که مراد یک صف از ملائکه باشد که از جانب [[چپ و راست]] پشت‌سر نمازگزار اقامه می‌بندند. این احتمال در روایتی از [[امام باقر]] {{ع}} و صادق {{ع}} نیز آمده است<ref>وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۸۷؛ بحار الأنوار، ج۸۱، ص۱۱۶.</ref>.

همچنین اذان و اقامه گفتن آثار و [[برکات]] [[دنیوی]] و [[اخروی]] متعددی برای فرد در پی دارد. در [[نقلی]] از امام رضا {{ع}} آمده است: [[خداوند تبارک و تعالی]] می‌فرماید کسی که مواظبت بر اذان و اقامه کند [[رستگار]] می‌گردد<ref>بحار الأنوار، ج۱۸، ص۳۷۸؛ مستدرک الوسائل، ج۴، ص۷۳.</ref>. [[رستگاری]] در این [[روایت]] عام است و شامل [[دنیا]] و [[آخرت]] می‌گردد. از جمله [[برکات]] [[اذان]] در [[دنیا]] آن است که سبب از میان‌رفتن [[فقر]] می‌گردد. در [[حدیثی]] آمده است: مردی از فقر در نزد [[امام رضا]] {{ع}} [[شکایت]] نمود و آن [[حضرت]] او را به گفتن اذان هنگام شنیدن صدای [[مؤذن]] [[فرمان]] داد<ref>مکارم الأخلاق، ص۳۴۸؛ مستدرک الوسائل، ج۴، ص۵۷.</ref>. همچنین این عمل سبب شفای [[بیماری]] و فرزنددار شدن [[انسان]] می‌گردد. در حدیثی [[محمد بن راشد]] از [[هشام بن ابراهیم]] نقل می‌کند که وی از بیماری خود و بچه‌دار نشدن همسرش در نزد امام رضا {{ع}} شکایت نمود. آن حضرت او را به بلند کردن صدا به اذان در [[منزل]] خود توصیه نمود. او به این توصیه امام رضا {{ع}} عمل کرد که در پی آن [[خدا]] هم بیماری او را [[شفا]] داد و هم [[فرزندان]] زیادی به او [[عطا]] فرمود. محمد بن راشد، [[راوی]] این [[حدیث]]، می‌گوید: من هم گرفتار [[مشکلات]] و بیماری در میان خود، [[خانواده]] و خدمتگزارانم بودم تا اینکه این [[روایت]] را از هشام بن ابراهیم شنیدم و به آن عمل کردم و در نتیجه مشکلات و بیماری از من و خانواده‌ام برطرف گردید<ref>الکافی، ج۳، ص۳۰۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۹۲.</ref>. همچنین اذان سبب [[حفظ]] انسان در برابر [[وسوسه]] و [[آزار]] [[شیاطین]] می‌گردد<ref>الکافی، ج۶، ص۲۴؛ تهذیب الأحکام، ج۷، ص۴۳۷.</ref>. بر همین اساس در روایت‌هایی از امام رضا {{ع}} آمده است: هنگامی‌که فرزندتان متولد می‌شود، در [[روز]] هفتم در گوش راست او اذان بگویید و در گوش چپش اقامه<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۲۳۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۳۸.</ref>. بر اساس روایت‌هایی دیگر از امام رضا {{ع}}، این عمل از سوی [[رسول خدا]] {{صل}} درباره [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۳۶۷؛ وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۴۱۱.</ref> و نیز از سوی [[موسی بن جعفر]] {{ع}} هنگام ولادت امام رضا {{ع}} انجام گرفت<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۳۱؛ وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۴۰۸.</ref>.

در [[اسلام]] برای اذان و اقامه [[احکام]] متعددی [[تشریع]] شده است که عمده‌ترین آنها در روایت‌ها و متون منسوب به [[امام رضا]] {{ع}} آمده است. به نظر مشهور [[فقهای شیعه]] که برخی بر آن ادعای [[اجماع]] کرده‌اند جملات [[اذان]] هجده فقره است<ref>النهایة، طوسی، ص۶۸؛ الحدائق الناضرة، ج۷، ص۳۹۸؛ مستند الشیعة، ج۴، ص۴۸۰.</ref> که بر اساس نقل منسوب به [[امام رضا]] {{ع}} این جملات عبارت است از: {{متن حدیث|اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ‏ عَلَى‏ خَيْرِ الْعَمَلِ‏ حَيَّ عَلَى‏ خَيْرِ الْعَمَلِ‏ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ‏}}<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۹۶.</ref>. فقرات اقامه به نظر [[فقهای امامیه]] هفده فقره است<ref>النهایة، طوسی، ص۶۸؛ الحدائق الناضرة، ج۷، ص۳۹۸.</ref> که بر اساس نقل منسوب به امام رضا {{ع}} این فقرات عبارت است از: {{متن حدیث|اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ قَدْ قَامَتِ الصَّلَاةُ قَدْ قَامَتِ الصَّلَاةُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}}<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۹۶.</ref>. اما در مقابل، برخی فقرات اذان را بیست فقره<ref>کتاب الخلاف، ج۱، ص۲۷۸.</ref> و برخی فصول اذان و اقامه را همانند هم یا زیادی دوبار {{متن حدیث|قَدْ قَامَتِ الصَّلَاةُ}} در اقامه دانسته‌اند و برخی نیز در آخر هر یک از اذان و اقامه چهار بار {{متن حدیث|اللَّهُ أَكْبَرُ }} را لازم شمرده‌اند<ref>مختلف الشیعة، ج۲، ص۱۳۵؛ الحدائق الناضرة. ج۷، ص۳۹۸.</ref>.

جمله {{متن حدیث|أَشْهَدُ أَنَ‏ عَلِيّاً وَلِيُّ‏ اللَّهِ‏}} به نظر [[فقیهان]] [[شیعه]] جزء اذان نیست. از این رو، اگر کسی آن را به قصد جزئیت در اذان و اقامه بگوید [[مشروع]] نیست<ref>بحار الأنوار، ج۸۹، ص۱۷۲؛ مستدرک الوسائل، ج۴، ص۴۴.</ref>، اما بدون قصد جزئیت [[مباح]] و بلکه به نظر بسیاری از فقیهان [[مستحب]] است<ref>الحدائق الناضرة، ج۷، ص۴۰۳ - ۴۰۴؛ جواهر الکلام، ج۹، ص۸۷</ref>.

[[نمازگزاران]] می‌توانند اذان و اقامه را به همدیگر متصل نمایند. در نقل منسوب به امام رضا {{ع}} آمده است: اگر [[تمایل]] داشتی می‌توانی میان اذان و اقامه جمع نمایی<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۱۰۴.</ref>. اما [[مستحب]] است که نمازگزار میان اذان و اقامه با دو رکعت نماز، یا [[سجده]] یا یک گام به جلو نهادن یا سکوت یا [[تسبیح]] یا گفتن [[کلامی]] جدایی افکند<ref>الحدائق الناضرة، ج۷، ص۴۱۱؛ مستند الشیعة، ج۴، ص۴۹۳.</ref>. بیشتر این امور در احادیث و سخنان منسوب به امام رضا {{ع}} آمده است. از جمله در [[نقلی]] آن [[حضرت]] فرمود: اگر خواستی می‌توانی میان اذان و اقامه با دو رکعت نماز جدایی افکنی<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۱۰۴.</ref>.

در [[نقلی]] دیگر از آن [[حضرت]] آمده است: میان [[اذان]] و اقامه با نشستن کوتاهی به اندازه گفتن [[شهادتین]] یا کوتاه‌تر از آن جدایی افکن<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۹۷؛ مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۰.</ref>. در [[حدیثی]] دیگر از آن حضرت این امر مشروط به آن دانسته شده است که [[نمازگزار]] میان اذان و اقامه [[نافله]] نخواند<ref>قرب الإسناد، ص۳۶۰؛ وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۹۹.</ref>. حضرت در نقل دیگری در این‌باره فرمود: اگر [[دوست]] داشتی می‌توانی میان اذان و اقامه بنشینی، زیرا این عمل دارای [[پاداش]] فراوانی است. اما این کار اختصاص به [[امام]] دارد، ولی در [[نماز]] فرادی بهتر است نمازگزار پس از اذان با پای راست یک گام به جلو گذارد<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۹۷؛ مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۰.</ref>. البته در این [[روایت]] گام نهادن به جلو بین اذان و اقامه به نماز فرادی اختصاص یافته است، در حالی‌که [[فقیهان]] آن را برای همه [[نمازگزاران]]، اعم از [[جماعت]] و فرادی، [[مستحب]] دانسته‌اند<ref>الحدائق الناضرة، ج۷، ص۴۱۵.</ref>. در نقلی دیگر از [[امام رضا]] {{ع}} آمده است که نمازگزار می‌تواند در همه [[نمازها]] میان اذان و اقامه دعای {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ رَبَّ‏ هَذِهِ‏ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَ الصَّلَاةِ الْقَائِمَةِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ...}} را بخواند<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۹۷.</ref>.

مستحب است که پس از [[تولد]] فرزند در [[روز]] هفتم در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند<ref>الحدائق الناضرة، ج۷، ص۳۶۶؛ جواهر الکلام، ج۹، ص۱۴۸.</ref>. این [[حکم]] در [[احادیث]] متعددی از امام رضا {{ع}} به [[صراحت]] آمده است. در نقلی منسوب به آن حضرت آمده است: هرگاه [[فرزندی]] برای تو متولد شد، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگو<ref>فقه الرضا {{ع}}، ص۲۳۹.</ref>. در احادیثی دیگر از آن حضرت انجام این عمل از سوی [[رسول خدا]] {{صل}} هنگام ولادت [[امام حسن]] و امام حسین‌{{عم}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۳۶۷.</ref> و اذان و اقامه گفتن [[موسی]] بن جعفر‌{{ع}} هنگام ولادت خود آن حضرت<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۳۱.</ref> گزارش شده است.

== منابع ==