بیت المعمور در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

بیت معمور، به معنای: خانه‌ آباد است. <ref>{{عربی|"عمر: العمارة نقیض الخراب، یقال عَمَرَ ارضه یعمُرُها عمارةً، قال: (و عمارةَ المسجد الحرام) یقالُ عمَّرْتُهُ فَعَمَرَ فهو معمور قال {{متن قرآن|وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا}} (سوره روم، آیه ۹)، {{متن قرآن|وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ}} (سوره طور، آیه ۴)}} (راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ص۳۵۹.)</ref> ولی این خانه‌ آباد کدام خانه است که [[خداوند]] بدان [[سوگند]] خورده است؟

[[ابن جریر]] از [[قتاده]] آورده، گوید: البیت المعمور، مسجدی است در آسمان، که کعبه زیر آن قرار گرفته، به گونه ای که اگر فرو افتد بر کعبه خواهد افتاد. <ref>عن قتادة و البیت المعمور ذکر لنا ان نبی الله ({{صل}} و سلم) قال یوماً لاصحابه هل تدرون ما البیت المعمور؟ قالوا الله و رسوله اعلم. قال: فانه مسجد فی السماء تحته الکعبة لوخرّ لخرّ علیها او علیه یصلی فیه کل یوم سبعون الف ملک اذا خرجوا منه لم یعود اخر ما علیهم. (ابی جعفر محمد بن جریر الطبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲۷، ص۱۱)</ref>

از ضحاک آورده است: این هفتاد هزار فرشته که روزانه داخل [[بیت المعمور]] می‌‌گردند و دیگر نوبت ایشان نمی‌رسد، همگی از [[قبیله]] ی [[ابلیس]] هستند، که به آنان «[[جنّ]]» گفته می‌‌شود.<ref>سمعت الضحاک یقول فی قوله «و البیت المعمور» یزعمون انه یروح الیه کل یوم سبعون الف ملک من قبیلة ابلیس یقال لهم الجن. (ابی جعفر محمد بن جریر الطبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲۷، ص۱۱)</ref> این فرشتگان یا [[جنیان]] روزانه در بیت معمور مشغول [[تقدیس]] و [[تحمید]] پروردگارند.

[[جلال الدین سیوطی]] در کتاب [[الدر المنثور]] روایتی از [[ابی هریره]] آورده، و سند آن را [[ضعیف]] شمرده است. به این مضمون که [[بیت]] معمور در [[آسمان]] چهارم به موازات [[کعبه]] قرار گرفته و نیز تفاصیلی یادآور شده است.<ref>اخرج ابن المنذر... بسند ضعیف عن ابی هریرة عن النبی - {{صل}} - قال: «فی السماء بیت یقال له المعمور بحیال الکعبة و فی السماء الرابعة نهر یقال له الحیوان یدخله جبرئیل کل یوم فیغمس انغماسة ثم یخرج فینتفض انتفاضة یخر عنه سبعون الف فطرة یخلق الله من قطرة ملکاً یومرون ان یاتوا البیت المعمور فیصلون... (جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج ۶، ص۱۴۴.)</ref>

از [[ابن عباس]] آورده که توصیف آن به «معمور» به جهت آن است که به [[عبادت]] [[فرشتگان]] آباد می‌‌باشد. <ref>عن ابن عباس (رضی الله عنهما) فی قوله (و البیت المعمور) قال: هو بیت حذاء العرش یعمره الملائکة یصلی فیه کل یوم سبعون الفا من الملائکة قم لایعودون الیه. جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج ۶، ص۱۴۴.</ref>

از ضحاک آورده است که نخست از آسمان به [[مکه]] نازل گشت و آباد می‌‌بود، و هنگام فرا گرفتن آب در [[طوفان نوح]]، [[خداوند]] آن را به آسمان ششم بالا برد. <ref>قال: انزل من الجنة فکان یعمر بمکة فلما کان الغرق فعه الله فهو فی السماء السادسة... جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج ۶، ص۱۴۴.</ref>. تقریباً در تمامی [[تفاسیر]] مبتنی بر نقل، این گونه [[روایات]] آورده شده، و مستند [[تفسیری]] [[آیه]] قرار گرفته است. <ref>مانند: تفسیر ابن کثیر (ج ۴،ص ۲۳۹). و تفسیر ماوردی (ج ۵، صص ۳۷۸-۳۷۷) و تفسیر قرطبی (ج ۱۷، صص ۶۱-۶۰). و تفسیر جلالین (ج ۲، ص۱۹۳). و تفسیر روح المعانی آلوسی (ج ۲۷، ص۲۳) و تفسیر صافی (ج ۲، ص۶۱۲). و تفسیر قمی (ج ۲، ص۳۳۱). و تفسر ابوالفتوح رازی (ج ۱۰، ص۳۱۲).</ref> در [[روایات تفسیری]] [[شیعه]]، این [[خانه]] را در آسمان چهارم یاد کرده‌اند.<ref>و البیت المعمور و هو بیت فی السماء الرابعة (ابوعلی فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص۱۶۳.)</ref>. در روایات [[نزول دفعی قرآن]] در [[شب قدر]] نیز، [[نزول]] آن را بر بیت معمور یادآور شده‌اند. <ref>محمد بن یعقوب، کلینی، اصول الکافی، ج ۲، ص۵۹۲، کتاب فضل القرآن، باب نوادر، رقم ۶. (عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ دَاوُدَ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ}}  وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِي عِشْرِينَ سَنَةً بَيْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ نَزَلَ اَلْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فِي شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى اَلْبَيْتِ اَلْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عِشْرِينَ سَنَةً ثُمَّ قَالَ قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِيمَ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ اَلتَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ اَلْإِنْجِيلُ لِثَلاَثَ عَشْرَةَ لَيْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ اَلزَّبُورُ لِثَمَانِيَةَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ اَلْقُرْآنُ فِي ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ</ref> منتها این بیت معمور - طبق [[روایات شیعه]] - در آسمان چهارم و طبق [[روایات اهل سنت]] در آسمان اول می‌‌باشد و در برخی روایات ایشان به جای بیت معمور بیت العزّة آورده شده است.<ref>جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج ۱، ص۴۵۷. عن ابن عباس قال: ننزل القرآن جملة و فی لفظ: فصل القرآن من الذکر الاربعة و عشرین من رمضان فوضع من بیت العزة فی السماء الدنیاء.</ref>. همچنین در روایات مربوط به مسأله [[معراج]] از جایگاه بیت معمور در آسمان هفتم یاد می‌‌شود. <ref>فیض کاشانی، کتاب الصافی فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص۹۵۴؛ جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج ۴، ص۱۳۶؛ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، صص ۲۰-۱۹.</ref> در [[تفسیر عیاشی]] <ref>تفسیر عیاشی، ج ۱، ص۳۰.</ref> در رابطه با [[آفرینش آدم]]{{ع}} و گفتار [[ملائکه]] که بی‌مورد از آنان سرزد، برای [[توبه]] از گفتار ناروای خویش، دستور آمد که هفت سال به گرد «الضُراح» که «البیت المعمور» است [[طواف]] کنند تا توبه آنان پذیرفته شود. و آن در آسمان به محاذات «[[البیت الحرام]]» قرار گرفته است.