بحث:صبر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بحث:صبر در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۹ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۰

۱۰٬۰۹۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۹ اکتبر ۲۰۲۳

←‏نمادها و الگوها

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۰۵۸

ویرایش

@@ خط ۴۹۲: / خط ۴۹۲: @@
 == نمادها و الگوها ==
-===صبرهای [[پیامبری]] از نظر قرآن===
+===صبر پیامبر خاتم {{صل}}===
 از نگاه قرآن، [[پیامبر]]{{صل}} به عنوان [[اسوه حسنه]] [[الهی]] باید شناخته شده و [[عقاید]] و [[افکار]] و رفتارش [[سرمشق]] قرار گیرد. [[شناخت]] و آگاهی از صبرهای پیامبر{{صل}} می‌تواند به [[مؤمنان]] کمک کند تا همانند آن حضرت‌{{صل}} در سه‌گانه‌هایی که در [[زندگی]] با آن مواجه می‌شوند، صبر کنند و آستانه تحملشان را در سطح عالی تاب‌آوری بالا برند و به [[مقام]] [[حلم]]، فراتر از صبر نیز برسند.
 پیامبر{{صل}} در [[مقام پیامبری]] با [[حکمت]] و [[موعظه]] [[حسنه]] و [[مجادله]] [[نیکو]]، دیگران را [[دعوت به اسلام]] می‌کرد<ref>نحل، آیه ۱۲۵</ref>، اما برخی از آنان [[مخالفت]] کرده و [[تعدی]] می‌کردند. هر چند آن حضرت در برابر این مخالفت‌ها می‌توانست [[مقابله به مثل]] کند که عین [[عدالت]] است، اما [[صبر]] پیشه کرد و آستانه [[تحمل]] خود را بالا برد و مقابله به مثل نکرد؛ در این باره [[قرآن]] نیز می‌فرماید: لئن صبرتم [[لهو]] خیر للصابرین؛ اگر صبر کنید آن برای [[صابرین]] بهتر است.<ref>نحل، آیه ۱۲۶</ref>
@@ خط ۵۰۷: / خط ۵۰۷: @@
 صبر به [[توفیق الهی]] موجب می‌شود تا [[انسان]] به [[مقامات معنوی]] برسد. [[استعانت]] از صبر انسان را در مسیر درست قرار می‌دهد.<ref>بقره، آیات ۴۵ و ۱۵۳</ref> پس همان‌گونه که [[خدا]] پیامبرش را به صبر [[دعوت]] و توصیه می‌کند، مؤمنان نیز این‌گونه باید به صبر توصیه کنند و بر آن [[استقامت]] ورزند تا بتوانند در [[زندگی]] به توفیق الهی به [[فلاح]] و [[رستگاری]] برسند و از [[خسران]] [[ابدی]] [[نجات]] یابند.<ref>عصر، آیات ۱ تا ۳؛ بلد، آیات ۱۷ و ۱۸</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[صبر پیامبر الگوی مؤمنان (مقاله)|صبر پیامبر الگوی مؤمنان ]].</ref>.
-===آثار [[صبوری]] [[پیامبر]]{{صل}}===
+===عوامل مؤثر ===
+برطبق [[تعالیم قرآن]] [[مؤمنان]] موظف هستند تا پیامبر{{صل}} را [[سرمشق]] خویش قرار دهند، چنان‌که می‌فرماید: به تحقیق در [[پیامبر خدا]] برای شما سرمشق [[نیک]] است.<ref>احزاب، آیه ۲۱</ref> بر این اساس هر کسی که [[ایمان به خدا]] و [[روز جزا]] و [[معاد]] دارد، باید در [[فکر]] و عمل، آن حضرت{{صل}} را سرمشق قرار دهد تا بتواند با [[فلسفه]] و [[سبک زندگی]] [[رسول‌الله]]{{صل}} [[زندگی دنیوی]] خویش را سامان دهد. [[شناخت]] آن حضرت{{صل}} و اینکه چگونه توانست مثلا در [[صبر]] به درجه کمال دست یابد، امری است که باید آن را دانست تا بتوانیم در [[زندگی]] با بهره‌گیری از آن عوامل‌،در خود نیز صبر را ایجاد کرده و در مسائل زندگی صبوری کنیم و همانند پیامبر{{صل}} عمل‌نماییم.
+از نظر [[قرآن]]، منشا و خاستگاه هر صفت نیک‌،خداست؛ بر این اساس صبر به عنوان یک فضیلت‌،دارای منشا و خاستگاهی [[الهی]] است و علت اصلی صبوری آن حضرت{{صل}} را باید در همین امر جست‌وجو کرد؛ چنان‌که [[خدا]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ}}<ref>«و شکیبا باش! و شکیب تو جز با (یاری) خداوند نیست» سوره نحل، آیه ۱۲۷.</ref>
+برای تحقق صبر عواملی باید فراهم شود. درباره آن حضرت{{صل}} عوامل چندی موجب شده تا ایشان در صبر به جایگاهی بلند برسد. از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
+#'''[[اعتقاد]] به [[ربوبیت الهی]]''': از نظر قرآن، توجّه و [[ایمان]] به [[ربوبیّت]] فراگیر [[خداوند]] بر هستی، زمینه صبر پیامبر در [[عبادت]] و [[بندگی]] است<ref>مریم، آیه ۶۵</ref>؛ زیرا [[ربوبیت خدا]] به این معناست که هر چیزی در هستی تحت پرورش و [[مدیریت]] الهی قرار دارد و این خدا است که صفر تا صد همه چیز را پرورش می‌دهد و به سمت و سوی کمالی [[هدایت]] می‌کند که به عنوان [[هدف آفرینش]] آن چیز مطرح است. بر این اساس، پیامبر{{صل}} در هر امری که وارد می‌شود می‌داند که [[رب العالمین]] آن را ساماندهی و پرورش و [[تدبیر]] و [[مدیریت]] می‌کند. بر این اساس، دیگر معنا ندارد که [[انسان]] به جای [[صبر]] گرفتار [[جزع]] و فزع شود؛ زیرا این [[رفتار]] مقابل صبر، به معنای آن است که شخص [[ربوبیت الهی]] را قبول ندارد.
+#'''[[اعتقاد به حاکمیت الهی]]''': بی‌گمان کسی که [[معتقد]] است همه هستی تحت [[حاکمیت]] [[ربوبی]] [[الهی]] است، به طور طبیعی هر چیزی را از خاستگاه [[خدا]] می‌بیند و در برابر [[اطاعت]] و [[معصیت]] و [[مصیبت]] صبر کرده و جزع و فزع نمی‌کند.<ref>یونس، آیه ۱۰۹</ref>
+#'''[[اعتقاد]] به [[قدرت]] مطلق خدا''': خدا [[قادر]] مطلق است و از این توان و قوت برخوردار است که هر چیزی را بخواهد انجام می‌دهد یا ترک می‌کند بی‌آنکه مجبور به امری یا کاری باشد. اگر بر اساس [[ربوبیت]] و پروردگاری و حاکمیتی که دارد، اراده‌اش به انجام کاری تعلق گرفت، همان خواهد شد. بنابراین، وقتی باورانسان به این باشد که خدا قادر مطلق است، دیگر نسبت به چیزی واکنش منفی نشان نمی‌دهد و جزع و فزع نمی‌کند و صبر را در پیش می‌گیرد؛ چنان‌که [[پیامبر]]{{صل}} این‌گونه بود.<ref>ق، آیات ۳۸ و ۳۹</ref>
+#'''اعتقاد به [[قضا و قدر الهی]]''': از نظر [[آموزه‌های قرآن]]، همه هستی بر اساس [[مقدرات]] کلی که به عنوان [[حکمت]] و [[مشیت الهی]] مطرح است سامان یافته است. [[مقدرات الهی]] در قالب قضای جزیی اتفاق می‌افتد و اگر [[اراده الهی]] در قضای جزیی نباشد، هیچ چیزی اتفاق نمی‌افتد به طوری که اگر مقدر الهی [[سوزاندن]] [[آتش]] باشد، اگر اراده الهی بر عدم آن باشد، آتش در قضای جزئی نمی‌سوزاند و هیچ اتفاقی در مسئله‌ای خاص و قضیه‌ای جزئی اتفاق نمی‌افتد؛ چنان‌که آتش بر [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} این‌گونه شد.<ref>انبیاء، آیه ۶۹</ref> [[باور]] و اعتقاد به قضا و قدر الهی در کلی و جزیی موجب می‌شود که انسان همه امور را از جانب خدا بداند و بر این اساس هیچ جزع و فزع در حوادث نداشته باشد و صبر نماید؛ چنان‌که پیامبر{{صل}} با همین اعتقاد [[اسوه]] صبر و [[شکیبایی]] بود.<ref>روم، آیات ۵۸ تا ۶۰؛ طه، آیات ۱۲۸ تا ۱۳۰</ref>
+#'''توجه به [[سنت‌های الهی]]''': سنت‌های الهی همان [[قوانین]] [[حاکم]] بر هستی است که در چارچوب [[حکمت]] و [[مشیت الهی]] [[نظم]] یافته است. توجه [[انسان]] به سنت‌های الهی از جمله سنت‌های [[ابتلاء]]، [[فتنه]]، [[استدراج]] و [[امهال]] و مانند آنها موجب می‌شود که به هنگام [[اطاعت]] و [[معصیت]] و [[مصیبت]] راه [[صبر]] را درپیش گیرد و [[جزع]] و فزع نکند؛ چنان‌که [[اعتقاد]] حضرت{{صل}} به [[سنت استدراج]] موجب شد تا در برابر [[کفر]] و [[اذیت]] و [[آزار]] حق‌گریزان و [[حق‌ستیزان]] صبر و [[شکیبایی]] کند.<ref>قلم، آیات ۴۴ تا ۴۸</ref>
+#'''اعتقاد به [[حسابرسی]] [[قیامت]]''': از عوامل بسیار موثر در صبر و شکیبایی، اعتقاد انسان به قیامت و حسابرسی آن است. این اعتقاد موجب می‌شود که انسان در سه گانه اطاعت و معصیت و مصیبت [[صبوری]] کند و [[مشکلات]] و [[تکالیف]] را بپذیرد واز معصیت [[پرهیز]] کرده و نسبت به معصیت دیگران نیز با [[استقامت]] و صبر برخورد کند و [[مصیبت‌ها]] را [[تحمل]] کند. بر اساس [[آیات]] بسیاری [[پیامبر]]{{صل}} به سبب همین اعتقاد و توجه است که بسیار [[صبور]] بود و همین مسئله نیز موجب می‌شود تا آن حضرت به سبب [[آگاهی]] به احوال [[دشمنان]] در قیامت، نسبت به اذیت و آزارهای آنان شکیبایی کند.<ref>روم، آیات ۵۵ تا ۶۰؛ مدثر، آیه ۱۰؛ غافر، آیات ۷۰ تا ۷۷</ref>
+#'''آگاهی به فرجام بدکاران''''''متن پررنگ''': [[آگاهی انسان]] نسبت به فرجام [[بدی]] و بدکاران موجب می‌شود که نه تنها خود این‌گونه نباشد بلکه نسبت به بدکاران آستانه تحمل و بردباری‌اش را بالا برد و جزع و فزع نکند؛ زیرا می‌داند که دیر یا زود هر [[بدکاری]] [[مجازات]] خواهد شد و نتیجه عمل بد خویش را خواهد دید.<ref>طه، آیات ۱۲۸ تا ۱۳۰؛ احقاف، آیه ۳۵</ref>
+#'''اعتقاد به [[وعده الهی]]''': [[خدا]] در آیات بسیاری وعده‌هایی به [[بشر]] داده است که از جمله آنها مجازات و [[کیفر]] بدکاران در [[دنیا]] و [[آخرت]]<ref>همان</ref>، تضمین روزی<ref>طه، آیه ۱۳۲</ref>، [[پیروزی]] و فرجام خوب [[اهل تقوا]]<ref>هود، آیه ۴۹</ref>، [[کیفر]] [[کافران]] معاند<ref>احقاف، آیات ۳۴ و ۳۵</ref>، [[غلبه]] [[حق]] و [[حقانیت اسلام]] بر [[کفر]] و [[باطل]]<ref>انعام، آیه ۳۴؛ هود، آیه ۱۱۵، نحل، آیات ۱۲۷ تا ۱۳۰؛ روم، آیه ۶۰</ref> و مانند آنهاست. همین امر موجب می‌شود که [[انسان]] در برابر [[مشکلات]] و [[مصیبت‌ها]] و معصیت‌ها و انجام [[تکالیف]] و [[وظایف]] [[صبور]] باشد و [[استقامت]] ورزد و کوتاه نیاید و [[جزع]] و فزع نکند.
+#'''[[توحید]] مطلق''': [[انسانی]] که [[معتقد]] است که صفر تا صد هستی در [[دست خدا]] است و او [[ولایت]] تمام دارد، دیگر گرایشی به [[شرک]] نخواهد داشت و امیدی به [[اهل]] شرک نمی‌بندد و در مشکلات، تنها به [[خدا]] مراجعه کرده و با [[صبر]] بر هر کاری از خدا فرجام [[نیک]] را می‌خواهد.<ref>مریم، آیه ۶۵</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[صبر و شکیبایی پیامبر از منظر قرآن (مقاله)|صبر و شکیبایی پیامبر از منظر قرآن]].</ref>.
+===آثار و برکات===
 از نظر [[قرآن]]، پیامبر{{صل}} به سبب همین [[باورها]] از [[عنایت خاص الهی]] برخوردار شده و صبر ایشان در اوج کمال قرار گرفت. هر کسی بخواهد چنین باورهایی داشته باشد و از آثاری که پیامبر{{صل}} از آن بهره‌مند شده، برخوردار شود و با بهره‌گیری از صبری در سطح پیامبر{{صل}} از همان آثار [[سود]] برد. از جمله این آثار می‌توان به [[امدادهای غیبی]] [[الهی]]<ref>انعام، آیه ۳۴؛ نحل، آیات ۱۲۷ و ۱۲۸؛ روم، آیه ۶۰؛ غافر، آیه ۵۵</ref>، جلب [[محبت]] و برطرف شدن [[دشمنی‌ها]]<ref>فصلت، آیات ۳۴ و ۳۵</ref>، دستیابی او به [[مقام رضا]]<ref>طه، آیه ۱۳۰</ref>، قرار گرفتن در زمره محسنان<ref>هود، آیه ۱۱۵</ref>، فرجام نیک<ref>هود، آیه ۴۹؛ طه، آیه ۱۳۲</ref>، دستیابی به [[خصلت]] [[نیکی]] کردن در برابر [[بدی]] دیگران یعنی دستیابی به [[مقام]] [[ایثار]] و [[اکرام]]<ref>فصلت، آیات ۳۴ و ۳۵</ref> اشاره کرد.
 لازمه یک صبر کامل این است که انسان در برابر تکالیف و [[وظایف الهی]] صبر داشته باشد و همه سختی‌های آن را [[تحمل]] کند مانند [[سختی]] [[جهاد]] و [[روزه]] و مانند آنها<ref>هود، آیات ۱۱۴ و ۱۱۵؛ طه، آیات ۱۳۰ تا ۱۳۲؛ ق‌، آیه ۳۹</ref>، ونیز باید در برابر [[معصیت]] [[دوستان]] و [[دشمنان]] [[صبوری]] کند<ref>فصلت، آیات ۳۴ و ۳۵؛ معارج، آیات ۱ تا ۵؛ مزمل، آیه ۱۰</ref>؛ و نسبت به [[مصیبت‌ها]] و [[احکام الهی]] و [[قضا و قدر]] نیز [[شکیبایی]] به [[خرج]] دهد.