|
|
| خط ۱۶۹: |
خط ۱۶۹: |
| == عواقب ترک صبر == | | == عواقب ترک صبر == |
| == نشانه‌های صابران == | | == نشانه‌های صابران == |
| ==معنا و مفهوم [[صبر]]==
| |
| صبر در لغت به معنای تاب آوردن است که در برابر [[جزع]] به معنای [[بی‌تابی]] به کار می‌‌رود.<ref>ترتیب العین، ج ۲، ص۹۶۶، «صبر»</ref> در کاربردهای [[عربی]] صبر در سه معنای اصلی به کار رفته است: ۱. [[حبس]] و نگهداری. ۲. قسمت بالای یک چیز. ۳. نوعی از سنگ سخت.<ref>معجم مقاییس اللّغه، ج ۳، ص۳۲۹، «صبر»</ref>
| |
| صبر به معنای [[حالت نفسانی]] که در [[علم اخلاق]] به کار می‌‌رود، همان حبس و نگهداری است به طوری که وقتی شخص به [[صابر]] نگاه می‌‌کند در می‌‌یابد که از [[عقل]] خویش که قسمت بالای [[انسان]] است استفاده کرده نه از [[قلب]] و [[احساسات]] که در میانه است یا اعضا و جوارح که پایین‌ترین قسمت بدن است. صابر از نظر ناظر بیرونی [[آدمی]] بی‌قلب و [[عاطفه]] است و مانند سنگ خارا و [[سنگدل]] و سخت [[دل]] محسوب می‌‌شود. پس می‌‌توان گفت که سه معنای اصلی صبر را در حالت نفسانی انسان می‌‌توان ردگیری و [[شناسایی]] کرد. به این معنا که اگر به هر سه معنای صبر توجه کنیم می‌‌توانیم آن حالت نفسانی انسان را به عنوان صبر قلمداد کنیم؛ چه به معنای حبس و خودداری [[خشم]] و [[غضب]] و جزع باشد و چه به معنای قسمت بالای یک چیز یا سنگ خارا و نوعی سنگ سخت باشد.
| |
|
| |
| در [[فرهنگ قرآن]] صبر عبارت از امساک در تنگناها و [[خویشتن داری]] به مقتضای عقل و [[شرع]] یا حبس نفس از چیزی است که عقل و شرع حبس نفس از آن را اقتضا کند.<ref>مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ص۴۷۴، «صبر»</ref> البته همین معنا در مفهوم اصطلاحی صبر در کتب [[اخلاقی]] [[اسلامی]] مد نظر است.
| |
| [[امام علی]]{{ع}} درباره مفهوم صبر فرموده است: {{متن حدیث|اَلصَّبْرُ اَنْ یَحْتَمِلَ الرَّجُلُ ما یَنُوبُهُ، وَ یـَکْظِمُ ما یَغْضِبـُهُ}}؛ صبر آن است که انسان مصیبتی را که به او می‌‌رسد [[تحمّل]] کند و خشم خود را فرو برد.<ref>غرر الحکم، چاپ دانشگاه تهران، ج ۲، ۱۸۷۴</ref>
| |
| بنابراین، [[صبر]] حالت [[خویشتن داری]] و نگه داری نفس از رفتارهای هیجانی و احساسی در هنگام بروز حوادث و [[مشکلات]] و [[مصیبت‌ها]] است. پس [[صابر]] در برابر فشار تاب می‌‌آورد و [[بی‌تابی]] و [[جزع]] نمی‌کند و [[رفتاری]] [[متعادل]] و متعارف خواهد داشت؛ هر چند که در وهله نخست به سبب ضربه و صدمه ابتدایی مبهوت و متاثر می‌‌شود ولی به سرعت [[مدیریت]] نفس خود را به دست می‌‌گیرد و [[اجازه]] نمی‌دهد تا کنش‌های بیرونی واکنش‌های او را مدیریت و جهت دهد.
| |
|
| |
| باید دانست که صبر از [[اخلاق]] [[پیامبران]] و [[صالحان]] است. [[امام علی]]{{ع}} در این باره فرموده است: {{متن حدیث|اِنَّ الصَّبْرَ وَحُسْنَ الْخُلْقِ وَالْبِرَّ وَالْحِلْمَ مِنْ اَخْلاقِ الاَنْبِیآءِ}}؛ صبر و شکیبائی و [[اخلاق نیکو]] و [[حلم]] و بُردباری از اخـلاق پیـامـبران اسـت.<ref>بحارالانوار، ج ۷۱، ص۹۲</ref>
| |
| همچنین صبر از صفات مؤمنانی است که تابع پیامبران هستند و آنان را [[اسوه حسنه]] [[زندگی]] خویش قرار می‌‌دهند. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|اَلْمُؤْمِنُ صَبُورٌ فِی الشَّدائِدِ، وَقُورٌ فِی الزَّلازِلِ، قَنُوعٌ بِما اُوتِیَ، لایَعْـظِمُ عَلَیْهِ الْمَصـائِبُ}}؛ [[مؤمن]] در سختیها [[صبور]] ودر مقابل اضطرابها باوقار است، بدانچه به اوداده شده قانع است، وگرفتاریها نزداوبزرگ نیست.<ref>بحارالانوار، ج ۸۲، ص۱۳۳</ref>
| |
|
| |
| ==ریشه و خاستگاه صبر== | | ==ریشه و خاستگاه صبر== |
| صبر یک فضلیت [[اخلاقی]] و [[انسانی]] است؛ زیرا به طور طبیعی انسان در برابر کنش‌های تند و [[مصیبت‌ها]] و مشکلات، عنان [[اختیار]] خود را از دست می‌‌دهد؛ اما کسی که به خداوند [[باور]] داشته باشد، حالت [[صبر]] در او ایجاد می‌‌شود. [[خداوند]] در [[آیات]] ۲۲ و ۲۳ [[سوره حدید]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|مَا أَصَابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ * لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ}}<ref>«هیچ گزندی در زمین و به جان‌هایتان نمی‌رسد مگر پیش از آنکه آن را پدید آوریم، در کتابی (آمده) است؛ این بر خداوند آسان است * تا بر آنچه از دست شما رفت دریغ نخورید و بر آنچه به شما دهد شادی نکنید و خداوند هیچ خود پسند خویشتن ستایی را دوست نمی‌دارد» سوره حدید، آیه ۲۲-۲۳.</ref> | | صبر یک فضلیت [[اخلاقی]] و [[انسانی]] است؛ زیرا به طور طبیعی انسان در برابر کنش‌های تند و [[مصیبت‌ها]] و مشکلات، عنان [[اختیار]] خود را از دست می‌‌دهد؛ اما کسی که به خداوند [[باور]] داشته باشد، حالت [[صبر]] در او ایجاد می‌‌شود. [[خداوند]] در [[آیات]] ۲۲ و ۲۳ [[سوره حدید]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|مَا أَصَابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ * لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ}}<ref>«هیچ گزندی در زمین و به جان‌هایتان نمی‌رسد مگر پیش از آنکه آن را پدید آوریم، در کتابی (آمده) است؛ این بر خداوند آسان است * تا بر آنچه از دست شما رفت دریغ نخورید و بر آنچه به شما دهد شادی نکنید و خداوند هیچ خود پسند خویشتن ستایی را دوست نمی‌دارد» سوره حدید، آیه ۲۲-۲۳.</ref> |
