حاجب در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←پانویس) |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
با این همه، چهارگروه در همه حال، اجازۀ ورود داشتند، از جمله: [[مؤذن]]، طارق اللیل (داروغه)، [[رسول]] [[ثغور]] (پیک مرزها) و صاحب طعام (متصدّی [[غذا]]). | با این همه، چهارگروه در همه حال، اجازۀ ورود داشتند، از جمله: [[مؤذن]]، طارق اللیل (داروغه)، [[رسول]] [[ثغور]] (پیک مرزها) و صاحب طعام (متصدّی [[غذا]]). | ||
[[دولت بنی عباس]] [[ملاقات]] [[خلیفه]] با [[مردم]] را محدودتر کرد و جز در امور مهمّ، ملاقاتی صورت نمی‌گرفت و همواره میان [[مردم]] و [[خلیفه]]، دو دار وجود داشت: "دارالخاصه" و "دارالعامه"<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۲۵۲؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۶۴؛ تاریخ بیهقی، کتاب المحاسن و المساوی، ج۱، ص۱۲۴.</ref>. [[ابن خلدون]] [[محدودیت]] مزبور را "[[حجاب]] ثانی" نامید<ref>مقدمه ابن خلدون، ص۲۹۰.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۷۷.</ref> | [[دولت بنی عباس]] [[ملاقات]] [[خلیفه]] با [[مردم]] را محدودتر کرد و جز در امور مهمّ، ملاقاتی صورت نمی‌گرفت و همواره میان [[مردم]] و [[خلیفه]]، دو دار وجود داشت: "دارالخاصه" و "دارالعامه"<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۲۵۲؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۶۴؛ تاریخ بیهقی، کتاب المحاسن و المساوی، ج۱، ص۱۲۴.</ref>. [[ابن خلدون]] [[محدودیت]] مزبور را "[[حجاب]] ثانی" نامید<ref>مقدمه ابن خلدون، ص۲۹۰.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۷۷.</ref> | ||
==حاجب== | |||
[[نگهبان]]، [[دربان]] | |||
جاجب به معنای [[رییس]] تشریفات دربار آمده است. او اوقات ورود و خروج دربار و [[رجوع]] به حضور [[سلطان]] را معین می‌کرد و در [[اسلام]] از [[زمان معاویه]] مقرر شد. در [[حکومت]] [[اتراک]] امرای بزرگ به سمت حاجبی [[نصب]] می‌شدند. او را پرده‌دار، امیربار، امیربار بیگ، هم خوانده‌اند. [[اعراب]] پرده‌دار را معرب کرده‌اند و پرده‌دار (به فتح اول و ثالث) گفته‌اند: | |||
چو پرده‌دار به [[شمشیر]] می‌زند همه را کسی مقیم [[حریم]] [[حرم]] نخواهد ماند | |||
[[شغل]] حاجب را [[حجابت]] می‌گفتند و گاه پروانگی می‌خواندند، چنان که معین‌الدین پروانه، حاجب ارسلان چهارم ([[سلطنت]] ۶۵۸ تا ۶۶۴) و معاصر [[مولوی]] بود. در اصطلاحات [[حقوق مدنی]] حاجب نوعی از موانع [[ارث]] است و ممنوع را محجوب گویند. حجب حالت وارثی است که به جهت بودن [[وارث]] دیگر ارث را تمام یا بهری [[نبرد]]<ref>مبسوط در ترمینولوژی، ج۳، ص۱۶۰۴.</ref>. | |||
حاجب به مناسبت در باب [[قضاء]] به کار رفته است. | |||
بر [[قاضی]] هنگام نشستن بر [[مسند]] [[قضاوت]]، قرار دادن دربان برای خود [[مکروه]] است، بلکه [[مستحب]] است محل قضاوت به گونه‌ای باشد که ارباب رجوع به [[راحتی]] به قاضی دسترسی داشته باشند<ref>المبسوط، ج۸، ص۸۷؛ جواهر الکلام، ج۴۰، ص۷۹-۸۰.</ref>. البته بنا بر تصریح برخی اگر گماردن حاجب مانع دسترسی ارباب رجوع به قاضی شود و از این باب متضرر گردند، [[حرام]] خواهد بود<ref>ایضاح الفوائد، ج۴، ص۳۱۰؛ اسس القضاء و الشهاده، ص۶۹؛ فرهنگ فقه، ج۳، ص۵۹۴.</ref>و<ref>فقه سیاسی، ج۷، ص۵۲۱.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۶۶۳.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']] | # [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']] | ||
# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||