اسراف در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '== معنای لغوی و اصطلاحی ==' به '== معناشناسی =='
(←پانویس) |
جز (جایگزینی متن - '== معنای لغوی و اصطلاحی ==' به '== معناشناسی ==') |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
امام خمینی مواردی چون خرج‌کردن در [[سفر حج]] و اسراف در [[صدقه]] را از [[حرمت]] اسراف استثنا کرده است. ایشان در استفاده نامناسب از وسایل [[خانه]] به دیگران [[تذکر]] می‌داد و در هزینه‌های زندگی کاملاً میانه‌رو بود و زیاده از حد نیاز، خرید نمی‌کرد. | امام خمینی مواردی چون خرج‌کردن در [[سفر حج]] و اسراف در [[صدقه]] را از [[حرمت]] اسراف استثنا کرده است. ایشان در استفاده نامناسب از وسایل [[خانه]] به دیگران [[تذکر]] می‌داد و در هزینه‌های زندگی کاملاً میانه‌رو بود و زیاده از حد نیاز، خرید نمی‌کرد. | ||
== | == معناشناسی == | ||
اسراف از ماده «[[سرف]]» به معنای تجاوزکردن از اندازه<ref>ابن‌فارس، معجم، ۳/۱۵۳.</ref> و ضد آن [[میانه‌روی]] است.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۷/۲۴۴؛ جوهری، الصحاح، ۴/۱۳۷۳.</ref> از آنجاکه اسراف سبب از میان‌رفتن امکانات و دارایی‌های گوناگون [[انسان]] می‌شود، با «سُرفه» حشره‌ای که برگ درختان را می‌خورد و از درون می‌پوساند، تناسب دارد.<ref>راغب، مفردات، ۴۰۸؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۹/۱۵۰.</ref> اسراف در [[تجاوز]] از اندازه، در تمام کارهایی که انسان انجام می‌دهد، به کار می‌رود؛ ولی در معنای [[عرفی]] به معنای هزینه‌کردن مالی، مشهورتر است<ref>راغب، مفردات، ۴۰۷.</ref> و در اصطلاح [[دینی]] و اخلاقی عمومیت دارد و در هر آنچه در غیر موضع مناسب خود به کار رود، به کار می‌رود و به مال اختصاص ندارد {{متن قرآن|إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ}}<ref>«شما از سر شهوت به جای زنان به سراغ مردان می‌روید بلکه شما قومی گزافکارید» سوره اعراف، آیه ۸۱.</ref>، {{متن قرآن|فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَنْ يَفْتِنَهُمْ وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«اما هیچ کس (سخن) موسی را باور نکرد جز فرزندانی از قوم وی، (آن هم) با ترس آنکه فرعون و سرکردگانشان آنان را به بلا افکنند و بی‌گمان فرعون در (سر) زمین (مصر) بلند پروازی کرد و او به راستی از گزافکاران بود» سوره یونس، آیه ۸۳.</ref> <ref>مدنی، ریاض السالکین، ۲/۳۸۹.</ref> برخی معتقدند [[اسراف]] خرج کردن بیش از اندازه است<ref>نراقی، معراج السعاده، ۴۰۵.</ref>؛ اما در اصطلاح [[فقهی]]، اختصاص به [[مال]] دارد و به معنای [[زیاده‌روی]] در خرج کردن مال است.<ref>طوسی، النهایه، ۳۰۵–۳۶۰؛ حلی، محقق، النهایة، ۲/۲۴ و ۹۴؛ حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۱۲/۱۹۲ و ۱۳/۹.</ref> امام خمینی نیز از دیدگاه [[اخلاقی]] و فقهی اسراف را در معنای اسراف [[مالی]] به کار برده که به معنای خروج از حد [[اعتدال]] به جانب [[افراط]] است و مقابل آن [[بخل]] و تقتیر است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۳۶–۳۳۷ و ۲/۱۰۲؛ امام خمینی، چهل حدیث، ۳۹۱.</ref> | اسراف از ماده «[[سرف]]» به معنای تجاوزکردن از اندازه<ref>ابن‌فارس، معجم، ۳/۱۵۳.</ref> و ضد آن [[میانه‌روی]] است.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۷/۲۴۴؛ جوهری، الصحاح، ۴/۱۳۷۳.</ref> از آنجاکه اسراف سبب از میان‌رفتن امکانات و دارایی‌های گوناگون [[انسان]] می‌شود، با «سُرفه» حشره‌ای که برگ درختان را می‌خورد و از درون می‌پوساند، تناسب دارد.<ref>راغب، مفردات، ۴۰۸؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۹/۱۵۰.</ref> اسراف در [[تجاوز]] از اندازه، در تمام کارهایی که انسان انجام می‌دهد، به کار می‌رود؛ ولی در معنای [[عرفی]] به معنای هزینه‌کردن مالی، مشهورتر است<ref>راغب، مفردات، ۴۰۷.</ref> و در اصطلاح [[دینی]] و اخلاقی عمومیت دارد و در هر آنچه در غیر موضع مناسب خود به کار رود، به کار می‌رود و به مال اختصاص ندارد {{متن قرآن|إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ}}<ref>«شما از سر شهوت به جای زنان به سراغ مردان می‌روید بلکه شما قومی گزافکارید» سوره اعراف، آیه ۸۱.</ref>، {{متن قرآن|فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَنْ يَفْتِنَهُمْ وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«اما هیچ کس (سخن) موسی را باور نکرد جز فرزندانی از قوم وی، (آن هم) با ترس آنکه فرعون و سرکردگانشان آنان را به بلا افکنند و بی‌گمان فرعون در (سر) زمین (مصر) بلند پروازی کرد و او به راستی از گزافکاران بود» سوره یونس، آیه ۸۳.</ref> <ref>مدنی، ریاض السالکین، ۲/۳۸۹.</ref> برخی معتقدند [[اسراف]] خرج کردن بیش از اندازه است<ref>نراقی، معراج السعاده، ۴۰۵.</ref>؛ اما در اصطلاح [[فقهی]]، اختصاص به [[مال]] دارد و به معنای [[زیاده‌روی]] در خرج کردن مال است.<ref>طوسی، النهایه، ۳۰۵–۳۶۰؛ حلی، محقق، النهایة، ۲/۲۴ و ۹۴؛ حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۱۲/۱۹۲ و ۱۳/۹.</ref> امام خمینی نیز از دیدگاه [[اخلاقی]] و فقهی اسراف را در معنای اسراف [[مالی]] به کار برده که به معنای خروج از حد [[اعتدال]] به جانب [[افراط]] است و مقابل آن [[بخل]] و تقتیر است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۳۶–۳۳۷ و ۲/۱۰۲؛ امام خمینی، چهل حدیث، ۳۹۱.</ref> | ||