پرش به محتوا

بیت المال در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'اهل بدر' به 'اهل بدر'
جز (جایگزینی متن - 'اهل بدر' به 'اهل بدر')
خط ۷۳: خط ۷۳:
عمر از [[عقیل بن ابی طالب]]، مخرمة بن نوفل و [[جبیر بن مطعم]] که از [[جوانان]] [[قریش]] بودند خواست به تدوین دیوان بپردازند<ref>أحکام السلطانیه، ص۱۹۹.</ref>. از این دیوان، به «دیوان [[سپاه]]» تعبیر می‌شود.
عمر از [[عقیل بن ابی طالب]]، مخرمة بن نوفل و [[جبیر بن مطعم]] که از [[جوانان]] [[قریش]] بودند خواست به تدوین دیوان بپردازند<ref>أحکام السلطانیه، ص۱۹۹.</ref>. از این دیوان، به «دیوان [[سپاه]]» تعبیر می‌شود.


چون عمر، دیوان را مرتب ساخت به وی پیشنهاد کردند که از خویش آغاز نماید او نپذیرفت و این کار را از عموی پیامبر{{صل}}، عباس بن عبدالمطلب شروع کرد و آن گاه از [[خویشاوندان]] و [[نزدیکان]] [[رسول خدا]]{{صل}} به ترتیب درجه [[خویشاوندی]]. برای عباس، ۲۵ هزار درهم سالیانه تعیین کرد. برخی گفته‌اند ۱۲ هزار درهم. برای شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]]، پنج هزار درهم و برای چهار نفر که در جنگ بدر شرکت نداشتند؛ مانند بدری‌ها مقرری قرار داد که عبارت بودند از: حسن، حسین، [[ابوذر]] و [[سلمان]]. برای کسانی که از جنگ بدر تا [[صلح حدیبیه]] شرکت داشتند چهار هزار درهم و از صلح حدیبیه تا [[جنگ با مرتدان]] سه هزار درهم معین کرد. برای کسانی که در جنگ‌های [[شام]] و [[قادسیه]] شرکت داشتند دو هزار درهم مقرر ساخت و برای کسانی از ایشان که سختکوش‌تر بودند دو هزار و پانصد درهم و برای افراد پس از [[قادسیه]] و یرموک هزار درهم مقرر ساخت. برای [[همسران پیامبر]]، ده هزار درهم؛ برای [[زنان]] [[اهل]] [[بدر]]، پانصد درهم و برای زنان پس از بدر تا [[صلح حدیبیه]] چهارصد درهم و تا پیش از قادسیه سیصد درهم و برای زنان قادسیه دویست درهم معین کرد. بقیه زنان را نیز به گونه مساوی مقرری داد و برای [[کودکان]] صد درهم قرار داد<ref>نهایة الإرب، ج۴، ص۲۸۶؛ الخراج، ص۴۳-۴۴؛ فتوح البلدان، ص۴۲۶-۴۳۹؛ تاریخ طبری (۸جلدی)، ج۳، ص۱۰۹.</ref>. از این پرداخت نقدی سالیانه، به عطاء تعبیر می‌شود که دریافت کنندگان آن [[مجاهدان]] و [[خانواده]] آنها بودند؛ اما بخشی دیگر از بخشش‌های [[بیت المال]] عنوان «[[رزق]]» داشت و آن اجناس خوراکی بود که به افراد می‌دادند. به نظر می‌رسد رزق مخصوص مجاهدان نبوده است؛ بلکه به [[فقرا]] و [[مستمندان]] نیز داده می‌شده؛ از این رو نوشته‌اند: [[عمر]] دستور داد شصت مستمند را آوردند و به آنها نان خورانیدند و حساب کردند که چقدر خوردند و چون دو انبان شد، برای هر یک از مستمندان و عیالش در ماه دو انبان غله مقرر داشت<ref>نهایة الارب، ح۴، ص۲۸۷.</ref>.
چون عمر، دیوان را مرتب ساخت به وی پیشنهاد کردند که از خویش آغاز نماید او نپذیرفت و این کار را از عموی پیامبر{{صل}}، عباس بن عبدالمطلب شروع کرد و آن گاه از [[خویشاوندان]] و [[نزدیکان]] [[رسول خدا]]{{صل}} به ترتیب درجه [[خویشاوندی]]. برای عباس، ۲۵ هزار درهم سالیانه تعیین کرد. برخی گفته‌اند ۱۲ هزار درهم. برای شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]]، پنج هزار درهم و برای چهار نفر که در جنگ بدر شرکت نداشتند؛ مانند بدری‌ها مقرری قرار داد که عبارت بودند از: حسن، حسین، [[ابوذر]] و [[سلمان]]. برای کسانی که از جنگ بدر تا [[صلح حدیبیه]] شرکت داشتند چهار هزار درهم و از صلح حدیبیه تا [[جنگ با مرتدان]] سه هزار درهم معین کرد. برای کسانی که در جنگ‌های [[شام]] و [[قادسیه]] شرکت داشتند دو هزار درهم مقرر ساخت و برای کسانی از ایشان که سختکوش‌تر بودند دو هزار و پانصد درهم و برای افراد پس از [[قادسیه]] و یرموک هزار درهم مقرر ساخت. برای [[همسران پیامبر]]، ده هزار درهم؛ برای [[زنان]] [[اهل بدر]]، پانصد درهم و برای زنان پس از بدر تا [[صلح حدیبیه]] چهارصد درهم و تا پیش از قادسیه سیصد درهم و برای زنان قادسیه دویست درهم معین کرد. بقیه زنان را نیز به گونه مساوی مقرری داد و برای [[کودکان]] صد درهم قرار داد<ref>نهایة الإرب، ج۴، ص۲۸۶؛ الخراج، ص۴۳-۴۴؛ فتوح البلدان، ص۴۲۶-۴۳۹؛ تاریخ طبری (۸جلدی)، ج۳، ص۱۰۹.</ref>. از این پرداخت نقدی سالیانه، به عطاء تعبیر می‌شود که دریافت کنندگان آن [[مجاهدان]] و [[خانواده]] آنها بودند؛ اما بخشی دیگر از بخشش‌های [[بیت المال]] عنوان «[[رزق]]» داشت و آن اجناس خوراکی بود که به افراد می‌دادند. به نظر می‌رسد رزق مخصوص مجاهدان نبوده است؛ بلکه به [[فقرا]] و [[مستمندان]] نیز داده می‌شده؛ از این رو نوشته‌اند: [[عمر]] دستور داد شصت مستمند را آوردند و به آنها نان خورانیدند و حساب کردند که چقدر خوردند و چون دو انبان شد، برای هر یک از مستمندان و عیالش در ماه دو انبان غله مقرر داشت<ref>نهایة الارب، ح۴، ص۲۸۷.</ref>.


[[بلاذری]] می‌نوسد:«عمر هر ماه، دو انبان آذوقه به مرد و [[زن]] و [[بنده]] می‌داد»<ref>{{عربی|فکان یرزق الناس الرجل و المرأة و المملوک جریبین کل شهر}}</ref> و اضافه می‌کند که عمر گفت: من قرار دادم برای هر فرد [[مسلمان]] در هر ماهی دو مدی از گندم و دو [[قسط]] روغن و دو قسط سرکه و هر ماه، برابر آن عمل می‌کرد<ref>فتوح البلدان، ص۴۴۶.</ref>. عمر در نظر داشت که تغییراتی در مقرری ایجاد کند و آن را چهار هزار درهم معین کند. هزار درهم برای خانواده، هزار درهم برای توشه و هزار درهم هزینه [[سلاح]] و هزار درهم برای [[رفاه]] افراد که موفق به انجام دادن این طرح نشد.
[[بلاذری]] می‌نوسد:«عمر هر ماه، دو انبان آذوقه به مرد و [[زن]] و [[بنده]] می‌داد»<ref>{{عربی|فکان یرزق الناس الرجل و المرأة و المملوک جریبین کل شهر}}</ref> و اضافه می‌کند که عمر گفت: من قرار دادم برای هر فرد [[مسلمان]] در هر ماهی دو مدی از گندم و دو [[قسط]] روغن و دو قسط سرکه و هر ماه، برابر آن عمل می‌کرد<ref>فتوح البلدان، ص۴۴۶.</ref>. عمر در نظر داشت که تغییراتی در مقرری ایجاد کند و آن را چهار هزار درهم معین کند. هزار درهم برای خانواده، هزار درهم برای توشه و هزار درهم هزینه [[سلاح]] و هزار درهم برای [[رفاه]] افراد که موفق به انجام دادن این طرح نشد.
۲۱۷٬۶۰۶

ویرایش