ماتم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ماتم'''، مأتم، مآتم و... به معنای [[عزاداری]] و [[مصیبت]] و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع [[زنان]] و مردان در [[غم]] و [[شادی]] است<ref>مجمع البحرین، طریحی.</ref>، امّا به مراسمی هم که در [[سوگواری امام حسین]]{{ع}} برگزار می‌شود، می‌‌گویند.  

به محلّ عزاداری، [[عزاخانه]]، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن [[آیین]] [[سوگواری]]، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن می‌گویند. در آداب اسلامی، اقامۀ [[عزا]] برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است<ref>ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.</ref>. دربارۀ [[سید الشهدا]]{{ع}} [[روایات]] بسیاری آمده است که برای آن حضرت در [[ملکوت]] اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در [[زیارت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ}}<ref>بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.</ref>.

اسیران اهل بیت{{عم}} چون به [[شام]] برده شدند و وارد دربار یزید گشتند، [[خاندان اموی]] هم برای [[شهدای کربلا]] ماتم برپا کردند<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.</ref>. [[امّ سلمه]] نیز، پس از خبر یافتن از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به [[خون]] تبدیل شده بود، آن [[روز]] را روز ماتم و [[نوحه]] بر حسین{{ع}} قرار داد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.</ref>. به [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}، پس از [[شهادت]] [[ابا عبدالله]]، [[همسر]] او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>. عظیم‌ترین ماتم [[تاریخ]]، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی‌شود.

ایّام [[عاشورا]] برای [[شیعه]]، فصل [[گریستن]] و به [[عزای حسینی]] نشستن است و این [[سنّت]] [[دینی]] مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است. عاشورا برای [[پیروان اهل بیت]]، روز غم و [[اندوه]] و برای جفاکاران مخالف [[عترت]]، روز شادی بوده است. [[سرزمین شام]] و [[عراق]] در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است، [[سیّد رضی]] در یکی از اشعارش از سوگواری‌های [[سرزمین عراق]] یاد می‌کند که [[شامیان]]، همان‌ها را [[روز]] [[عید]] و جشن می‌دانستند: {{عربی|كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.</ref>.

 

[[حضرت سجاد]]{{ع}} نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از [[عاشورا]] و محنت‌های جانکاه آن [[روزگار]] [[سخن]] می‌گوید، از جمله می‌فرماید: {{متن حدیث|يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.</ref>. این [[مردم]] به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "[[بنی امیّه]] برای ما عید نگذاشتند"<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۴۲۵.</ref>.