|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام باقر| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} |
| | موضوع مرتبط = اصحاب ائمه | |
| | عنوان مدخل = | |
| | مداخل مرتبط = [[کمیت بن زید اسدی در تاریخ اسلامی]] | |
| | پرسش مرتبط = | |
| }} | |
| | |
| == آشنایی اجمالی == | | == آشنایی اجمالی == |
| کمیت بن زید اسدی<ref>کمیت در لغت، به معنای اسب نیک سرخ فش و دم سیاه است، اسب سرخرنگ که به سیاهی بزند و یال و دم او سیاه باشد (لغتنامۀ دهخدا) و اینکه میگویند: کمیتش لنگ است، کنایه از عجز و ناتوانی است.</ref> از [[شاعران]] برجستۀ [[شیعه]] و آشنا به لغت [[عرب]] بوده است که سرودههایش دربارۀ [[اهل بیت]] و مرثیۀ [[امام حسین]] {{ع}} معروف است. | | [[ابومستهل کمیت بن زید بن خنیس بن مجالد مضری اسدی کوفی]] [[شاعری]] از [[طایفه]] [[مضر]] بود که به سال ۶۰هـ متولد شد<ref>الاغانی ۱۷/۲ و ۴۰.</ref> و از [[اهل کوفه]] به شمار میرفت<ref> الموشح ۲۵۰.</ref> و در همان جا میزیست.<ref> معجم الشعراء ۲۱۳.</ref> او محضر [[امام سجاد]]، [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{ع}} را [[درک]] کرد<ref> الذریعه ۲۵/۱۵۶.</ref> و از [[یاران امام باقر]] و امام صادق({{ع}}) محسوب میشد.<ref> رجال الطوسی ۱۳۴ و ۲۷۸.</ref> از امام باقر و امام صادق({{ع}})<ref> منهج المقال ۲۶۹.</ref> و [[فرزدق]] [[شاعر]]<ref>سیر اعلام النبلاء ۵/۳۸۸.</ref> [[روایت]] کرده است. اشخاصی چون [[عقبة بن بشیر اسدی]]،<ref>اختیار معرفة الرجال ۳۰۷.</ref> [[صفوان بن یحیی]]،<ref>جامع الرواة ۲/۳۱.</ref> [[والبة بن حباب]] شاعر و [[حفص بن سلیمان غاضری]]<ref> تاریخ الاسلام ۸/۲۱۰.</ref> از وی روایت کردهاند. ایشان از شعرای معروف [[شیعی مذهب]] و [[شاعر اهل بیت]]{{ع}} بود<ref> الاغانی ۱۷/۲۵.</ref> و اولین کسی بود که با اشعار خود از [[حق]] [[علویین]] [[دفاع]] کرد و [[حکومت بنی امیه]] را محکوم و [[رسوا]] نمود. اغلب اشعارش [[سیاسی]] و به [[دیوان]] [[هاشمیات]] معروف است.<ref>اعیان الشیعه ۹/۳۵.</ref> بدین جهت در [[زمان]] [[حکومت]] [[یزید بن عبدالملک]] و برادرش [[هشام بن عبدالملک]] بارها دستگیر و روانه [[زندان]] شد و محکوم به [[مرگ]] گردید، ولی از زندان متواری گشت و از مرگ [[نجات]] یافت.<ref>الاغانی ۱۷/۱۰.</ref> وی اشعار زیادی در [[مدح اهل بیت]] از جمله امام سجاد، امام باقر و امام صادق{{ع}} دارد که مورد [[لطف]] آن بزرگواران واقع شده و در حقش [[دعا]] کردهاند.<ref>تاریخ مدینة دمشق ۵۰/۲۳۲.</ref> در [[فضیلت]] وی آوردهاند که اگر برای [[بنی اسد]] منقبتی غیر از وجود کمیت نبود، آنها را کفایت میکرد. در کمیت ده [[خصلت]] وجود داشت که در احدی از [[شعرا]] نبود.<ref>اعیان الشیعه ۹/۳۴.</ref> وی دارای بیش از پنج هزار [[بیت]] [[شعر]] و قصیده میباشد که به دیوان هاشمیات معروف شده است.<ref>الاغانی ۱۷/۱ و ۴۰.</ref> اثر دیگر وی را السبع العالیات گفتهاند<ref>کشف الظنون ۲/۹۷۶.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگنامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱، ص۶۳۳.</ref> |
| | |
| کنیۀ او "[[ابو المستهل]]" و [[اهل کوفه]] بود. هواداری شدید از [[بنی هاشم]] میکرد و با سرودههایش آنان را میستود. مشهورترین شعرش "[[هاشمیات]]" است. "در وی خصالی بود که هیچ شاعر نداشت: [[خطیب]] [[بنی اسد]]، [[فقیه]] [[شیعه]]، سوارکاری دلیر، [[بخشنده]] و تیرانداز بود و در میان قومش کسی مهارت او را در [[تیراندازی]] نداشت<ref>لغتنامه، دهخدا.</ref>. ولادتش در سال ۶۰ و وفاتش در سال ۱۲۶ [[هجری]] بود. این شاعر برجسته، [[زبان]] شعری خویش را در راه [[دفاع]] از [[مکتب]] و [[ولایت]] و بیان [[فضایل]] [[عترت]] و [[مظالم]] [[دشمنان]] [[خاندان پیامبر]] به کار گرفت. مورد علاقه و [[محبّت]] شدید و دعای خاصّ [[ائمّه]] بود و از بزرگترین مرثیهسرایان [[عاشورا]] به شمار میرفت. قصیدۀ میمیّۀ {{عربی|مَنْ لِقَلْبٍ مُتَيَّمٍ مُسْتَهَام...}} او معروف است. وی در سال [[شهادت امام حسین]] {{ع}} به [[دنیا]] آمد و به [[برکت]] دعای [[امام سجاد]] {{ع}} پایان عمرش ختم به [[شهادت]] شد. او که مدّتی متواری بود، در ایّام [[خلافت]] [[مروان]] به [[شهادت]] رسید و در همان [[کوفه]] در مقبرۀ [[بنی اسد]] [[دفن]] شد<ref>الغدیر، ج۲، ص۱۹۵؛ سفینة البحار، ج۲، ص۴۹۶. دربارۀ وی، از جمله ر. ک: «کمیت بن زیاد، شاعر العقیده».</ref>.
| |
| | |
| [[امام باقر]] {{ع}} در [[حق]] او [[دعا]] فرمود که: {{متن حدیث|لازِلتَ مُؤَيَّداً بِروحِ القُدُسِ ما ذَبَبتَ عَنّا أهلَ البَيتِ}}. یعنی همواره تا زمانی که از ما [[خاندان]] [[دفاع]] میکنی، [[مؤیّد]] به [[روح القدس]] باشی. همچنین [[روایت]] است که در ایّام تشریق، [[خدمت]] [[امام صادق]] {{ع}} رسید و اجازه خواست که دربارۀ آن [[خاندان]] شعری بخواند. حضرت [[اهل بیت]] را جمع کرد تا آنان هم بشنوند. کمیت اشعار خود را خواند و حاضران گریستند. [[امام صادق]] [[دست]] به [[دعا]] بلند کرد و گفت: {{متن حدیث|اللهم اغفر للكميت ما قدّم و ما اخّر و ما اسرّ و ما اعلن و اعطه حتّى يرضى}}<ref>منتهی الآمال، ج۱، ص۲۱۳ (چاپ ۱۳۳۱ شمسی).</ref>؛ خدایا، گذشته و [[آینده]] کمیت را ببخشای و از [[نهان]] و آشکار او در گذر و به او آن [[قدر]] عطا کن تا [[راضی]] گردد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۰۴.</ref>.
| |
| | |
| زمانی از [[ابومسلم معاذ بن مسلم]] لغتدان مشهور، درباره وی سؤال کردند؛ گفت: «او در [[شعر]] از اولین و آخرین [[برتر]] است». [[عکرمه]] ضُبّی هم گفته است اگر شعر کمیت نبود، مترجمی برای لغت و بیانی برای زبان عرب نبود. کمیت، [[خطیب]] [[بنی اسد]] و [[فقیه]] [[شیعه]] و [[حافظ قرآن]] و نسبدان و خوشنویس بود. وی به [[شرف]] [[ملاقات امام]] [[زین العابدین]] و [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} رسیده و قصائدش را در [[مدح]] و رثای [[اهل بیت]]{{عم}} برای آنها خوانده و مورد توجه خاص آن ذوات [[مقدس]] واقع شده است. کمیت در سال ۱۲۶ به دست [[یوسف بن عمر]] [[حکمران کوفه]] به [[شهادت]] رسید<ref>تأسیس الشیعه، ص۱۸۹.</ref>.<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص ۴۸۳.</ref>
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| *[[ورد بن زید بن خنیس بن مجالد اسدی کوفی]] (برادر)
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگنامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| # [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']]
| |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
خط ۲۷: |
خط ۱۱: |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:اصحاب امام سجاد]]
| |
| [[رده:اصحاب امام باقر]]
| |
| [[رده:اصحاب امام صادق]] | | [[رده:اصحاب امام صادق]] |
| [[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]
| |
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
| | [[رده:اصحاب امام باقر]] |