ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۲۹

۱۶٬۶۴۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۱ مهٔ ۲۰۲۳

تغییرمسیر به ابوحذیفه بن عتبه بن ربیعه حذف شد

دیداریویکی‌متن

Ali

مدیران

۲۴٬۴۱۳

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-#تغییر_مسیر [[ابوحذیفه بن عتبه بن ربیعه]]
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه | مداخل مرتبط = [[ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه در تراجم و رجال]] - [[ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
+{{جعبه اطلاعات اصحاب
+| نام = ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه
+| مشهور به =
+| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg
+| عرض تصویر =
+| توضیح تصویر = تصویر قدیمی مدینه
+| نام کامل = ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه
+| نام‌های دیگر =
+| جنسیت = مرد
+| کنیه =
+| لقب =
+| اهل =
+| از قبیله = [[قریش]]
+| از تیره = [[بنی‌عبدالشمس]]
+| پدر = [[عتبة بن ربیعة بن عبد شمس]]
+| مادر = [[فاطمه بنت صفوان بن امیه]]
+| همسر = {{فهرست جعبه| [[سهله بنت سهیل بن عمرو]] | [[آمنه بنت عمرو بن حرب]] }}
+| پسر = {{فهرست جعبه| [[محمد بن ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه|محمد]] | [[عاصم بن ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه|عاصم]] }}
+| دختر =
+| خواهر =
+| برادر = [[ابوهاشم بن عتبه بن ربیعه]]
+| خویشاوندان =
+| وابستگان =
+| تاریخ تولد =
+| محل تولد =
+| محل زندگی = [[مدینه]]
+| تاریخ درگذشت = [[۱۲ هجری]]
+| محل درگذشت =
+| تاریخ شهادت =
+| محل شهادت =
+| طول عمر = ۵۶ سال
+| محل دفن =
+| دین =
+| مذهب =
+| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]]
+| از طبقه =
+| در جنگ = [[جنگ بدر]]
+| نقش‌ها =
+| فعالیت‌ها =
+| علت شهرت =
+| علت درگذشت =
+| علت شهادت =
+| راوی از =
+| روایات مشهور =
+| مشایخ او =
+| راویان از او =
+| آخرین راوی از او =
+}}
+== مقدمه ==
+وی فرزند [[عتبة بن ربیعة بن عبد شمس]]<ref>ابن حزم، ص۷۷.</ref>، از تیره عبدشمس از [[قبیله قریش]] بود<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>. اسم او را به [[اختلاف]] هُشیم<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۰۹؛ شامی، ج۲، ص۳۱۲.</ref>، مُهشّم<ref>ابن حزم، ص۷۷؛ شامی، ج۲، ص۳۱۱</ref> هاشم <ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۶، ص۶۸.</ref>، [[قیس]]<ref>سهیلی، ج۵، ص۳۵۲.</ref>، [[هشام]]، بحشل<ref>شامی، ج۲، ص۳۱۱.</ref> و حسل یا عسل، و نیز مقسم <ref>حاکم، ج۳، ص۲۲۴.</ref> گفته‌اند و [[ابن حبان]]<ref>الثقات، ج۳، ص۹۵.</ref> نام حل را برای او صحیح‌ترین دانسته است. آشکار است که در نام او، تصحیف یا [[تحریف]] صورت گرفته است. با توجه به سن او که در محدود (۵۳، ۵۴ یا ۵۶) سال بود و در سال دوازده [[هجری]] درگذشته است، می‌توان گفت در حدود ۲۴، ۲۶ یا ۲۷ سال [[پیش از بعثت]] [[رسول خدا]] {{صل}} به [[دنیا]] آمده باشد. نام مادرش فاطمه دختر [[صفوان بن امیه]]، مکنی به «ام صفوان» از [[قبایل]] [[کنانی]] است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref> [[ابوهاشم]] ([[خالد]])، [[برادر]] [[پدری]] [[ابوحذیفه]] بود<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۱۴۴ و ج۶، ص۳۱۱؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۴۶.</ref>. همسرش [[سهله]] (دختر [[سهیل بن عمرو]]) از [[مهاجران به حبشه]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۶۰؛ ابن حزم، ص۱۶۶</ref> و از قبیله قریش به شمار می‌آمد که [[فرزندی]] به نام [[محمد]] در [[حبشه]] به دنیا آورد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref> و بعد از [[مرگ]] ابوحذیفه، [[عثمان]] [[سرپرستی]] [[محمد]] را بر عهده گرفت<ref>ثقفی، ج۲، ص۷۵.</ref>. به سبب شراب خوردن حد بر او جاری شد، سپس از عباد گردید و همراه [[عبدالله بن سعد بن ابی سرح]] [[والی مصر]]، در [[سال ۳۴ هجری]] در [[نبرد]] دریایی بر [[ضد]] [[رومیان]] شرکت کرد<ref>بلاذری، انساب، ص۳۸۸.</ref> و از کسانی بود که [[مردم مصر]] را بر ضد عثمان شوراند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ ثقفی، ج۲، ص۷۵؛ ابن عساکر، ج۵۲، ص۲۶۹.</ref>.[[همسر]] دیگرش [[آمنه]]، دختر [[عمرو بن حرب]] بود که فرزندی به نام [[عاصم]] داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>. از [[فرزندان]] ابوحذیفه نسلی باقی نماند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>. او بنده‌اش [[سالم بن معقل]] را به [[فرزندخواندگی]] گرفت و دختر برادرش، [[فاطمه]] دختر [[ولید]] را به [[عقد]] سالم درآورد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۳.</ref> سالم در [[نبرد]] یمامه، همراه [[أبوحذیفه]] کشته شد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>.
+او قامتی بلند، صورتی [[زیبا]]، چشمانی لوچ و دندان‌هایی کج و معوج داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ ابن قتیبه، ص۲۷۲؛ حاکم، ج۳، ص۲۲۳.</ref>.
+می‌گویند [[ابوحذیفه]] از بزرگان [[اهل]] [[فضل]] بود<ref>ابن حزم، ص۷۷.</ref> و [[خداوند]] در او، فضل و [[شرافت]] را جمع کرد<ref>ابن عبد البر، ج۴، ص۱۹۷.</ref>. به گفته [[ذهبی]]<ref>ذهبی، ج۱، ص۱۶۴.</ref>، ابوحذیفه[[سرور]] بزرگ و پدرش شیخ الجاهلیه بود. وی یکی از هفت نفری بود که در آغاز [[اسلام]] توان [[خواندن و نوشتن]] داشت<ref>ابن عبدربه، ج۴، ص۱۵۸.</ref> و پیش از آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} به دار [[ارقم]] وارد شود، اسلام آورد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۸۴؛ ذهبی، ج۱، ص۱۶۵.</ref>. از این روی، او را از [[پیشگامان در اسلام]] و به نقل [[ابن اسحاق]] وی چهل و چهارمین نفری بود که اسلام آورد<ref>ابن حجر، ج۷، ص۷۴.</ref> و به همراه همسرش [[سهله]] به [[حبشه]] [[هجرت]] کرد<ref>طبری، ج۲، ص۷؛ ابن عساکر، ج۵۲، ص۲۶۸.</ref> و پس از شنیدن [[شایعه]] [[مصالحه]] [[پیامبر]] {{صل}} و مکیان، به [[مکه]] بازگشت<ref>ابن هشام، ج۲، ص۴.</ref> و در [[حمایت]] پدرش [[عتبه]]<ref>ابن اثیر، کامل، ج۱، ص۵۹۷.</ref> یا [[امیة بن خلف]] قرار گرفت<ref>بلاذری، انساب، ج۱، ص۲۶۲.</ref>. برخی گفته‌اند او دوباره به حبشه بازگشت<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۴۷۱؛ ابن قتیبه، ص۲۷۲.</ref>. وی همراه [[سالم بن معقل]] به [[مدینه]] هجرت کرد<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۶۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۷۴.</ref> و بر [[عباد بن بشر اشهلی]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ ابن سید الناس، ج۱، ص۲۳۱.</ref> یا [[سلمه]]<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۳، ص۲۱۳.</ref> وارد شد. [[حضرت]] بین او و عباد بن بشر اشهلی [[عقد اخوت]] بست<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>. دو [[خواهر]] [[ابو حذیفه]] به نام‌های فاطمه و [[هند]] با رسول خدا {{صل}} [[بیعت]] کردند<ref>ابو نعیم، ج۵، ص۲۸۶۳.</ref>.
+وی در [[سریه حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>واقدی، ج۱، ص۹.</ref> و [[سریه عبدالله بن جحش]] یا [[سریه نخیله]]<ref>ابن هشام، ج۲، ص۲۵۲؛ واقدی، ج۱، ص۱۹؛ ابن شبه، ج۲، ص۴۷۳.</ref> شرکت داشت و برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] [[آیه]] {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ}}<ref>«از تو درباره جنگ در ماه حرام می‌پرسند» سوره بقره، آیه ۲۱۷.</ref>. را برای [[سریه]] عبدالله ذکر کرده‌اند و [[ابو حذیفه]]، یکی از سؤال کنندگان بود<ref>ابن کثیر، تفسیر، ج۱، ص۲۶.</ref>.
+ابو حذیفه از کسانی بود که به دو [[قبله]] [[نماز]] خواند<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۷.</ref>. وی در [[جنگ بدر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۷۴.</ref> می‌خواست با پدرش [[عتبه]] که [[مبارز]] می‌طلبید، بجنگد، ولی [[رسول خدا]] {{صل}} او را بازداشت<ref>ابن حبان، مشاهیر، ص۴۸.</ref> و کسی دیگر، پدرش را با کمک [[ابوحذیفه]] کشت<ref>واقدی، ج۱، ص۷۰؛ ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۱۳۲.</ref>. اگرچه برخی گفته‌اند او پدرش را کشت<ref>ثقفی، ج۲، ص۷۵.</ref>. خواهرش [[هند]] درباره او این اشعار را سرود: از پدرت که تو را در کوچکی [[تربیت]] کرد، تشکر نکردی، تا آنکه [[جوان]] شدی بدون آنکه قامتت [[خم]] شود. چشمان لوچ و دندان‌های کج و معوج او، تفال به [[بدی]] است که ابوحذیفه، بدترین [[مردم]] در [[دین]] است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۷.</ref>، در حالی که سخن هند درست نیست بلکه ابوحذیفه [[بهترین]] مردم در دین است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲.</ref>.
+وی [[شاهد]] گفتگوی رسول خدا {{صل}} بر سر [[چاه]] [[بدر]] با اجساد [[مشرکان]]، از جمله پدرش عتبه بود. [[حضرت]] در آن [[گفتگو]]، [[حق]] بودن [[وعده الهی]] را به آنان یادآور شد. سخنان حضرت، سبب [[ناراحتی]] ابوحذیفه شد؛ به گونه‌ای که از شدت ناراحتی، رنگ صورتش [[تغییر]] کرد<ref>واقدی، ج۱، ص۱۱۲؛ ابن راهویه، ج۳، ص۵۷۴.</ref> و آهی جانسوز کشید. رسول خدا {{صل}} او را به [[پایداری]] [[دعوت]] کرد<ref>ابن طاووس، ص۱۰۴.</ref> و فرمود شاید درباره پدرت به [[شک]] افتاده‌ای. وی درباره علت [[ناراحتی]] خود گفت: به [[خدا]] [[سوگند]] درباره پدرم و [[جنگ]] با او شک نکردم، بلکه پدرم [[صاحب رأی]]، بردبار و صاحب [[فضل]] بود، [[امید]] داشتم که [[اسلام]] بیاورد. [[حزن]] من از آن نظر بود که پدرم [[کافر]] از [[دنیا]] رفت. [[حضرت]] برای [[ابوحذیفه]] [[دعای خیر]] کرد<ref>واقدی، ج۱، ص۱۱۲؛ ابن راهویه، ج۳، ص۵۷۴؛ ابن حبان، صحیح، ج۱۵، ص۵۶۳.</ref>.
+آن حضرت در [[جنگ بدر]] به اصحابش یادآور شد که مردانی از جمله [[بنی هاشم]]، به [[اجبار]] به این جنگ آمده‌اند، از کشتن آنان از جمله عمویم [[عباس]] خودداری کنید. ابوحذیفه گفت: چگونه امکان دارد ما [[خاندان]] خود را بکشیم و عباس را رها کنیم. به خدا قسم! اگر او را ببینم با [[شمشیر]] تکه تکه‌اش می‌کنم. حضرت در [[گفتگو]] با ابوحذیفه تفاوت [[رفتار]] خود را چنین تبیین کرد که [[مشرکان]] با میل خود به [[نبرد]] آمدند، ولی افرادی از بنی هاشم به اجبار. [[رسول خدا]] {{صل}} به [[عمر]] فرمود: ای [[ابوحفص]]! آیا عمویم را با شمشیر می‌زنند، عمر گفت: [[ابو حذیفه]] [[دورویی]] و [[نفاق]] کرده و با شمشیر گردنش را می‌زنم. ابوحذیفه به سبب گفتار خود پشیمان بود و پیوسته می‌گفت: بلکه [[خداوند]] به سبب [[شهادت در راه خدا]] از من بگذرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۷؛ طبری، ج۲، ص۱۵۱؛ ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۱۸۲-۱۸۳.</ref>. [[علامه مجلسی]]<ref>علامه مجلسی، ج۴۴، ص۳۸۱.</ref> سخنان عمر را درباره ابوحذیفه آورده و بر این [[باور]] است که اگر [[اجتهاد]] نزد [[اهل سنت]] درباره [[خلفا]] و [[صحابه]] درست باشد و سخنان آنان اجتهاد شخصی‌شان است، پس سخنان ابوحذیفه هم اجتهاد است و عمر نباید او را به دورویی و نفاق متهم می‌کرد.
+رسول خدا {{صل}} صد سهم از [[غنایم]] [[بدر]]، را برای [[مهاجران]] از جمله ابوحذیفه قرار داد<ref>بخاری، الصحیح، ج۵، ص۲۱.</ref>. وی در [[جنگ‌ها]] و [[سرایا]] مانند [[أحد]]، [[سریه ابوسلمة بن عبدالاسد]]<ref>در منطقه قطن به سوی قبیله بنی اسد؛ واقدی، ج۱، ص۳۴۵</ref> [[خندق]]، [[حدیبیه]] و [[غزوات]] دیگر همراه [[رسول خدا]] به شرکت داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۶۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۷.</ref> و پس از بازگشت رسول خدا {{صل}} از [[طائف]]، تقسیم [[غنایم]] [[هوازن]] را بر عهده گرفت<ref>واقدی، ج۳، ص۹۵۴.</ref>.
+سالم، وابسته [[ابوحذیفه]] در [[خانه]] مولایش آمد و شد داشت و [[همسر]] [[حذیفه]] در بزرگی به او شیر - شیر را در ظرف مسی دوشید و به او می‌داد تا بخورد و [[محرم]] شود - داد<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۶، ص۶۸.</ref> برخی از [[فقهای اهل سنت]]، به شیر خوردن در بزرگی برای محرم شدن معتقدند، ولی غالباً آن را قبول ندارند.
+ابوحذیفه در [[خلافت ابوبکر]]، در [[جنگ]] یمامه در [[سال دوازدهم هجری]]، در سن ۵۳، ۵۴ یا ۵۶ سالگی، کشته شد <ref>ابن سعد، ج۳، ص۸۵؛ بخاری، تاریخ الصغیر، ج۱، ص۶۶؛ بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۰۹.</ref>.
+در مدخل [[ابوحذیفة]]<ref>دائرة المعارف قرآن، ج۱، ص۶۵۲.</ref> به [[آیه]] {{متن قرآن|فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ}}<ref>«پس پروردگارت را با سپاس به پاکی بستای و از سجده‌گزاران باش» سوره حجر، آیه ۹۸.</ref> بر [[شخصیت]] [[علمی]] ابوحذیفه - که آیه را دلالت بر [[وجوب]] [[سجده]] گرفته<ref>قرطبی، ج۱۰، ص۶۳.</ref> - استناد شده است؛ در حالی که این ابوحذیفه، نامش [[موسی بن مسعود]] و غیر [[صحابی]] است و [[روایات تفسیری]] را با چند واسطه نقل کرده است<ref>برای نمونه ر. ک: ابن کثیر، تفسیر، ج۱، ص۳۸ و ۹۸؛ واحدی، ص۱۲و ۸۹.</ref><ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۲۳۹-۲۴۱.</ref>
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:IM009657.jpg|22px]] [[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابوحذیفة بن عتبة بن ربیعه»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+[[رده:اعلام]]
+[[رده:اصحاب پیامبر]]
+[[رده:قریش]]
+[[رده:بنی‌عبدالشمس]]