بغی: تفاوت میان نسخه‌ها
←انواع باغی
بدون خلاصۀ ویرایش |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
{{اصلی|بغی در قرآن}} | {{اصلی|بغی در قرآن}} | ||
واژه "بغی" و مشتقات آن ۹۶ بار در [[قرآن]] آمده و در بیشتر موارد در معانی لغوی آن به کار رفته و تنها در چند [[آیه]] معنای اصطلاحی آن مراد است؛ از جمله آیه {{متن قرآن|وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره حجرات، آیه ۹.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«جز این نیست که (خداوند)، مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را جز به نام خداوند ذبح شده باشد بر شما حرام کرده است؛ پس کسی که ناگزیر (از خوردن این چیزها) شده باشد در حالی که افزونخواه (برای رسیدن به لذّت) و متجاوز (از حدّ سدّ جوع) نباشد بر او گناهی نیست، که» سوره بقره، آیه ۱۷۳.</ref> طبق برخی [[روایات]] مراد از [[باغی]] در [[آیات]] فوق خروج کننده بر [[حاکم اسلامی]] است<ref> مجمع البیان، ج۲، ص۴۷۶؛ نورالثقلین؛ ج۱، ص۱۵۵.</ref>. ظاهراً این واژه به معنای اصطلاحی آن نخستین بار در [[حدیثی]] از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به کار رفته که آن [[حضرت]] در آن [[قاتلان]] [[عمّار]] را گروه باغی نامیدند. {{متن حدیث|يَا عَمَّارُ تَقْتُلُكَ اَلْفِئَةُ اَلْبَاغِيَةُ}}<ref>الکافی، ج۵، ص۱۱؛ مسند احمد، ج۲، ص۲۰۶؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۲۰۷.</ref>. در [[احادیث]] دیگر به ویژه سخنان [[امیرمؤمنان]]، [[علی]] {{ع}} نیز بسیار به کار رفته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۷، ۱۹۲.</ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[بغی - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «بغی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref> | واژه "بغی" و مشتقات آن ۹۶ بار در [[قرآن]] آمده و در بیشتر موارد در معانی لغوی آن به کار رفته و تنها در چند [[آیه]] معنای اصطلاحی آن مراد است؛ از جمله آیه {{متن قرآن|وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره حجرات، آیه ۹.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«جز این نیست که (خداوند)، مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را جز به نام خداوند ذبح شده باشد بر شما حرام کرده است؛ پس کسی که ناگزیر (از خوردن این چیزها) شده باشد در حالی که افزونخواه (برای رسیدن به لذّت) و متجاوز (از حدّ سدّ جوع) نباشد بر او گناهی نیست، که» سوره بقره، آیه ۱۷۳.</ref> طبق برخی [[روایات]] مراد از [[باغی]] در [[آیات]] فوق خروج کننده بر [[حاکم اسلامی]] است<ref> مجمع البیان، ج۲، ص۴۷۶؛ نورالثقلین؛ ج۱، ص۱۵۵.</ref>. ظاهراً این واژه به معنای اصطلاحی آن نخستین بار در [[حدیثی]] از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به کار رفته که آن [[حضرت]] در آن [[قاتلان]] [[عمّار]] را گروه باغی نامیدند. {{متن حدیث|يَا عَمَّارُ تَقْتُلُكَ اَلْفِئَةُ اَلْبَاغِيَةُ}}<ref>الکافی، ج۵، ص۱۱؛ مسند احمد، ج۲، ص۲۰۶؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۲۰۷.</ref>. در [[احادیث]] دیگر به ویژه سخنان [[امیرمؤمنان]]، [[علی]] {{ع}} نیز بسیار به کار رفته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۷، ۱۹۲.</ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[بغی - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «بغی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref> | ||
== پیشینه [[تاریخی]] [[بغی]] و تمرد == | |||
[[حکومت‌ها]] و [[پادشاهان]] و حکمرانان همواره [[مجرمان]] [[سیاسی]] یعنی همان مخالفان، [[شورشیان]]، مجرمان، [[باغیان]] و... [[حکومت]] خود را از جمله خطرناک‌ترین [[دشمنان]] خود و [[جامعه]] به شمار می‌آورند، به‌طوری‌که نوعاً به منظور حفاظت از [[قدرت]] و [[حاکمیت]] خود در مقابل این افراد شخصاً می‌ایستند و یا تحت [[نظارت]] مستقیم خود به [[مجازات]] آنها [[اقدام]] می‌کنند. مجازاتی که بعضاً جنبه [[انتقام]] خصوصی دارد تا جنبه عمومی و [[اجتماعی]]. به همین دلیل است که مجازات مجرمان سیاسی در حکومت‌های غیر [[اسلامی]] و حتی غیر [[دینی]] تا قبل از قرون هجدهم و نوزدهم میلادی به مراتب شدیدتر و وحشیانه‌تر از مجازات مجرمان عادی بوده است و حتی از محدوده جسم و [[جان]] شخص [[مجرم]] فراتر رفته، [[خانواده]] و بستگان او را نیز دربرمی‌گرفت. | |||
گروهی از [[دانشمندان اسلامی]] که در [[فقه]] جزایی و [[حقوق]] نوین تحقیق و مطالعاتی داشته‌اند، این نظریه را طرح کرده‌اند که در [[اسلام]] عنوان و مفهومی وجود دارد که دقیقاً منعکس‌کننده همان مفهوم [[جرم سیاسی]] است. اینها در واقع بین دو اصطلاح [[فقهی]] بغی و اصطلاح جزای [[عرفی]] جرم سیاسی ترادف قائل شده و معتقدند که بغی همان جرم سیاسی و مجرم سیاسی در اسلام همان [[باغی]] است<ref>عوده، عبدالقادر، التشریع الجنائی الاسلامی مقارنا بالقانون الوضعی، ج۱، ص۱۰۱.</ref>. اگرچه شباهت‌های بسیاری را می‌توان در خصوص شرایط و ضوابط تشخیص و اصول [[حاکم]] بر موارد تحقق بغی به‌طور خاص و عام و جرائم سیاسی به‌طور عام مشاهده نمود و آثار و نتایج مشابه و بعضاً یکسانی را در هر دو پدیده، سراغ گرفت. اما نگاهی به پیشینه تاریخی بغی از دوران [[رسول‌الله]] تا [[قرن]] معاصر و دوران حاضر نشانگر این نظریه است که [[شریعت اسلامی]] در برخورد با مخالفان، شیوه خاصی را ارائه و بر اساس [[نیت]] و نوع [[جرم]] همواره بین حرکت‌های مخالفان تفکیک قائل بوده است. زمانی که در [[جهان]] [[مجرم]] [[سیاسی]] خطرناک‌ترین مجرم و [[مجازات]] او تا اوایل [[قرن]] نوزدهم؛ [[مرگ]]، سوزاندن و مصادره اموال بود و حتی [[خانواده]] وی نیز مجازات می‌شدند [[شریعت مقدس اسلام]] در چهارده قرن پیش بین [[جرم سیاسی]] با عنوان [[بغی]] و جرم عادی تفکیک قائل شده است. | |||
از سوی دیگر بغی مخصوص [[مسلمانان]] است، یعنی قیامی را می‌توان بغی دانست که توسط گروهی از مسلمانان، صورت گیرد؛ لذا [[شورشیان]] غیر مسلمان [[باغی]] محسوب نمی‌شوند. این در حالی است که در جرم سیاسی هیچ شرطی مبنی بر وجود [[اعتقاد]] مذهبی خاص جهت تحقق جرم سیاسی، قید نشده و مجرم سیاسی می‌تواند از هر [[مذهب]] یا [[اعتقادی]] که مبنای [[فکری]] او را تشکیل می‌دهد برخوردار باشد؛ لذا به منظور آشنایی هرچه بیشتر با پیشینه [[تاریخی]] بغی، روند تاریخی آن از عصر [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} تا دوران [[خلافت]] [[خلفا]] و [[امامت امیرالمؤمنین]] [[حضرت علی]]{{ع}} و سایر [[ائمه معصومین]]{{ع}} تا دوران معاصر، در این نوشتار مورد بررسی و کنکاش قرار می‌گیرد<ref>[[جعفر ناصری|ناصری]]، [[سید علی رضا حسینی|حسینی]] و [[علی رضا سلیمی|سلیمی]]، [[پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی (مقاله)|پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی]]، ص ۲۱۴.</ref>. | |||
== انواع باغی == | == انواع باغی == | ||