اباضیه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'صاحب نظران' به 'صاحب‌نظران') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| موضوع مرتبط = اباضیه | | موضوع مرتبط = اباضیه | ||
| عنوان مدخل = اباضیه | | عنوان مدخل = اباضیه | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = [[اباضیه در کلام اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
پیدایش این [[فرقه]] هنگامی صورت گرفت که "[[عبدالله بن اباض]]" از [[خوارج]] افراطی کناره گرفت و راه [[اعتدال]] را برگزید. اولین پیشوای این [[فرقه]] "[[مرداس بن أدیه تمیمی]]" است که در سال ۶۲ [[هجری]] کشته شد و [[عبدالله بن اباض]] پس از او [[ریاست]] این [[فرقه]] را به عهده گرفت. وی در سال ۶۵ [[هجری]] از "[[ازارقه]]" جدا شد و در بصره بر ضد زبیریان خروج کرد او در میان [[فرقه]] خود به خاطر ابعاد فقهی‌اش "[[امام اهل تحقیق]]"، "[[امام القوم]]" و "[[امام المسلمین]]" خوانده می‌‌شود. | |||
[[اباضیه]] | پس از [[عبدالله بن اباض]] "ابو الشعثاء" [[جابر بن زید ازدی]] که [[عمانی]] الاصل بود به [[زعامت]] این [[فرقه]] منسوب شد. البته بعضی از [[خوارج]] انتساب این [[فرقه]] را به "ابو شعثاء" ترجیح می‌‌دهند و معتقدند "[[عبدالله بن اباض]]" در آرا و [[اعمال]] خود طبق فتوای "[[جابر]]" تصمیم می‌‌گرفت. | ||
وی شاگردی [[ایرانی]] الاصل به نام "[[ابو عبیده]] [[مسلم بن کریمه تمیمی]]" داشت که پس از [[مرگ]] او [[جانشین]] وی شد. مهم‌ترین گروه‌های [[اباضی]] در میان شهرهای "صحار" و "توأم"، و بیش‌تر در [[ناحیه]] "باطنه" وحوالی "رستاق" [[زندگی]] می‌‌کردند و پایتخت سابق ایشان[[شهر]] "نزوی" "[[مرکز حکومت]] عمان" بود. | |||
[[اباضی]] به افریقای شرقی و خلیج [[فارس]] از جمله قشم و سواحل کرمان نیز گسترش یافت. [[مبلغان]] [[فرقه اباضیه]] در این مناطق معروف به "حملة العلم" بودند. از جمله آنها "[[هلال بن عطیه خراسانی]]" است که با [[تبلیغات]] خود توانست [[مذهب اباضیه]] را در بعضی از آن مناطق رواج دهد. از دیگر بزرگان [[اباضی]] در خراسان "[[ابو غانم]] [[بشر بن غانم خراسانی]]" صاحب کتاب "المدونه" است او از [[دانشمندان]] این [[فرقه]] در [[قرن سوم هجری]] بود. | |||
مهم‌ترین شاخه‌های اباضیه "[[وهبیه]]" [[مغرب]] و "[[حارثیه]]" و "[[طریفیه]]" است. فرقه‌های دیگر آنها عبارت انداز: "[[عسنیه]]"، "[[حفصیه]]"، "[[خلفیه]]"، "[[رستمیه]]"، "[[سکاکیه]]"، "[[عمدیه]]"، "[[نفاسیه]]"، "[[نکار]]" و "[[یزیدیه]]". | |||
برخی از نویسندگان معاصر [[اباضی]] بر این عقیده‌اند که [[فرقه اباضی]] فقط در دو مسئله یعنی تخطئه [[حکمیت]] و شرط ندانستن قرشی بودن [[امام]]، با سایر [[فرق اسلامی]] [[اختلاف]] نظر دارند؛ ولی در سایر مسائل با یکی از [[مذاهب]] مشهور [[کلامی]] هم عقیده‌اند؛ چنان که در مسئله [[صفات خدا]]، [[رؤیت]]، [[تنزیه]]، [[تأویل]] و حدوث [[قرآن]] با [[معتزله]] و [[شیعه]] توافق دارند و در مسئله [[شفاعت]] با [[معتزله]] هم عقیده‌اند و در مسئله [[قدر]] و [[خلق]] [[افعال]] با [[اشاعره]] هم رأی‌اند<ref>[[فرهنگ]] [[فرق اسلامی]]، ج۱، ص۶-۹؛ فرق و [[مذاهب کلامی]]، ج۱، ص۲۸۵؛ معجم الفرق الاسلامیة، ج۱، ص۱۳؛ الفروق اللغویه، ج۱، ص۳۳؛ تلبیس [[ابلیس]]، ج۱، ص۱۴؛ مقالات الاسلامیین و [[اختلاف]] المصلین، ج۱، ص۵۵؛ آشنایی با فرق و [[مذاهب اسلامی]]، ج۱، ص۳۰؛ الملل و النحل، ج۱، ص۱۳۴؛ [[تاریخ]] [[بغداد]]، ج۳، ص۱۲۵۸، ۱۲۶۲.</ref>. | |||
== [[اباضیه]] == | |||
یکی از فرقه‌های [[معتدل]] [[خوارج]] و [[پیروان]] [[عبدالله بن اباض مقاعسی تمیمی]] (متوفی۸۶ﻫ). | یکی از فرقه‌های [[معتدل]] [[خوارج]] و [[پیروان]] [[عبدالله بن اباض مقاعسی تمیمی]] (متوفی۸۶ﻫ). | ||
اباضیه تنها [[فرقه]] باقی مانده از فرقه‌های خوارج است که در حال حاضر پیروانی در کشورهای عمان، زنگبار و شمال [[آفریقا]]، الجزایر، لیبی و تونس دارد، چنان که [[مذهب]] رسمی [[کشور]] عمان، [[اباضی]] است<ref>نامی عمرو خلیفه، دراسات عن الاباضیه، ص۳۳ و ۳۵؛ طعیمه صابر، الاباضیة عقیدة ومذهباً، ص۲۲ و ۲۳.</ref>. | اباضیه تنها [[فرقه]] باقی مانده از فرقه‌های خوارج است که در حال حاضر پیروانی در کشورهای عمان، زنگبار و شمال [[آفریقا]]، الجزایر، لیبی و تونس دارد، چنان که [[مذهب]] رسمی [[کشور]] عمان، [[اباضی]] است<ref>نامی عمرو خلیفه، دراسات عن الاباضیه، ص۳۳ و ۳۵؛ طعیمه صابر، الاباضیة عقیدة ومذهباً، ص۲۲ و ۲۳.</ref>. | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۵۱: | ||
وهبیه که خود را [[اهل]] المذهب و اهل الدعوة می‌خوانند از مهم‌ترین فرقه‌های اباضی است طریقیّه، نکار، نفاثیه، خلفیه، عمریّه، حسنیّه، سکاکیه نیز از فرقه‌های اباضیه نام برده شده‌اند<ref>مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص۸؛ عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۲۷-۳۰؛ معمر، علی یحیی، الاباضیة بین الفرق الاسلامیة، ص۲۹۲- ۳۱۸.</ref>. | وهبیه که خود را [[اهل]] المذهب و اهل الدعوة می‌خوانند از مهم‌ترین فرقه‌های اباضی است طریقیّه، نکار، نفاثیه، خلفیه، عمریّه، حسنیّه، سکاکیه نیز از فرقه‌های اباضیه نام برده شده‌اند<ref>مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص۸؛ عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۲۷-۳۰؛ معمر، علی یحیی، الاباضیة بین الفرق الاسلامیة، ص۲۹۲- ۳۱۸.</ref>. | ||
اباضیه امروز این [[فرقه‌ها]] را مستقل و یا جزء اباضیه نمی‌دانند، می‌گویند: نکار [[فرقه]] مستقل است مانند فرقه‌های دیگر غیر اباضی، [[حسینیه]] و سکاکیه جزء نحله‌های خارج از اسلام‌اند چون منکر [[سنت]] و [[اجماع]] و [[وجوب]] [[ایمان به رسل]] و [[ملائکه]] و [[بهشت]] و جهنم‌اند، فرثیه و نفاثیه نیز فرقه جدا از اباضیه نیستند بلکه پیرو دو دانشمند اباضی‌اند<ref>عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۳۳.</ref><ref>[[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[اباضیه (مقاله)|مقاله «اباضیه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۱۱۵-۱۲۴.</ref> | اباضیه امروز این [[فرقه‌ها]] را مستقل و یا جزء اباضیه نمی‌دانند، می‌گویند: نکار [[فرقه]] مستقل است مانند فرقه‌های دیگر غیر اباضی، [[حسینیه]] و سکاکیه جزء نحله‌های خارج از اسلام‌اند چون منکر [[سنت]] و [[اجماع]] و [[وجوب]] [[ایمان به رسل]] و [[ملائکه]] و [[بهشت]] و جهنم‌اند، فرثیه و نفاثیه نیز فرقه جدا از اباضیه نیستند بلکه پیرو دو دانشمند اباضی‌اند<ref>عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۳۳.</ref>.<ref>[[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[اباضیه (مقاله)|مقاله «اباضیه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۱۱۵-۱۲۴.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۹: | ||
{{کلام اسلامی}} | {{کلام اسلامی}} | ||
[[رده: | [[رده:فرقه‌های اهل سنت]] | ||