پرش به محتوا

گستره عصمت امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۱ مهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - 'یوسفیان، حسن، شریفی، احمد حسین، [[پژوهشی' به 'یوسفیان، حسن؛ شریفی، احمد حسین، [[پژوهشی'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'یوسفیان، حسن، شریفی، احمد حسین، [[پژوهشی' به 'یوسفیان، حسن؛ شریفی، احمد حسین، [[پژوهشی')
خط ۲۸: خط ۲۸:
# [[عصمت]] از [[گناه]].
# [[عصمت]] از [[گناه]].


بحث از [[قلمرو عصمت]] [[امام]] و نیز تفکیک این بحث به قبل از تصدی منصب امامت و پس از آن تا عصر [[امامان اهل بیت]]{{ع}} دیده و شنیده نشده چه اینکه گویا تأکید [[ائمه]] در دوران حضور بیشتر بر تثبیت اصل مسأله [[عصمت]] بوده است. به نظر می‌رسد این مسأله تا [[زمان]] [[شیخ صدوق]] مطرح نبوده و در طول حیات [[فکری]] ایشان به تبع بحث از [[گناهان صغیره]] و کبیره، تفکیک [[عصمت پیامبران]] مطرح و به [[عصمت امام]] نیز کشیده شد<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>  
بحث از [[قلمرو عصمت]] [[امام]] و نیز تفکیک این بحث به قبل از تصدی منصب امامت و پس از آن تا عصر [[امامان اهل بیت]]{{ع}} دیده و شنیده نشده چه اینکه گویا تأکید [[ائمه]] در دوران حضور بیشتر بر تثبیت اصل مسأله [[عصمت]] بوده است. به نظر می‌رسد این مسأله تا [[زمان]] [[شیخ صدوق]] مطرح نبوده و در طول حیات [[فکری]] ایشان به تبع بحث از [[گناهان صغیره]] و کبیره، تفکیک [[عصمت پیامبران]] مطرح و به [[عصمت امام]] نیز کشیده شد<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]؛ [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>  


اگرچه [[شیخ صدوق]] در آثار خود از واژگان گناه کبیره و صغیره استفاده کرده، هیچ معیاری برای تفکیک میان آن دو ارائه نکرده است. وی درباره اینکه آیا [[امام]] {{ع}} از [[گناهان کبیره]] و صغیره (پیش از تصدی منصب امامت) [[معصوم]] است یا نه، به گونه‌ای سخن گفته که عده‌ای از محققان را بر آن داشته است که او [[معتقد]] به [[عصمت امام]] در این محدوده زمانی نیست<ref>ر.ک: [[مهدی فرمانیان|فرمانیان، مهدی]]، [[عصمت امامان شیعه (مقاله)|عصمت امامان شیعه]]، [[معارف کلامی شیعه (کتاب)|معارف کلامی شیعه]]، ص۱۸.</ref>. از آنجا که شیخ صدوق افزون بر تألیفاتی در حوزه [[کلام]] و [[عقاید]]، آثار فراوانی در حوزه [[حدیث]] نیز دارد، و برخورد و با این [[احادیث]] در برخی از آثارش نشان می‌دهد که مضمون و محتوای آنها را پذیرفته است، برای یافتن دیدگاه او لازم است افزون بر تحقیق در عبارات و کلماتش، سراغ [[روایات]] نقل شده به دست او نیز برویم.
اگرچه [[شیخ صدوق]] در آثار خود از واژگان گناه کبیره و صغیره استفاده کرده، هیچ معیاری برای تفکیک میان آن دو ارائه نکرده است. وی درباره اینکه آیا [[امام]] {{ع}} از [[گناهان کبیره]] و صغیره (پیش از تصدی منصب امامت) [[معصوم]] است یا نه، به گونه‌ای سخن گفته که عده‌ای از محققان را بر آن داشته است که او [[معتقد]] به [[عصمت امام]] در این محدوده زمانی نیست<ref>ر.ک: [[مهدی فرمانیان|فرمانیان، مهدی]]، [[عصمت امامان شیعه (مقاله)|عصمت امامان شیعه]]، [[معارف کلامی شیعه (کتاب)|معارف کلامی شیعه]]، ص۱۸.</ref>. از آنجا که شیخ صدوق افزون بر تألیفاتی در حوزه [[کلام]] و [[عقاید]]، آثار فراوانی در حوزه [[حدیث]] نیز دارد، و برخورد و با این [[احادیث]] در برخی از آثارش نشان می‌دهد که مضمون و محتوای آنها را پذیرفته است، برای یافتن دیدگاه او لازم است افزون بر تحقیق در عبارات و کلماتش، سراغ [[روایات]] نقل شده به دست او نیز برویم.
خط ۵۴۶: خط ۵۴۶:


== نتیجه گیری ==
== نتیجه گیری ==
در بحث گستره زمانی عصمت، متکلمان اسلامی به ویژه از عصر [[سید مرتضی]] به بعد، به عصمت امامان معصوم{{ع}} پیش و پس از تصدی منصب [[امامت]] [[عقیده]] دارند، هر چند عصمت آن حضرات قبل از تصدی منصب یا در دوره [[شیخ صدوق]] و  [[شیخ مفید]] مطرح نبوده و یا آنکه این دو بزرگوار به عدم ضرورت  عصمت امامان از گناهان صغیره [[معتقد]] بودند<ref>استادی رضا، پاسخ به چالش‌های فکری در بحث عصمت و امامت، ماهنامه معرفت، شماره۳۷، ص۳۶.</ref>.<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>؛ اما نسبت به دوران پس از تصدی منصب امامت، [[جمهور]] [[امامیه]] قائل به عصمت امامان{{ع}} از همه اقسام این بخش هستند.
در بحث گستره زمانی عصمت، متکلمان اسلامی به ویژه از عصر [[سید مرتضی]] به بعد، به عصمت امامان معصوم{{ع}} پیش و پس از تصدی منصب [[امامت]] [[عقیده]] دارند، هر چند عصمت آن حضرات قبل از تصدی منصب یا در دوره [[شیخ صدوق]] و  [[شیخ مفید]] مطرح نبوده و یا آنکه این دو بزرگوار به عدم ضرورت  عصمت امامان از گناهان صغیره [[معتقد]] بودند<ref>استادی رضا، پاسخ به چالش‌های فکری در بحث عصمت و امامت، ماهنامه معرفت، شماره۳۷، ص۳۶.</ref>.<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]؛ [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>؛ اما نسبت به دوران پس از تصدی منصب امامت، [[جمهور]] [[امامیه]] قائل به عصمت امامان{{ع}} از همه اقسام این بخش هستند.


نسبت به گستره متعلق نیز متکلمان امامیه به عصمت امامان در همه ابعاد آن اعم از [[عصمت علمی]] و عملی به نحو یکسان عقیده دارند هر چند در قسم [[عصمت از سهو]] اختلافی میان شیخ صدوق و استادش [[ابن ولید]]<ref>شاهد بر این سخن روایاتی است که شیخ صدوق آنها را نقل نموده و ملتزم به صحت آنها شده است. این روایات متضمن جواز سهو و نیز وقوع آن توسط نبی و امام است. به عنوان نمونه: ر.ک: شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}ج، ج۲، ص۲۰۳. علاوه بر اینکه وی در جایی پس از نقل روایتی که متضمن اشتباه پیامبر خاتم{{صل}} است، منکر سهو النبی را غالی و از مفوضه دانسته و آنها را لعن نموده است. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۳۶۰-۳۵۸، ح۱۰۳۱ و شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۲۰۳.</ref> با سایر متکلمان بعد از وی<ref>به عنوان نمونه شیخ مفید به صراحت عصمت امام در انجام واجبات دینی را لازم می‌داند. ر.ک: مفید، محمدبن محمد بن نعمان، الفصول المختارة، ص۱۰۴.</ref> به چشم می‌خورد به نحوی که ایشان این عصمت را در انجام تکالیف دینی لازم و ضروری ندانسته و معتقد به سهو [[امام]] در ادای برخی [[تکالیف]] همچون اقامه نماز هستند.
نسبت به گستره متعلق نیز متکلمان امامیه به عصمت امامان در همه ابعاد آن اعم از [[عصمت علمی]] و عملی به نحو یکسان عقیده دارند هر چند در قسم [[عصمت از سهو]] اختلافی میان شیخ صدوق و استادش [[ابن ولید]]<ref>شاهد بر این سخن روایاتی است که شیخ صدوق آنها را نقل نموده و ملتزم به صحت آنها شده است. این روایات متضمن جواز سهو و نیز وقوع آن توسط نبی و امام است. به عنوان نمونه: ر.ک: شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}ج، ج۲، ص۲۰۳. علاوه بر اینکه وی در جایی پس از نقل روایتی که متضمن اشتباه پیامبر خاتم{{صل}} است، منکر سهو النبی را غالی و از مفوضه دانسته و آنها را لعن نموده است. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۳۶۰-۳۵۸، ح۱۰۳۱ و شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۲۰۳.</ref> با سایر متکلمان بعد از وی<ref>به عنوان نمونه شیخ مفید به صراحت عصمت امام در انجام واجبات دینی را لازم می‌داند. ر.ک: مفید، محمدبن محمد بن نعمان، الفصول المختارة، ص۱۰۴.</ref> به چشم می‌خورد به نحوی که ایشان این عصمت را در انجام تکالیف دینی لازم و ضروری ندانسته و معتقد به سهو [[امام]] در ادای برخی [[تکالیف]] همچون اقامه نماز هستند.
خط ۵۶۳: خط ۵۶۳:
# [[پرونده:1368918.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی| ربانی گلپایگانی، علی]]، [[درآمدی به شیعه‌شناسی (کتاب)|'''درآمدی به شیعه‌شناسی''']]
# [[پرونده:1368918.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی| ربانی گلپایگانی، علی]]، [[درآمدی به شیعه‌شناسی (کتاب)|'''درآمدی به شیعه‌شناسی''']]
# [[پرونده:1100767.jpg|22px]] [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|'''عصمت امام''']]
# [[پرونده:1100767.jpg|22px]] [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|'''عصمت امام''']]
# [[پرونده:53960800.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|'''پژوهشی در عصمت معصومان''']]
# [[پرونده:53960800.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]؛ [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|'''پژوهشی در عصمت معصومان''']]
# [[پرونده:1379670.jpg|22px]] [[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|'''عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی''']]
# [[پرونده:1379670.jpg|22px]] [[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|'''عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی''']]
# [[پرونده:معارف کلامی شیعه.jpg|22px]] [[مهدی فرمانیان|فرمانیان، مهدی]]، [[عصمت امامان شیعه (مقاله)|'''عصمت امامان شیعه''']]، [[معارف کلامی شیعه (کتاب)|معارف کلامی شیعه]]
# [[پرونده:معارف کلامی شیعه.jpg|22px]] [[مهدی فرمانیان|فرمانیان، مهدی]]، [[عصمت امامان شیعه (مقاله)|'''عصمت امامان شیعه''']]، [[معارف کلامی شیعه (کتاب)|معارف کلامی شیعه]]
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش