پرش به محتوا

اولو الامر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
=== معنای لغوی ===
=== معنای لغوی ===
{{اصلی|اولو الامر در لغت}}
{{اصلی|اولو الامر در لغت}}
[[اولو الامر]] از دو کلمه "أُولو" و "الأمر" ترکیب یافته است. کلمه {{عربی|اولوا}} به معنای صاحبان است و واژه “امر” نیز به معنای مختلفی به کار رفته است<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، العین، ج۸، ص۲۹۷-۲۹۸؛ همچنین، ر.ک: احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة؛ احمد بن محمد فیومی، المصباح المنیر، ص۲۱-۲۲؛ محمد بن مکرم بن منظور، لسان العرب، ج۴، ص۲۶-۳۴؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات، ص۸۸.</ref> مانند: أمر به معنای امور و [[کارها]]، به معنای دستور ضد [[نهی]]، به معنای فزونی و [[برکت]] و ... اما با بررسی اقوال مشخص می‌شود این واژه تنها می‌تواند به معانی کار (چیز) و طلب باشد؛ لذا با توجه به معنای لغوی الامر می‌توان برای [[اولوالامر]] معانی ذیل را برشمرد: صاحبان دستور، صاحبان کار و صاحبان شیئ<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص۱۶۳؛ [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[اولواالامر (مقاله)| مقاله «اولواالامر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۶۶ -۶۹؛ [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان (کتاب)|معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان]]، ص۱۹۰.</ref>.
[[اولو الامر]] از دو کلمه "أُولو" و "الأمر" ترکیب یافته است. کلمه {{عربی|اولوا}} به معنای صاحبان است و واژه “امر” نیز به معنای مختلفی به کار رفته است<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، العین، ج۸، ص۲۹۷-۲۹۸؛ همچنین، ر.ک: احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة؛ احمد بن محمد فیومی، المصباح المنیر، ص۲۱-۲۲؛ محمد بن مکرم بن منظور، لسان العرب، ج۴، ص۲۶-۳۴؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات، ص۸۸.</ref> مانند: أمر به معنای امور و [[کارها]]، به معنای دستور ضد [[نهی]]، به معنای فزونی و [[برکت]] و ... اما با بررسی اقوال مشخص می‌شود این واژه تنها می‌تواند به معانی کار (چیز) و طلب باشد؛ لذا با توجه به معنای لغوی الامر می‌توان برای [[اولوالامر]] معانی ذیل را برشمرد: صاحبان دستور، صاحبان کار و صاحبان شیئ<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص۱۶۳؛ [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[اولواالامر (مقاله)| مقاله «اولواالامر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص۶۶ -۶۹؛ [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان (کتاب)|معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان]]، ص۱۹۰.</ref>.


=== معنای اصطلاحی ===
=== معنای اصطلاحی ===
خط ۴۳: خط ۴۳:
=== از نگاه مفسران اهل سنت ===
=== از نگاه مفسران اهل سنت ===
{{اصلی|اولو الامر از دیدگاه اهل سنت}}
{{اصلی|اولو الامر از دیدگاه اهل سنت}}
مفسران اهل سنت درباره مصداق اولوالامر مطالب گوناگونی گفته‌اند. [[امیران]] در [[زمان]] [[حضرت رسول]] {{صل}}، [[امر به معروف]] کنندگان، [[فقیهان]] و [[دین]] داران [[مطیع خدا]]، [[زمامداران]] [[جامعه]]، صاحب منصبان حکومتی، [[اهل حلّ و عقد]]، فرماندهان لشکر، [[خلفاء]] و جانشینان چهارگانه پیامبر، آگاهان و صاحبان بصیرت از [[صحابه پیامبر]] و [[دانشمندان دینی]] مصادیق بیان شدۀ اولوالامر است<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۱۴۴؛ تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۹۹-۵۱۱؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج۳، ص۱۶۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص۶۶ -۶۹؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۱۳۰؛ [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص۵۴.</ref>
مفسران اهل سنت درباره مصداق اولوالامر مطالب گوناگونی گفته‌اند. [[امیران]] در [[زمان]] [[حضرت رسول]] {{صل}}، [[امر به معروف]] کنندگان، [[فقیهان]] و [[دین]] داران [[مطیع خدا]]، [[زمامداران]] [[جامعه]]، صاحب منصبان حکومتی، [[اهل حلّ و عقد]]، فرماندهان لشکر، [[خلفاء]] و جانشینان چهارگانه پیامبر، آگاهان و صاحبان بصیرت از [[صحابه پیامبر]] و [[دانشمندان دینی]] مصادیق بیان شدۀ اولوالامر است<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص۱۴۴؛ تفسیر ماوردی، ج۱، ص۴۹۹-۵۱۱؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج۳، ص۱۶۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[اولواالامر (مقاله)| مقاله «اولواالامر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص۶۶ -۶۹؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۱۳۰؛ [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص۵۴.</ref>


== اولوالامر در [[روایات]] [[شیعه]] ==
== اولوالامر در [[روایات]] [[شیعه]] ==
خط ۵۳: خط ۵۳:
# روایاتی که مصداق اولوالامر را [[امامان دوازده گانه]] معرفی کرده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۵ و ۲۷۶ و ج۲، ص۲۱؛ صدوق، ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۱۴.</ref>: [[جابر]] می‌‌گوید: هنگامی که [[خداوند]] [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} را نازل فرمود عرض کردم، یا [[رسول الله]] [[خدا]] و رسولش را شناختیم پس اولو الامر منکم کیست که خداوند اطاعتش را قرین [[اطاعت]] خویش کرده؟ پس فرمود: [[جانشینان]] من و [[پیشوایان]] [[مسلمانان]] بعد از من هستند اول از آنها [[علی بن ابی طالب]] و سپس [[حسن]] سپس [[حسین]] سپس [[علی بن الحسین]] و [[محمد بن علی]] و [[صادق]] [[جعفر بن محمد]] و [[موسی بن جعفر]] سپس [[علی بن موسی]] و [[محمد بن علی]] و علی بن محمد و [[حسن بن علی]] و بعد هم اسم من و هم کنیه من [[حجت خدا]] بر روی [[زمین]] {{ع}}‏<ref>{{متن حدیث|لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی نَبِیِّهِ ص‏ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ‏ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَرَفْنَا اللَّهَ وَ رَسُولَهُفَمَنْ أُولُو الْأَمْرِ مِنْکُمْ الَّذِینَ قَرَنَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِکَ فَقَالَ {{ع}}خُلَفَائِی وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِینَ بَعْدِی أَوَّلُهُمْ‏ عَلِیُ‏ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَیْنُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْمَعْرُوفُ بالتوراة [فِی التَّوْرَاةِ] بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِکُهُ یَا جَابِرُ فَإِذَا لَقِیتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ سَمِیِّی وَ کَنِیِّی حَجَّةُ اللَّهِ فِی أَرْضِه}}؛ خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص۵۴.</ref>.
# روایاتی که مصداق اولوالامر را [[امامان دوازده گانه]] معرفی کرده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۵ و ۲۷۶ و ج۲، ص۲۱؛ صدوق، ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۱۴.</ref>: [[جابر]] می‌‌گوید: هنگامی که [[خداوند]] [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} را نازل فرمود عرض کردم، یا [[رسول الله]] [[خدا]] و رسولش را شناختیم پس اولو الامر منکم کیست که خداوند اطاعتش را قرین [[اطاعت]] خویش کرده؟ پس فرمود: [[جانشینان]] من و [[پیشوایان]] [[مسلمانان]] بعد از من هستند اول از آنها [[علی بن ابی طالب]] و سپس [[حسن]] سپس [[حسین]] سپس [[علی بن الحسین]] و [[محمد بن علی]] و [[صادق]] [[جعفر بن محمد]] و [[موسی بن جعفر]] سپس [[علی بن موسی]] و [[محمد بن علی]] و علی بن محمد و [[حسن بن علی]] و بعد هم اسم من و هم کنیه من [[حجت خدا]] بر روی [[زمین]] {{ع}}‏<ref>{{متن حدیث|لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی نَبِیِّهِ ص‏ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ‏ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَرَفْنَا اللَّهَ وَ رَسُولَهُفَمَنْ أُولُو الْأَمْرِ مِنْکُمْ الَّذِینَ قَرَنَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِکَ فَقَالَ {{ع}}خُلَفَائِی وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِینَ بَعْدِی أَوَّلُهُمْ‏ عَلِیُ‏ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَیْنُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْمَعْرُوفُ بالتوراة [فِی التَّوْرَاةِ] بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِکُهُ یَا جَابِرُ فَإِذَا لَقِیتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ سَمِیِّی وَ کَنِیِّی حَجَّةُ اللَّهِ فِی أَرْضِه}}؛ خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص۵۴.</ref>.


آنچه که مهم است، [[روایات]] گروه پنج، مستفیض و در بین آنها روایات صحیح نیز وجود دارد، ‌اگرچه این روایات با دسته دوم و سوم و چهارم و پنجم نیز منافاتی ندارد؛ چراکه تنافی در جایی است که [[کلامی]] گفته شود و [[کلام]] دیگر [[نفی]] شود. در این روایات در برخی به طور تفصیل اسامی [[اولوالامر]] آورده شده و در برخی دیگر به صورت اجمال آمده است و اجمال و تفصیل در بسیاری از [[روایات]] وجود دارد<ref>ر.ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان (کتاب)|معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان]]، ص۲۲۴-۲۲۹؛ [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص۶۶ -۶۹.</ref>.
آنچه که مهم است، [[روایات]] گروه پنج، مستفیض و در بین آنها روایات صحیح نیز وجود دارد، ‌اگرچه این روایات با دسته دوم و سوم و چهارم و پنجم نیز منافاتی ندارد؛ چراکه تنافی در جایی است که [[کلامی]] گفته شود و [[کلام]] دیگر [[نفی]] شود. در این روایات در برخی به طور تفصیل اسامی [[اولوالامر]] آورده شده و در برخی دیگر به صورت اجمال آمده است و اجمال و تفصیل در بسیاری از [[روایات]] وجود دارد<ref>ر.ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان (کتاب)|معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان]]، ص۲۲۴-۲۲۹؛ [[محمد حجتیان|حجتیان، محمد]]، [[اولواالامر (مقاله)| مقاله «اولواالامر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص۶۶ -۶۹.</ref>.


== دلالت‌های [[آیه اولوالامر]] ==
== دلالت‌های [[آیه اولوالامر]] ==
۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش