احمد بن یحیی بلاذری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | |||
== | == آشنایی اجمالی == | ||
{{ | [[ابوالحسن احمد بن یحیی بن جابر بن داود بلاذری بغدادی]] کاتب، شاعر، ادیب، راوی و از برجسته ترین تاریخ نگاران اسلامی در سده سوم هجری. [[اهل بغداد]] بود. نسبت وی به [[بلاذری]] از این امر ناشی شده است که او برای تقویت [[حافظه]]، محلول بلاذر (نوعی [[گیاه]] [[هندی]] که از آن شربتی می‌‌سازند) نوشید و دیوانه شد و به همین علت درگذشت<ref>الفهرست (الندیم) ۱۲۵.</ref>. البته [[یاقوت احتمال]] داده که نوشنده بلاذر، جد او جابر بوده باشد و سبب آن را نوشته جهشیاری دانسته که در اثر خود الوزراء می‌‌نویسد: [[جابر بن داوود بلاذری]] کاتب خصیب در [[مصر]] بود. بنابراین، نتیجه می‌‌گیرد که جد بلاذری نیز ملقب به بلاذری بوده و شاید [[احمد بن یحیی]] این [[لقب]] را به [[ارث]] برده است.<ref>معجم الادباء ۵/۹۲.</ref> با وجود این، [[محمد توکل]] در مقدمه [[فتوح البلدان]] موضوع [[نوشیدن]] شربت بلاذر را [[افسانه]] دانسته و می‌‌نویسد: از آنجا که بلاذری به یک [[دودمان]] [[ایرانی]] تعلق داشته، به احتمال قریب به [[یقین]] وی منسوب به بلاذر، از بلاد [[دیلم]] است و در فرهنگ‌های جغرافیایی مانند معجم البلدان از واژه بلاذر ذکری به میان نیامده است،<ref>فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، مقدمه، ص۱۲ ـ ۱۶.</ref> ولی [[ابن اثیر]] در ذیل وقایع سال ۲۱۰ هـ از فتح بلاذر و [[شیزر]] که از بلاد دیلم‌اند، به دست [[عبدالله بن خردادبه]] خبر داده است.<ref>الکامل فی التاریخ ۵/۴۸۵.</ref> [[تاریخ]] و محل ولادت وی به [[درستی]] روشن نیست. وی احتمالا در [[بغداد]] بین سال‌های ۱۷۰ تا ۱۸۰ هـ به [[دنیا]] آمده است.<ref>انساب الاشراف ۱، مقدمه، ص«ج».</ref> چنان که گذشت بعضی او را از اصل، [[فارسی]] می‌‌دانند.<ref>فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، مقدمه، ص۱۶ ـ ۱۸.</ref> نوشته [[ابن ندیم]] و نیز یاقوت که بلاذری را از مترجمان فارسی به [[عربی]] می‌‌شناساند، می‌‌تواند مؤید این گفته باشد.<ref>الفهرست (الندیم) ۱۲۶ معجم الادباء ۵/۱۰۰.</ref> بلاذری در [[حمص]]، [[انطاکیه]] و [[دمشق]] [[علم]] آموخت و در [[عراق]] از مجالس درس [[محمد بن سعد]] [[کاتب واقدی]] و [[علی بن محمد مدائنی]] درباب [[فتوحات]]، [[مصعب زبیری]] و [[ابوعبید قاسم بن سلام]] در امور [[عشر]] و [[خراج]] [[کسب معرفت]] کرد. [[ابن عساکر]] فهرستی از [[مشایخ]] بلاذری به دست داده که [[هشام بن عمار]]، [[عفان بن مسلم]] و [[عثمان بن ابی شیبه]] از آن جمله‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق ۶/۷۴.</ref> [[احمد بن عمار]]، [[جعفر بن قدامه]] و [[عبدالله بن ابی سعید وراق]] را در زمره شاگردان او یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ الاسلام ۲۰/۲۸۹.</ref> [[بلاذری]] در [[جوانی]] به دربار [[مأمون]] راه یافت و اشعاری در [[مدح]] او سرود.<ref> سیر اعلام النبلاء ۱۳/۱۶۳.</ref> پس از [[مرگ]] مأمون در سال ۲۱۸ هـ در دوره [[خلافت معتصم]] و [[واثق]] در [[گمنامی]] می‌‌زیسته است.<ref>فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، مقدمه، ص۲۲.</ref> منابع در این دوره از او یادی نمی‌کنند، اما از [[مقام]] و [[منزلت]] او نزد [[متوکل]] [[سخن]] گفته‌اند. [[یاقوت حموی]] گفت و گوی بلاذری را با [[ابراهیم بن عباس]] صولی در نزد متوکل نقل کرده و به نقل از همو، بلاذری را یکی از ندیمان متوکل دانسته است.<ref> معجم الادباء ۵/۹۰ و ۹۴.</ref> پس از کشته شدن متوکل در سال ۲۴۷ هـ و روی کار آمدن [[منتصر]]، [[مستعین]] و [[معتز]] او مقام خود را در [[دستگاه خلافت]] [[حفظ]] کرد. بلاذری پس از آن با روی کار آمدن [[معتمد]] از دربار [[خلفا]] کناره گرفت و دچار [[تنگدستی]] شد و بدین سبب به عبیدالله بن [[یحیی]] بن خاقان، [[وزیر]] معتمد [[پناه]] برد.<ref> فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، مقدمه، ص۲۵.</ref> پس از آن بلاذری به [[جانشین]] او [[احمد بن صالح شیرزاد]] که به [[وزارت]] رسیده بود، پناه برد و چون از این کار طَرْفی نبست، در اشعاری به هجو او پرداخت. او همچنین در اواخر [[عمر]] خود، به اسماعیل بن بلبل [[متوسل]] شد و چون از او نیز [[بی‌مهری]] دید، در اشعاری به هجو او اکتفا کرد.<ref> معجم الادباء ۵/۹۶ و ۱۰۱.</ref> بلاذری را کاتب، [[نسب شناس]]، [[شاعر]] و هجویه سرا نیز گفته‌اند و یاقوت حموی اشعارش را نقل کرده است.<ref> معجم الادباء ۵/۹۲ ـ ۹۹.</ref> وی در اواخر دوره [[خلیفه]] معتمد<ref> لسان المیزان ۱/۳۲۳.</ref> در سال ۲۷۹ هـ درگذشت.<ref> تاریخ التراث العربی ۱/۲/۱۵۲.</ref> | ||
از بلاذری دو اثر [[تاریخی]] که به سبب [[صحت]] و اعتبار تاریخی [[مقبولیت]] [[عامه]] یافته، برجای مانده که عبارت‌اند از: [[الفتوح]] یا [[فتوح البلدان]] و جمل انساب الاشراف.<ref> فوات الوفیات ۱/۱۵۷.</ref> الندیم از دیگر آثار [[بلاذری]] با عنوان البلدان الصغیر، البلدان الکبیر، الاخبار و الانساب و عهد اردشیر که در قالب [[شعر]] از [[فارسی]] به [[عربی]] [[ترجمه]] کرده، یاد می‌‌کند<ref>الفهرست (الندیم) ۱۲۶.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج1، ص 124 -125.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اعلام]] | ||