دعای ندبه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'خدامراد]]،فرهنگ‌نامه' به 'خدامراد، [[فرهنگ‌نامه'
(←منابع) |
جز (جایگزینی متن - 'خدامراد]]،فرهنگ‌نامه' به 'خدامراد، [[فرهنگ‌نامه') |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*گرچه موضوع و مناسبت آن استغاثه به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} است، لیکن حاوی فضایل [[اهل بیت]]{{عم}} و ماجرای مظلومیت خاندان [[رسالت]] و ذکر جایگاه حضرت امیر و فضایل اوست. در سلسلۀ پیامبران به [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]] می‌رسد و ماجرای مودّت [[اهل بیت]] به عنوان اجر رسالت و حادثۀ غدیر و نصب [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}} به [[امامت]] و [[ولایت]] و اشاره به [[حدیث غدیر]]، [[حدیث منزلت]]، [[حدیث مدینة العلم]]، موضوع وصایت و اخوّت آن حضرت با [[پیامبر]] و اینکه او ساقی کوثر است و شیعیانش رستگارند و اینکه پس از [[پیامبر]]، دورۀ "قتال بر تأویل" بود و وی با ناکثین و قاسطین و مارقین جنگید و سران کفر و شرک و نفاق را درهم کوبید و در دل آنان کینه‌های بدر و خیبر و حنین را نهاد و سرانجام به دست شقی‌ترین فرد به [[شهادت]] رسید. سپس اشاره به قضایای پس از [[پیامبر]] و دشمنی قریش با او و کنار زدنش از خلافت و آواره ساختن فرزندانش و مظلومیت‌های خاندان رسالت دارد. در بخش مربوط به [[امام مهدی|امام زمان]] نیز از انتقام‌گیری او از خون‌های به ناحق ریختۀ [[اهل بیت]] و احیاگری او نسبت به دین خدا و اعادۀ شکوه مکتب و قبله و نبرد با بدعت‌ها و تحریف‌ها و تجدید [[عدالت]] علوی سخن به میان می‌آید. دعای ندبه را می‌توان منشور خط علوی و مظلومیت [[شیعه]] دانست که به فلسفۀ غیبت [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} و اعتقاد به ظهور منجی و احیای کتاب و سنّت گره می‌خورد.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۲۵۹.</ref> | *گرچه موضوع و مناسبت آن استغاثه به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} است، لیکن حاوی فضایل [[اهل بیت]]{{عم}} و ماجرای مظلومیت خاندان [[رسالت]] و ذکر جایگاه حضرت امیر و فضایل اوست. در سلسلۀ پیامبران به [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]] می‌رسد و ماجرای مودّت [[اهل بیت]] به عنوان اجر رسالت و حادثۀ غدیر و نصب [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}} به [[امامت]] و [[ولایت]] و اشاره به [[حدیث غدیر]]، [[حدیث منزلت]]، [[حدیث مدینة العلم]]، موضوع وصایت و اخوّت آن حضرت با [[پیامبر]] و اینکه او ساقی کوثر است و شیعیانش رستگارند و اینکه پس از [[پیامبر]]، دورۀ "قتال بر تأویل" بود و وی با ناکثین و قاسطین و مارقین جنگید و سران کفر و شرک و نفاق را درهم کوبید و در دل آنان کینه‌های بدر و خیبر و حنین را نهاد و سرانجام به دست شقی‌ترین فرد به [[شهادت]] رسید. سپس اشاره به قضایای پس از [[پیامبر]] و دشمنی قریش با او و کنار زدنش از خلافت و آواره ساختن فرزندانش و مظلومیت‌های خاندان رسالت دارد. در بخش مربوط به [[امام مهدی|امام زمان]] نیز از انتقام‌گیری او از خون‌های به ناحق ریختۀ [[اهل بیت]] و احیاگری او نسبت به دین خدا و اعادۀ شکوه مکتب و قبله و نبرد با بدعت‌ها و تحریف‌ها و تجدید [[عدالت]] علوی سخن به میان می‌آید. دعای ندبه را می‌توان منشور خط علوی و مظلومیت [[شیعه]] دانست که به فلسفۀ غیبت [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} و اعتقاد به ظهور منجی و احیای کتاب و سنّت گره می‌خورد.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۲۵۹.</ref> | ||
*بیگمان یکی از احساسات اصیل و حقیقی انسان که ریشه در فطرت او دارد، توجّه به نیایش و ارتباط با مبدأ آفرینش و جهان غیب و آفریدگار هستی است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *بیگمان یکی از احساسات اصیل و حقیقی انسان که ریشه در فطرت او دارد، توجّه به نیایش و ارتباط با مبدأ آفرینش و جهان غیب و آفریدگار هستی است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*از جمله دعاهای مشهور که مستحب است در چهار عید "عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه" خوانده شود، "دعای ندبه" است. همواره بسیاری از مؤمنان، مشتاقان و منتظران ظهور دولت حق و حکومت جهانی اسلام و ارادتمندان [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} خواندن آن را شعار خود قرار داده و در مناسبتها و فرصتهای معین، به وسیله آن، با آن رهبر پنهان از نظر، به نجوا میپردازند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *از جمله دعاهای مشهور که مستحب است در چهار عید "عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه" خوانده شود، "دعای ندبه" است. همواره بسیاری از مؤمنان، مشتاقان و منتظران ظهور دولت حق و حکومت جهانی اسلام و ارادتمندان [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} خواندن آن را شعار خود قرار داده و در مناسبتها و فرصتهای معین، به وسیله آن، با آن رهبر پنهان از نظر، به نجوا میپردازند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، مشتمل بر استغاثه و استمداد از [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} و تأسّف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است؛ از اینرو به این نام شهرت یافته است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، مشتمل بر استغاثه و استمداد از [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} و تأسّف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است؛ از اینرو به این نام شهرت یافته است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*گروهی از دانشمندان [[شیعه]] سند این دعای گرانقدر را معتبر شمردهاند. | *گروهی از دانشمندان [[شیعه]] سند این دعای گرانقدر را معتبر شمردهاند. | ||
*[[علامه مجلسی]]؛ گفته است: اما دعای ندبه که مشتمل است بر عقاید حقّه و تأسف بر غیبت [[امام مهدی|حضرت قائم]]{{ع}}، به سند معتبر از [[امام صادق|حضرت صادق]]{{ع}} نقل شده است<ref> محمد باقر مجلسی، زاد المعاد، ص ۴۹۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *[[علامه مجلسی]]؛ گفته است: اما دعای ندبه که مشتمل است بر عقاید حقّه و تأسف بر غیبت [[امام مهدی|حضرت قائم]]{{ع}}، به سند معتبر از [[امام صادق|حضرت صادق]]{{ع}} نقل شده است<ref> محمد باقر مجلسی، زاد المعاد، ص ۴۹۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*[[سید ابن طاووس حلی]] در کتاب اقبال الاعمال و کتاب مصباح الزائر و نیز شیخ [[محمد مشهدی حائری]] در کتاب مزار خود این دعای شریف را آوردهاند. همچنین در مزار قدیم که ظاهراً از نگاشتههای [[قطب راوندی]] است، این دعا نقل شده است. روشن است این شخصیتهای گرانقدر و حدیثشناس، دعای غیر معتبر را در کتابهای خود نقل نمیکنند. خواندن این دعا خواص زیادی دارد؛ از جمله در هر مکان و موضع که با حضور قلب و اخلاص کامل خوانده شود و ملتف مضامین عالی و عبارات و اشارات آن باشد، نتیجه آن، توجه و التفات مخصوص [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در آن مکان و محل، بلکه حضور به هم رساندن آن حضرت در آن مجلس است؛ چنان که در بعضی مواضع و موارد اتفاق افتاده است<ref> ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، فروغ ولایت در دعای ندبه، پیشگفتار</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *[[سید ابن طاووس حلی]] در کتاب اقبال الاعمال و کتاب مصباح الزائر و نیز شیخ [[محمد مشهدی حائری]] در کتاب مزار خود این دعای شریف را آوردهاند. همچنین در مزار قدیم که ظاهراً از نگاشتههای [[قطب راوندی]] است، این دعا نقل شده است. روشن است این شخصیتهای گرانقدر و حدیثشناس، دعای غیر معتبر را در کتابهای خود نقل نمیکنند. خواندن این دعا خواص زیادی دارد؛ از جمله در هر مکان و موضع که با حضور قلب و اخلاص کامل خوانده شود و ملتف مضامین عالی و عبارات و اشارات آن باشد، نتیجه آن، توجه و التفات مخصوص [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در آن مکان و محل، بلکه حضور به هم رساندن آن حضرت در آن مجلس است؛ چنان که در بعضی مواضع و موارد اتفاق افتاده است<ref> ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، فروغ ولایت در دعای ندبه، پیشگفتار</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
===فرازهای دعا=== | ===فرازهای دعا=== | ||
*این دعا از چهار فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومه منظم و منسجم را سامان داده است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>: | *این دعا از چهار فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومه منظم و منسجم را سامان داده است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>: | ||
*'''فراز اول: حمد و صلوات:''' این دعا با حمد و ستایش پروردگار و درود بر [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} آغاز میشود. ستایش، مخصوص پروردگار جهانیان است و درود و سلام مخصوص خداوند سبحانه و تعالی بر آقای ما، پیامبرش و خاندان او باد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *'''فراز اول: حمد و صلوات:''' این دعا با حمد و ستایش پروردگار و درود بر [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} آغاز میشود. ستایش، مخصوص پروردگار جهانیان است و درود و سلام مخصوص خداوند سبحانه و تعالی بر آقای ما، پیامبرش و خاندان او باد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*'''فراز دوم: ثنای بر قضاء:''' این فراز که با حمد و ثنای دوباره بر جریان قضای الهی نسبت به اولیایش شروع میشود، در واقع دربردارنده همه دعا به نحو اجمال است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی دعا را مورد اشاره قرار میدهد: بارخدایا! ستایش فقط تو را سزا است بر آن قضا و قدری که درباره اولیا و نمایندگانت جاری شد ... و آنان را سبب دستآویزی به سویت و وسیلهای برای خشنودی محضت قرار دادی<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *'''فراز دوم: ثنای بر قضاء:''' این فراز که با حمد و ثنای دوباره بر جریان قضای الهی نسبت به اولیایش شروع میشود، در واقع دربردارنده همه دعا به نحو اجمال است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی دعا را مورد اشاره قرار میدهد: بارخدایا! ستایش فقط تو را سزا است بر آن قضا و قدری که درباره اولیا و نمایندگانت جاری شد ... و آنان را سبب دستآویزی به سویت و وسیلهای برای خشنودی محضت قرار دادی<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*'''فراز سوم: تاریخ، از آغاز تا تکامل''' در سومین فراز از این دعای شریف، ماجرای تفصیلی قضا و حکم الهی درباره اولیایش بررسی میشود که در آن، نقطه شروع تاریخ بشریت و تحوّلات اساسی و در نهایت، سیر تکاملی آن به سوی عصر حاکمیت [[امام مهدی|حضرت بقیة اللّه]]{{ع}} که اوج تقرّب جامعهای بشری به خدای متعال و هدف نهایی از خلقت است، مورد توجه واقع میشود. این فراز با عبارت {{عربی|اندازه=150%|" فَبَعْضٌ أَسْكَنْتَهُ جَنَّتَك "}} آغاز و با جمله {{عربی|اندازه=150%|" وَ نَحْنُ نَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِ الْعالَمِين "}} به پایان می‌رسد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | *'''فراز سوم: تاریخ، از آغاز تا تکامل''' در سومین فراز از این دعای شریف، ماجرای تفصیلی قضا و حکم الهی درباره اولیایش بررسی میشود که در آن، نقطه شروع تاریخ بشریت و تحوّلات اساسی و در نهایت، سیر تکاملی آن به سوی عصر حاکمیت [[امام مهدی|حضرت بقیة اللّه]]{{ع}} که اوج تقرّب جامعهای بشری به خدای متعال و هدف نهایی از خلقت است، مورد توجه واقع میشود. این فراز با عبارت {{عربی|اندازه=150%|" فَبَعْضٌ أَسْكَنْتَهُ جَنَّتَك "}} آغاز و با جمله {{عربی|اندازه=150%|" وَ نَحْنُ نَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِ الْعالَمِين "}} به پایان می‌رسد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.. | ||
*'''فراز چهارم: استغاثه و طلب:''' استغاثه به درگاه حضرت حق، آخرین فراز از دعای ندبه را به خود اختصاص میدهد: خدایا! تویی تنها برطرفکننده گرفتاریها و سختیها .... | *'''فراز چهارم: استغاثه و طلب:''' استغاثه به درگاه حضرت حق، آخرین فراز از دعای ندبه را به خود اختصاص میدهد: خدایا! تویی تنها برطرفکننده گرفتاریها و سختیها .... | ||
*لازم به یادآوری است از آنجایی که برخی در این دعا و سند آن پرسشهایی را مطرح کردهاند در پاسخ کتابهای فراوانی نگاشته شده که برخی بدین قرارند: [[فروغ ولایت در دعای ندبه]]، اثر [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]] اثر [[علی اصغر رضوانی]]، [[با دعای ندبه در پگاه جمعه]]، اثر [[علی اکبر مهدی‌پور]]<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>. | *لازم به یادآوری است از آنجایی که برخی در این دعا و سند آن پرسشهایی را مطرح کردهاند در پاسخ کتابهای فراوانی نگاشته شده که برخی بدین قرارند: [[فروغ ولایت در دعای ندبه]]، اثر [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]] اثر [[علی اصغر رضوانی]]، [[با دعای ندبه در پگاه جمعه]]، اثر [[علی اکبر مهدی‌پور]]<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>. | ||
==دعای ندبه در موعودنامه== | ==دعای ندبه در موعودنامه== | ||
*دعایی است جامع و پرسوز که از دیرباز مورد توجه شیعیان و منتظران حقیقی [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} بوده است. این دعا در حقیقت، بیان‌گر تاریخ فشرده‌ای از حضور حجت‌ها و اولیای الهی بر پهنه خاک است. سلسله‌ای که از [[حضرت آدم]] {{ع}} آغاز، و تا آخرین حجت خدا، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} ادامه می‌یابد. دعای ندبه را [[امام صادق|امام جعفر صادق]] {{ع}} به دوستان و شیعیانش تعلیم داده و به آن‌ها امر فرموده که این دعا را در اعیاد چهارگانه (فطر، قربان، غدیر و جمعه) بخوانند و به ما امر فرموده که در عصر [[غیبت]] با این دعا، با پیشوای خود راز دل بگوییم و تجدید میثاق کنیم. | *دعایی است جامع و پرسوز که از دیرباز مورد توجه شیعیان و منتظران حقیقی [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} بوده است. این دعا در حقیقت، بیان‌گر تاریخ فشرده‌ای از حضور حجت‌ها و اولیای الهی بر پهنه خاک است. سلسله‌ای که از [[حضرت آدم]] {{ع}} آغاز، و تا آخرین حجت خدا، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} ادامه می‌یابد. دعای ندبه را [[امام صادق|امام جعفر صادق]] {{ع}} به دوستان و شیعیانش تعلیم داده و به آن‌ها امر فرموده که این دعا را در اعیاد چهارگانه (فطر، قربان، غدیر و جمعه) بخوانند و به ما امر فرموده که در عصر [[غیبت]] با این دعا، با پیشوای خود راز دل بگوییم و تجدید میثاق کنیم. | ||