عصمت حضرت زکریا در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

=== آیه ۱۰ سوره مریم ===

یکی از آیاتی که توهم تعارض [[معصوم]] نبودن [[حضرت زکریا]]{{ع}} را در اذهان برخی ایجاد نموده، [[آیه]] ۱۰ [[سوره مبارکه مریم]] است که می‌فرماید: {{متن قرآن|قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا}}<ref>«زکریا باز عرضه داشت: بارالها، برای من نشانه و حجتی قرار ده، خدا فرمود: بدین نشانه که تا سه شبانه‌روز با مردم تکلم نکنی با آنکه تندرست هستی».</ref>. گفته شده بر اساس این [[آیه]]، بر اساس این آیه پیرو درخواست فرزند از طرف [[حضرت زکریا]]{{ع}} از [[خداوند]] [[فرشتگان]] با [[بشارت]] [[فرزندی]] به نام [[یحیی]]، به حضورش باز یافتند. [[حضرت زکریا]]{{ع}} راز آن [[بشارت]] را از [[خداوند]] جویا شد که چگونه از من پیرمرد نشانه‌ای خواست که آیه مذکور نازل شد. آنچه در این ماجرا، در ظاهر [[عصمت]] [[حضرت زکریا]]{{ع}} را به چالش می‌کشد، این است که وی با اینکه قدرت نامحدود خداوند را [[باور]] داشت، چرا از درگاه [[خداوند]] درخواست نشانه کرد؟ آیا درخواست نشانه به منزله شک در قدرت الهی یا تحقق وعده او نبود؟ و روشن است که در هر حالت این مساله با عصمت ناسازگار است.

'''پاسخ نخست: درخواست نشانه برای رسیدن به [[اطمینان]]''': [[حضرت زکریا]] {{ع}} برای [[اثبات]] اینکه این [[بشارت]] از سوی [[خداوند]]، و این خطاب، خطابی رحمانی بوده که فرشته‌ای وی را بدان [[آگاه]] ساخته است، نشانه‌ای خواست تا به اطمینان برسد<ref>ر.ک: محمد بن مرتضی فیض کاشانی، الاصفی، تحقیق محمدحسین درایتی و محمدرضا نعمتی، ج۱، ص۱۵۰؛ محمد بن عبدالرحیم نهاوندی، نفحات الرحمن، ج۱، ص۶۱۸؛ محمدجواد بلاغی، آلاء الرحمن، ج۲، ص۵۶.</ref>. چنین امری با [[باور]] داشتن بشارت [[فرشتگان]] همخوان است و نظیر آن را در داستان [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} می‌بینیم. [[انبیا]] معصوم‌اند و در تشخیص [[حق و باطل]] [[اشتباه]] نمی‌کنند، اما [[عصمت]] آنان ذاتی نیست؛ زیرا مستقل نیستند، بلکه با عنایت الهی تشخیص می‌دهند. چه محذوری دارد که حضرت زکریا {{ع}} از [[پروردگار]] خود نشانی بخواهد که دلالت کند آنچه قبلاً دریافت کرده، بشارت [[الهی]] بوده است<ref>ر.ک: سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۳، ص۱۷۹.</ref>؛ زیرا [[شیطان]] توان مس [[نفوس]] قدسی ایشان را ندارد. پیش‌تر بیان شد که [[پیامبران]] به تصریح [[قرآن]]، از مخلَصین‌اند و شیطان به [[ناتوانی]] خود از [[منحرف]] ساختن ایشان اعتراف کرده است: {{متن قرآن|إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ}}<ref>«بجز از میان آنان بندگان نابت را» سوره حجر، آیه ۴۰.</ref>. بنابراین [[زکریا]] {{ع}} که مدت مدیدی از دوران [[نبوت]] را گذرانده و بارها [[وحی]] و [[الهام الهی]] را دریافت کرده بود و آن را به خوبی می‌شناخت، امکان ندارد برای تشخیص اصل وحی نشانه بخواهد<ref>ر.ک: عبدالله جوادی آملی، تسنیم، تحقیق احمد قدسی، ج۱۴، ص۲۰۵.</ref>. این پاسخ را می‌توان بهترین پاسخ دانست.

'''پاسخ دوم: نشانه برای [[آگاهی]] از [[زمان]] حمل''': نشانه خواستن [[زکریا]] {{ع}} از [[خداوند]]، برای آگاهی از زمان عملی شدن بشارت بوده است؛ زیرا وی بی‌صبرانه [[منتظر]] چنین [[فرزندی]] بود. پس نشانه خواستن، حکایت از شک در وعده الهی نداشت تا در [[عصمت]] آن حضرت خدشه‌ای وارد آید<ref>ر.ک: محمد بن حسن طوسی، التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی، ج۲، ص۴۵۴؛ حسین بن علی ابوالفتوح رازی، روض الجنان، تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، ج۴، ص۳۱۳؛ عبدالله شبر، الجوهر الثمین، ج۱، ص۳۲۰؛ علی بن احمد واحدی، التفسیر البسیط، تحقیق محمد بن صالح بن عبدالله الفوزان، ج۵، ص۲۳۹؛ ملافتح الله کاشانی، زبدة التفاسیر، ج۱، ص۴۸۲؛ ابوالفضل فیضی دکنی، سواطع الالهام، ج۱، ص۲۸۹؛ محمد سبزواری، ارشاد الاذهان، ج۱، ص۶۰؛ همو، الجدید، ج۲، ص۵۲.</ref>.

'''پاسخ سوم: درخواست نشانه برای [[استدلال]] بر بارداری [[همسر]]''': حضرت نشانه‌ای خواست تا بدان بر بارداری همسرش استدلال کند و از هنگام آن [[آگاه]] شود (به تعبیر [[فخر رازی]] تا از وقت انعقاد نطفه او آگاه شود)<ref>ر.ک: محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، قدم له خلیل محیی الدین المیس، ج۴، جزء ۸، ص۲۱۵.</ref>. این پاسخ با سیاق آیات همخوانی ندارد.

 

این پاسخ نارساست؛ زیرا اولاً با ظاهر [[آیه شریفه]] ناسازگار است. ظاهر [[آیه]]، گویای این است که حضرت زکریا {{ع}} درخواست نشانه می‌کند و این درخواست از سوی خداوند پذیرفته می‌شود. حال چگونه می‌توان این نشانه را تنبیه شمرد؟ ثانیاً فرو بستن لب از گفت‌و‌گو با [[مردم]] و گشودن آن به ذکر و [[تسبیح خداوند]] را نمی‌توان [[عذاب]] دانست، بلکه این [[نعمت]] و رحمتی بود که خداوند بر آن حضرت ارزانی داشت؛ ثالثاً کلمه آیه، با تنبیه بودن تناسب ندارد؛ زیرا خداوند در پاسخ درخواست حضرت زکریا {{ع}} می‌فرماید: «نشانه تو این است که.»..؛ مگر اینکه آیه آن‌گونه که در برخی [[آیات]] گفته شد، به معنای مایه [[عبرت]] باشد، تا با تنبیه سازگار شود؛ ولی این مطلب با لحن و سیاق آیه و اینکه حضرت خود درخواست آیه کرده است، سازگاری ندارد<ref>[[جعفر انواری|انواری، جعفر]]، [[نور عصمت بر سیمای نبوت (کتاب)|نور عصمت بر سیمای نبوت]]، ص ۳۷۵.</ref>.