حج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

حج در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۵

۱۵ بایت حذف‌شده ، ۱۳ اکتبر

←‏دوری از شیطان و دشمنان خدا (تبری)

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش

@@ خط ۵۷: / خط ۵۷: @@
 هدف دیگر تشریع حج پیوند با [[رهبری الهی]] یعنی [[پیامبران]] و [[امامان]] {{عم}} است. [[قرآن]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ}}<ref>«و در میان مردم به حجّ بانگ بردار تا پیاده و سوار بر هر شتر تکیده‌ای که از هر راه دوری می‌رسند، نزد تو آیند» سوره حج، آیه ۲۷.</ref> به [[حضرت ابراهیم]] [[فرمان]] می‌دهد تا [[انسان‌ها]] را به [[حج]] فرا خواند تا به سوی او آیند. قرار دادن [[مقام ابراهیم]] میان [[نمازگزار]] و [[کعبه]] در حج: {{متن قرآن|وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که خانه (کعبه) را برای مردم جای بازگشت و امن کردیم و (گفتیم) از «مقام ابراهیم» نمازگاه گزینید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان (مسافر) و مجاوران (حرم) و رکوع‌کنندگان سجده‌گزار، پاکیزه بدارید» سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> نیز نشان پیوند حج با [[مقام نبوت]] و [[امامت]] است.<ref>فرهنگنامه اسرار و معارف حج، ص۲۸.</ref> در روایاتی از جمله مصادیق قضای {{متن قرآن|تَفَثَ}} در آیه {{متن قرآن|مَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ}}<ref>«سپس باید آلایش‌های خود را بپیرایند و نذرهاشان را بجای آورند و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.</ref> [[دیدار با امام]] ([[معصوم]]) دانسته شده است؛<ref> الکافی، ج ۴، ص۵۴۹؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۴۸۴.</ref> همچنین در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref>«و حجّ و عمره را برای خداوند تمام (و کامل) بجا آورید، پس اگر بازداشته شدید؛ از قربانی آنچه دست دهد (قربانی کنید)، و سر نتراشید تا هنگامی که قربانی به قربانگاه خود برسد، و اگر کسی از شما بیمار بود یا در سر آسیبی داشت (و ناچار از تراشیدن سر شد) بر (عهده) او (جایگزینی) است از روزه گرفتن یا صدقه دادن یا قربانی کردن و چون ایمن شدید آنکه از عمره به حجّ تمتّع می‌پردازد آنچه از قربانی دست دهد (قربانی کند)، و هر کس (که قربانی) نیافت روزه سه روز از ایّام حج و هفت روز هنگامی که (از حج) بازگشتید (بر عهده اوست)؛ این ده روز کامل است؛ این (حکم تمتّع) برای کسی است که خانواده‌اش ساکن مکّه نباشند و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند سخت کیفر است» سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> آمده است که کامل کردن حج با [[دیدار]] [[پیامبر]] <ref>بحارالانوار، ج ۹۷، ص۱۳۹؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۲۲۹.</ref> و [[امام]] {{ع}} <ref>الکافی، ج ۴، ص۵۴۹.</ref> حاصل می‌شود، چنان‌چه در برخی [[روایات]]، یکی از اهداف [[تشریع]] [[حج]]، دیدار با امامان و اعلام [[ولایت]] و حجگزار با آنان و [[یاری]] آنها دانسته شده است.<ref> علل الشرایع، ج ۲، ص۴۵۹.</ref> در [[حدیثی]] دیگر با اشاره به این [[حکمت]]، دلیل آن آیه {{متن قرآن|رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوا الصَّلَاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ}}<ref>«پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّه‌ای کشت‌ناپذیر نزدیک خانه محترم تو جای دادم تا در آن نماز برپا دارند؛ پس دل‌هایی از مردم را خواهان آنان گردان و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد که سپاس گزارند» سوره ابراهیم، آیه ۳۷.</ref> دانسته شده است که بر اساس آن ابراهیم {{ع}} پس از [[بنای کعبه]]، [[دوستی]] و توجه [[قلوب]] [[مردم]] به ذریه‌اش را از [[خداوند]] خواست.<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص۸۵؛ التبیان، ج ۶، ص۳۰۰.</ref> در روایاتی دیگر، مصداق اصلی این آیه، [[اهل بیت]] {{عم}} دانسته شده است.<ref> نورالثقلین، ج ۲، ص۵۵۰؛ بحارالانوار، ج ۶۵، ص۸۵ ـ ۸۶.</ref>
-=== دوری از [[شیطان]] و [[دشمنان خدا]] ([[تبری]]) ===
+=== دوری از [[شیطان]] و دشمنان خدا ([[تبری]]) ===
-حکمت دیگر تشریع حج، [[تبری]] از شیطان و دیگر [[دشمنان]] خداست. در برخی روایات از مصادیق {{متن قرآن|ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ}}<ref>«سپس باید آلایش‌های خود را بپیرایند و نذرهاشان را بجای آورند و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.</ref> که از اهداف حج شمرده شده، [[رمی]] جمرات دانسته شده است؛<ref>مستدرک الوسائل، ج ۹، ص۳۷۲؛ ج ۱۰، ص۱۳۲، ۱۴۴؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۶، ۱۳۹.</ref> همچنین [[قرآن]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref> [[برائت از مشرکان]] را که شیطان‌های بشری‌اند از [[دستورات اسلام]] در [[حج]] دانسته است. و [[بیزاری از دشمنان]] [[خدا]]، ویژه [[عصر پیامبر]] نیست، بلکه در همه زمان‌ها باید حجگزاران در کنار [[دوستی]] [[اولیای الهی]] از همه [[دشمنان خدا]] ـ اعم از [[شیاطین جن]] و انس ـ [[بیزاری]] بجویند.
+حکمت دیگر تشریع حج، [[تبری]] از شیطان و دیگر [[دشمنان]] خداست. در برخی روایات از مصادیق {{متن قرآن|ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ}}<ref>«سپس باید آلایش‌های خود را بپیرایند و نذرهاشان را بجای آورند و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.</ref> که از اهداف حج شمرده شده، [[رمی]] جمرات دانسته شده است؛<ref>مستدرک الوسائل، ج ۹، ص۳۷۲؛ ج ۱۰، ص۱۳۲، ۱۴۴؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۶، ۱۳۹.</ref> همچنین [[قرآن]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref> [[برائت از مشرکان]] را که شیطان‌های بشری‌اند از [[دستورات اسلام]] در [[حج]] دانسته است. و [[بیزاری از دشمنان]] [[خدا]]، ویژه عصر پیامبر نیست، بلکه در همه زمان‌ها باید حجگزاران در کنار [[دوستی]] [[اولیای الهی]] از همه دشمنان خدا ـ اعم از شیاطین جن و انس ـ [[بیزاری]] بجویند.
 === [[تفقه]] و نقل [[اخبار]] ===
 از دیگر حکمت‌های حج آشنایی حجگزاران با [[احکام دین]] و نقل آن برای دیگران است، چنان که [[امام رضا]] {{ع}} با اشاره به این امر، مستند آن را آیه {{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دسته‌ای رهسپار نمی‌گردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ}}<ref>«تا سودهایی که برای آنان دارد ببینند و نام خداوند را در روزهایی معین بر آنچه از دام‌ها که روزیشان کرده است (هنگام قربانی) یاد کنند آنگاه از آن بخورید و بینوای مستمند را خوراک دهید» سوره حج، آیه ۲۸.</ref> دانست.<ref>علل الشرایع، ج ۱، ص۲۷۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۱۳.</ref> در [[حدیثی]] دیگر از جمله علل [[تشریع]] [[حج]] آشنایی با آثار و اخبار [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و نقل آن برای دیگران شمرده شده است.<ref>علل الشرایع، ج ۲، ص۴۰۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۱۴.</ref>