حدیث منزلت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'امیری، سلیمان، امامت و دلائل انتصابی بودن آن' به 'امیری، سلیمان، امامت و دلایل انتصابی بودن آن'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'امیری، سلیمان، امامت و دلائل انتصابی بودن آن' به 'امیری، سلیمان، امامت و دلایل انتصابی بودن آن') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[حدیث منزلت]] از مدارک مهم [[نصب]] [[امامت علی]]{{ع}} است که علمای [[اهل سنت]] آن را به صورت متواتر، نقل کرده‌اند<ref>علمای معروف اهل سنت این حدیث را نقل کرده‌اند، برای نمونه، ر.ک: صحیح بخاری، ج۴، ص۲۰۸، باب مناقب المهاجرین و فضلهم، ج۵، ص۲۴، باب غزوة تبوک؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۳۰، رقم ۱۸۷۰؛ سنن ابن ماجه، ابن ماجه، ج۱، ص۴۵، رقم ۱۲۱؛ صحیح ابن حبان، ابن حبان، ج۶، ص۲۶۸، رقم ۶۹۳۵؛ سنن ترمذی، ج۵، ص۶۴۱، رقم ۳۷۳۱؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۵۱۹ و ۵۲۰؛ الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳؛ المصنف ابن ابی‌شیبه، ج۶، ص۳۹۶، رقم ۳۲۰۶۵؛ مسند احمد، ارقام ۱۰۸۷۹ و ۱۵۵۰ و ۱۵۸۷ و ۱۵۰۸؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۹؛ الخصائص، رقم ۴۴ – ۶۴؛ مسند ابی یعلی، ابویعلی موصلی، ج۱، ص۱۸۰؛ المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ المعجم الاوسط، ج۸، ص۴۳۵؛ المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۴۷؛ تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۴۳؛ المناقب، ص۲۷، رقم ۴۰ – ۴۷؛ مصابیح السنة، بغوی، ج۴، ص۱۷۰، رقم ۴۷۶۲؛ تاریخ دمشق، ج۲۱، ص۳۱، باب غزاة النبی، ج۳۱، ص۱۵۰؛ المناقب، ارقام ۱۱۵ و ۱۴۸ و ۱۵۷ و ۱۸۷؛ تفسیر الکبیر، ج۶۱، ص۷۶؛ جامع الاصول، مبارک بن اثیر، ارقام ۶۴۸۹ و ۶۴۹۰ و ۶۴۹۱؛ اسد الغابة، ابوالحسن ابن اثیر، ج۳، ص۶۰۳ و ج۴، ص۵۲۵؛ مطالب السؤول، ابن طلحه قرشی، ص۴۷؛ تذکرة الخواص، سبط بن جوزیئ، ص۲۷؛ تهذیب الأسماء و اللغات، نووی، ج۱، ص۳۴۶؛ ذخائر العقبی، ص۶۳؛ زاد المعاد، ابن قیم جوزیه، ج۳، صص ۵۲۹ و ۵۳۰؛ مرآة الجنان، یافعی، ج۱، ص۱۰۹؛ البدایة و النهایة، ج۷، صص ۳۴۰ و ۳۴۱؛ مشکاة المصابیح، خطیب تبریزی، ج۳، ص۱۷۱۹؛ الفصول المهمه، ابن صباغ مالکی، ص۱۲۶؛ تاریخ الخمیس، دیار بکری، ج۲، ص۲۵؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۵۹۹؛ السیرة النبویة، ج۲، ص۱۲۶؛ الریاض النضرة، محب الدین طبری، ج۳، ص۱۱۷.</ref>. | [[حدیث منزلت]] از مدارک مهم [[نصب]] [[امامت علی]]{{ع}} است که علمای [[اهل سنت]] آن را به صورت متواتر، نقل کرده‌اند<ref>علمای معروف اهل سنت این حدیث را نقل کرده‌اند، برای نمونه، ر.ک: صحیح بخاری، ج۴، ص۲۰۸، باب مناقب المهاجرین و فضلهم، ج۵، ص۲۴، باب غزوة تبوک؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۳۰، رقم ۱۸۷۰؛ سنن ابن ماجه، ابن ماجه، ج۱، ص۴۵، رقم ۱۲۱؛ صحیح ابن حبان، ابن حبان، ج۶، ص۲۶۸، رقم ۶۹۳۵؛ سنن ترمذی، ج۵، ص۶۴۱، رقم ۳۷۳۱؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۵۱۹ و ۵۲۰؛ الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳؛ المصنف ابن ابی‌شیبه، ج۶، ص۳۹۶، رقم ۳۲۰۶۵؛ مسند احمد، ارقام ۱۰۸۷۹ و ۱۵۵۰ و ۱۵۸۷ و ۱۵۰۸؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۹؛ الخصائص، رقم ۴۴ – ۶۴؛ مسند ابی یعلی، ابویعلی موصلی، ج۱، ص۱۸۰؛ المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ المعجم الاوسط، ج۸، ص۴۳۵؛ المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۴۷؛ تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۴۳؛ المناقب، ص۲۷، رقم ۴۰ – ۴۷؛ مصابیح السنة، بغوی، ج۴، ص۱۷۰، رقم ۴۷۶۲؛ تاریخ دمشق، ج۲۱، ص۳۱، باب غزاة النبی، ج۳۱، ص۱۵۰؛ المناقب، ارقام ۱۱۵ و ۱۴۸ و ۱۵۷ و ۱۸۷؛ تفسیر الکبیر، ج۶۱، ص۷۶؛ جامع الاصول، مبارک بن اثیر، ارقام ۶۴۸۹ و ۶۴۹۰ و ۶۴۹۱؛ اسد الغابة، ابوالحسن ابن اثیر، ج۳، ص۶۰۳ و ج۴، ص۵۲۵؛ مطالب السؤول، ابن طلحه قرشی، ص۴۷؛ تذکرة الخواص، سبط بن جوزیئ، ص۲۷؛ تهذیب الأسماء و اللغات، نووی، ج۱، ص۳۴۶؛ ذخائر العقبی، ص۶۳؛ زاد المعاد، ابن قیم جوزیه، ج۳، صص ۵۲۹ و ۵۳۰؛ مرآة الجنان، یافعی، ج۱، ص۱۰۹؛ البدایة و النهایة، ج۷، صص ۳۴۰ و ۳۴۱؛ مشکاة المصابیح، خطیب تبریزی، ج۳، ص۱۷۱۹؛ الفصول المهمه، ابن صباغ مالکی، ص۱۲۶؛ تاریخ الخمیس، دیار بکری، ج۲، ص۲۵؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۵۹۹؛ السیرة النبویة، ج۲، ص۱۲۶؛ الریاض النضرة، محب الدین طبری، ج۳، ص۱۱۷.</ref>. | ||
[[پیامبر]]{{صل}} به علی{{ع}} فرمود: تو برای من به منزله [[هارون]] برای [[موسی]]{{ع}} هستی؛ جز اینکه پس از من [[پیامبری]] نیست». مسلم به نقل از [[سعید بن مسیب]]، از عامر بن سعد بن ابی‌وقاص، از پدرش: [[پیامبر خدا]]{{صل}} به علی{{ع}} گفت: «تو برای من به منزله [[هارون]] برای [[موسی]]{{ع}} هستی؛ جز آنکه [[پیامبری]] پس از من نیست. [سعید می‌گوید:] [[دوست]] داشتم که این را از خود سعد بشنوم. او را دیدم و آنچه را [[عامر]] برایم گفته بود، برایش گفتم. گفت: «من آن را شنیده‌ام». گفتم: «تو خود، آن را شنیده‌ای»؟ او دو انگشتش را بر گوش‌هایش نهاد و گفت: «آری، وگرنه، کَر بشوند»<ref>صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۰. {{متن حدیث|قال رسول الله{{صل}} لعلي أنت مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبي بعدي قال سعيد فأحببت ان أشافه بها سعدا فلقيت سعدا فحدثته بما حدثني عامر فقال انا سمعته فقلت أنت سمعته فوضع أصبعيه على أذنيه فقال نعم و إلا فاستكتا}}.</ref>.<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و | [[پیامبر]]{{صل}} به علی{{ع}} فرمود: تو برای من به منزله [[هارون]] برای [[موسی]]{{ع}} هستی؛ جز اینکه پس از من [[پیامبری]] نیست». مسلم به نقل از [[سعید بن مسیب]]، از عامر بن سعد بن ابی‌وقاص، از پدرش: [[پیامبر خدا]]{{صل}} به علی{{ع}} گفت: «تو برای من به منزله [[هارون]] برای [[موسی]]{{ع}} هستی؛ جز آنکه [[پیامبری]] پس از من نیست. [سعید می‌گوید:] [[دوست]] داشتم که این را از خود سعد بشنوم. او را دیدم و آنچه را [[عامر]] برایم گفته بود، برایش گفتم. گفت: «من آن را شنیده‌ام». گفتم: «تو خود، آن را شنیده‌ای»؟ او دو انگشتش را بر گوش‌هایش نهاد و گفت: «آری، وگرنه، کَر بشوند»<ref>صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۰. {{متن حدیث|قال رسول الله{{صل}} لعلي أنت مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبي بعدي قال سعيد فأحببت ان أشافه بها سعدا فلقيت سعدا فحدثته بما حدثني عامر فقال انا سمعته فقلت أنت سمعته فوضع أصبعيه على أذنيه فقال نعم و إلا فاستكتا}}.</ref>.<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص ۲۶۸.</ref> | ||
==کثرت نقل [[حدیث منزلت]]== | ==کثرت نقل [[حدیث منزلت]]== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
گنجی نوشته است: این [[حدیثی]] است که [[امامان]] و [[حافظان]] احادیث، مانند [[ابی‌عبدالله بخاری]] در صحیح خود و [[مسلم بن حجاج]] در صحیح خود، و ابی‌داوود در [[سنن]] خود و [[ابی عیسی ترمذی]] در جامع خود و [[ابی‌عبد الرحمان نسائی]] در [[سنن]] خود و [[ابن ماجه قزوینی]] در سنن خود، بر صحت آن، تا حد [[اجماع]]، اتفاق کرده‌اند. [[حاکم نیشابوری]] می‌گوید: «این [[حدیثی]] است که در به تواتر رسیده است»<ref>کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب، الإمام الحافظ أبی عبدالله محمد بن یوسف الگنجی الشافعی، ص۲۸۳.</ref>. | گنجی نوشته است: این [[حدیثی]] است که [[امامان]] و [[حافظان]] احادیث، مانند [[ابی‌عبدالله بخاری]] در صحیح خود و [[مسلم بن حجاج]] در صحیح خود، و ابی‌داوود در [[سنن]] خود و [[ابی عیسی ترمذی]] در جامع خود و [[ابی‌عبد الرحمان نسائی]] در [[سنن]] خود و [[ابن ماجه قزوینی]] در سنن خود، بر صحت آن، تا حد [[اجماع]]، اتفاق کرده‌اند. [[حاکم نیشابوری]] می‌گوید: «این [[حدیثی]] است که در به تواتر رسیده است»<ref>کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب، الإمام الحافظ أبی عبدالله محمد بن یوسف الگنجی الشافعی، ص۲۸۳.</ref>. | ||
[[سیوطی]] [[حدیث منزلت]] را در «الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة» آورده است: این کتاب ویژه نقل احادیث متواتر است. او با این کار به تواتر آن تصریح کرده است<ref>الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة، عبد الرحمان بن الکمال جلال الدین السیوطی، ص۷۶.</ref>. اینها پاره‌ای از نظریات درباره [[اسناد]] این [[روایت]] است و تردیدی نیست که جست‌وجو در منابع و کتاب‌های حدیثی، هر شکی را در صدور [[قطعی]] آن از میان می‌برد<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و | [[سیوطی]] [[حدیث منزلت]] را در «الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة» آورده است: این کتاب ویژه نقل احادیث متواتر است. او با این کار به تواتر آن تصریح کرده است<ref>الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة، عبد الرحمان بن الکمال جلال الدین السیوطی، ص۷۶.</ref>. اینها پاره‌ای از نظریات درباره [[اسناد]] این [[روایت]] است و تردیدی نیست که جست‌وجو در منابع و کتاب‌های حدیثی، هر شکی را در صدور [[قطعی]] آن از میان می‌برد<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص ۲۶۹.</ref>. | ||
== دلالت حدیث == | == دلالت حدیث == | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
'''[[لزوم اطاعت]] از هارون''': [[وجوب اطاعت]] [[مردم]] از هارون، از منزلت‌های وی به شمار می‌رفت؛ زیرا او [[پیامبر خدا]]{{صل}} بود و [[اطاعت از پیامبر خدا]]{{صل}} بر [[امت]] وی [[واجب]] است. بدون [[شک]] اگر او پس از [[حضرت موسی]]{{ع}} می‌ماند، اطاعتش بر امت موسی{{ع}} واجب بود؛ زیرا کسی‌که به مقام پیامبری برگزیده شود تا زنده است دارای مقام پیامبری است. | '''[[لزوم اطاعت]] از هارون''': [[وجوب اطاعت]] [[مردم]] از هارون، از منزلت‌های وی به شمار می‌رفت؛ زیرا او [[پیامبر خدا]]{{صل}} بود و [[اطاعت از پیامبر خدا]]{{صل}} بر [[امت]] وی [[واجب]] است. بدون [[شک]] اگر او پس از [[حضرت موسی]]{{ع}} می‌ماند، اطاعتش بر امت موسی{{ع}} واجب بود؛ زیرا کسی‌که به مقام پیامبری برگزیده شود تا زنده است دارای مقام پیامبری است. | ||
[[پیامبر گرامی]]{{صل}} در حدیث منزلت، همه منزلت‌های هارون را، جز پیامبری، برای علی{{ع}} اثبات کرده است. پس اطاعت علی{{ع}} بر امت اسلامی واجب است و از این روی که او پیامبر نیست، [[وجوب]] اطاعتش از [[مقام خلافت]] و امامت او سرچشمه می‌گیرد<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و | [[پیامبر گرامی]]{{صل}} در حدیث منزلت، همه منزلت‌های هارون را، جز پیامبری، برای علی{{ع}} اثبات کرده است. پس اطاعت علی{{ع}} بر امت اسلامی واجب است و از این روی که او پیامبر نیست، [[وجوب]] اطاعتش از [[مقام خلافت]] و امامت او سرچشمه می‌گیرد<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص ۲۷۱.</ref>. | ||
== پرسمان حدیث منزلت == | == پرسمان حدیث منزلت == | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
'''اشکال''': مقصود از کلمه «بعدی» در جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} پس از [[نبوت]] [[رسول]] خداست؛ نه پس از رحلت آن حضرت؛ زیرا تشبیه علی{{ع}} به هارون باید با اوضاع هارون در واقع و نفس الامر همانند باشد و هارون پس از رحلت موسی{{ع}}، [[مقام نبوت]] نداشت تا جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} آن را مستثنا کند اما او پس از مقام نبوت برای موسی{{ع}} دارای مقام نبوت بود و جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} همین مطلب را مستثنا می‌کند. بنابراین [[استدلال]] یادشده ناتمام است. [[اثبات]] و [[نفی]] در این سخن به [[زمان]] حال ناظر است و غیر از آن به قرینه نیازمند است<ref>المغنی فی ابواب التوحید والعدل، ج۲۰، ص۱۶۳.</ref>. | '''اشکال''': مقصود از کلمه «بعدی» در جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} پس از [[نبوت]] [[رسول]] خداست؛ نه پس از رحلت آن حضرت؛ زیرا تشبیه علی{{ع}} به هارون باید با اوضاع هارون در واقع و نفس الامر همانند باشد و هارون پس از رحلت موسی{{ع}}، [[مقام نبوت]] نداشت تا جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} آن را مستثنا کند اما او پس از مقام نبوت برای موسی{{ع}} دارای مقام نبوت بود و جمله {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} همین مطلب را مستثنا می‌کند. بنابراین [[استدلال]] یادشده ناتمام است. [[اثبات]] و [[نفی]] در این سخن به [[زمان]] حال ناظر است و غیر از آن به قرینه نیازمند است<ref>المغنی فی ابواب التوحید والعدل، ج۲۰، ص۱۶۳.</ref>. | ||
'''پاسخ''': اگر مقصود از {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} نفی نبوت علی{{ع}} پس از نبوت [[رسول خدا]]{{صل}} باشد، یعنی پس از پیامبر{{صل}} فرد دیگری دارای مقام نبوت نخواهد بود، در این صورت از دید زمانی اطلاق دارد؛ یعنی هم‌زمان حیات پیامبر{{صل}} را دربر می‌گیرد و هم‌زمان پس از رحلت آن حضرت را. بنابراین مقتضای مطابقت استثنا با مستثنی‌منه، این است که جز نبوت، دیگر منزلت‌ها (که [[منزلت]] [[خلافت]] و [[امامت]] از آن جمله است) برای علی{{ع}} در زمان حیات پیامبر{{صل}} و پس از زمان او اثبات شود و اگر دلیل خاصی بر نفی خلافت و امامت او در برخی از این زمان‌ها دلالت کند، باید به آن ملتزم شد؛ وگرنه، خلافت وی در زمان پیامبر{{صل}} و پس از او ثابت خواهد بود<ref>الشافی فی الإمامة، ج۳، ص۲۵؛ تلخیص الشافی، ج۲، ص۲۲۳.</ref>.<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و | '''پاسخ''': اگر مقصود از {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}} نفی نبوت علی{{ع}} پس از نبوت [[رسول خدا]]{{صل}} باشد، یعنی پس از پیامبر{{صل}} فرد دیگری دارای مقام نبوت نخواهد بود، در این صورت از دید زمانی اطلاق دارد؛ یعنی هم‌زمان حیات پیامبر{{صل}} را دربر می‌گیرد و هم‌زمان پس از رحلت آن حضرت را. بنابراین مقتضای مطابقت استثنا با مستثنی‌منه، این است که جز نبوت، دیگر منزلت‌ها (که [[منزلت]] [[خلافت]] و [[امامت]] از آن جمله است) برای علی{{ع}} در زمان حیات پیامبر{{صل}} و پس از زمان او اثبات شود و اگر دلیل خاصی بر نفی خلافت و امامت او در برخی از این زمان‌ها دلالت کند، باید به آن ملتزم شد؛ وگرنه، خلافت وی در زمان پیامبر{{صل}} و پس از او ثابت خواهد بود<ref>الشافی فی الإمامة، ج۳، ص۲۵؛ تلخیص الشافی، ج۲، ص۲۲۳.</ref>.<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص ۲۷۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||