امام سجاد: تفاوت میان نسخهها
←دوران اجتماعی سیاسی امام سجاد
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==دوران اجتماعی سیاسی امام سجاد== | ==دوران اجتماعی سیاسی امام سجاد== | ||
*دوران [[امامت]] [[حضرت سجاد]]{{ع}}، مصادف با یکی از سیاهترین ادوار [[حکومت]] در [[تاریخ اسلام]] بوده، براساس تقسیمبندی ادوار چهارگانه [[امامت]]<ref>امام مقیم، امام اساس،امام مستقر و امام مستودع. برای اطلاع بیشتر ر.ک: فرق و مذاهب کلامی، ص۷۳ به بعد.</ref> پس از [[رحلت پیامبر]]{{صل}}، [[زندگی امام سجاد]]{{ع}} در دوره چهارم بوده است. گرچه پیش از آن [[حضرت]]، [[حکومت اسلامی]] دستخوش [[انحراف]] گشته بود، اما زمان [[امام چهارم]]{{ع}}، سردمداران [[حکومت]] آشکارا و بدون هیچگونه [[پردهپوشی]]، به مقدسات [[اسلامی]] توهین کرده و [[اصول اسلامی]] را زیر پا میگذاشتند<ref>سیره پیشوایان، ص۲۴۱.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۳۹.</ref> | *دوران [[امامت]] [[حضرت سجاد]]{{ع}}، مصادف با یکی از سیاهترین ادوار [[حکومت]] در [[تاریخ اسلام]] بوده، براساس تقسیمبندی ادوار چهارگانه [[امامت]]<ref>امام مقیم، امام اساس،امام مستقر و امام مستودع. برای اطلاع بیشتر ر.ک: فرق و مذاهب کلامی، ص۷۳ به بعد.</ref> پس از [[رحلت پیامبر]]{{صل}}، [[زندگی امام سجاد]]{{ع}} در دوره چهارم بوده است. گرچه پیش از آن [[حضرت]]، [[حکومت اسلامی]] دستخوش [[انحراف]] گشته بود، اما زمان [[امام چهارم]]{{ع}}، سردمداران [[حکومت]] آشکارا و بدون هیچگونه [[پردهپوشی]]، به مقدسات [[اسلامی]] توهین کرده و [[اصول اسلامی]] را زیر پا میگذاشتند<ref>سیره پیشوایان، ص۲۴۱.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۳۹.</ref> | ||
* | *امام سجاد{{ع}} سراسر [[زندگی]] خود را، در دوران خفقان و [[ظلم]] [[بنیامیه]] گذراند. [[کافی]] است که بدانیم ایشان با چند تن از خلفای [[بنیامیه]] چون [[یزید بن معاویه]]، [[مروان بن حکم]]، [[عبدالملک بن مروان]] و [[هشام بن عبدالملک]] معاصر بود، که آنها هر نوع حرکت [[علیه ]][[حکومت]] را زیر نظر داشتند. | ||
*بیشترین دوران [[امامت]] [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}}، مصادف با [[سلطنت]] [[عبدالملک]] بود که مدت ۲۱ سال طول کشید<ref>سیره پیشوایان، ص۲۴۱.</ref>. | *بیشترین دوران [[امامت]] [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}}، مصادف با [[سلطنت]] [[عبدالملک]] بود که مدت ۲۱ سال طول کشید<ref>سیره پیشوایان، ص۲۴۱.</ref>. | ||
*بیشترین توهین به مقدسات [[دین]]، [[آزار]] [[اهلبیت]]{{عم}} و [[شیعیان]]، در این عصر صورت گرفته است. [[مسعودی]] مینویسد: "[[عبدالملک]] [[خونریز]] بود و کارگزارانش نیز همانند خودش بودند، مثل [[حجاج]] در [[عراق]]، مهلب در [[خراسان]]، [[هشام بن اسماعیل]] در [[مدینه]] و دیگران. و در میان آنان، [[حجاج]] از همه [[ستمگر]] تر و خونریزتر بود"<ref>علی بن الحسین بن علی المسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۱.</ref>. | *بیشترین توهین به مقدسات [[دین]]، [[آزار]] [[اهلبیت]]{{عم}} و [[شیعیان]]، در این عصر صورت گرفته است. [[مسعودی]] مینویسد: "[[عبدالملک]] [[خونریز]] بود و کارگزارانش نیز همانند خودش بودند، مثل [[حجاج]] در [[عراق]]، مهلب در [[خراسان]]، [[هشام بن اسماعیل]] در [[مدینه]] و دیگران. و در میان آنان، [[حجاج]] از همه [[ستمگر]] تر و خونریزتر بود"<ref>علی بن الحسین بن علی المسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۱.</ref>. | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
*[[جانکلو پاشا]] از مستشرقین معاصر اروپایی در کتاب "امپراتوره العرب" راجع به زمان [[عبدالملک]] چنین مینویسد: "در زمان وی جاسوسان فراوان بودند. از جمله کسانی که این امر را به عهده داشتند نامهرسانها بودند که کارهای [[استانداران]] و [[رهبران]] [[تشیع]] و [[شیعیان]] را زیر نظر داشتند"<ref>الف، کاویانی، امام سجاد{{ع}}، ص۲۲.</ref>. | *[[جانکلو پاشا]] از مستشرقین معاصر اروپایی در کتاب "امپراتوره العرب" راجع به زمان [[عبدالملک]] چنین مینویسد: "در زمان وی جاسوسان فراوان بودند. از جمله کسانی که این امر را به عهده داشتند نامهرسانها بودند که کارهای [[استانداران]] و [[رهبران]] [[تشیع]] و [[شیعیان]] را زیر نظر داشتند"<ref>الف، کاویانی، امام سجاد{{ع}}، ص۲۲.</ref>. | ||
*[[انحراف]] [[اخلاقی]] آن زمان شامل برخی از [[دانشمندان]] و [[حکام]] نیز میشد<ref>مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص۲۶۸.</ref>. | *[[انحراف]] [[اخلاقی]] آن زمان شامل برخی از [[دانشمندان]] و [[حکام]] نیز میشد<ref>مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص۲۶۸.</ref>. | ||
*وضعیت [[حاکم]] در دوران | *وضعیت [[حاکم]] در دوران امام سجاد{{ع}} بنا به تحلیل [[آیت الله]] [[خامنهای]] دارای چهار ویژگی است: "[[رعب]] و [[وحشت]]، [[انحطاط]] [[فکری]]، [[فساد]] [[اخلاقی]] و [[فساد]] [[سیاسی]]"<ref>محمدجواد سلمانپور، «فرهنگسازی امام سجاد{{ع}}، با زبان دعا»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۷، زمستان ۸۴، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref>. | ||
*به [[دلیل]] همین شرایط ویژه [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[اخلاقی]] دوران | *به [[دلیل]] همین شرایط ویژه [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[اخلاقی]] دوران امام سجاد{{ع}}، عاملی بود که باعث شد ایشان از زبان [[دعا]] استفاده بکنند<ref>حمیدرضا حقشناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، ص۴.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۱.</ref> | ||
*به نظر میرسد، از آنجایی که [[ائمه]]{{عم}} برای تمامی اعصار و برای تمامی نسلها مشعل فروزان حقاند، [[حکمت خداوند]] اقتضاء میکند که [[سیره]] هریک از آنان جهت [[هدایت]] با روشی خاص باشد و متمایز باشد؛ تا روشهای گوناگون آنان، گنجینهای پربار برای [[مردم]] باشد. تا هرکس مطابق با خود و شرایط ویژهای که در آن به سر میبرد، از آنها بهره گیرد. | *به نظر میرسد، از آنجایی که [[ائمه]]{{عم}} برای تمامی اعصار و برای تمامی نسلها مشعل فروزان حقاند، [[حکمت خداوند]] اقتضاء میکند که [[سیره]] هریک از آنان جهت [[هدایت]] با روشی خاص باشد و متمایز باشد؛ تا روشهای گوناگون آنان، گنجینهای پربار برای [[مردم]] باشد. تا هرکس مطابق با خود و شرایط ویژهای که در آن به سر میبرد، از آنها بهره گیرد. | ||
*[[حسن بصری]] میگوید: " اگر [[رسول خدا]] برگردد از میان آنچه به شما [[تعلیم]] داده است، جز [[قبله]] را نمیشناسد"<ref>علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۶.</ref>. | *[[حسن بصری]] میگوید: " اگر [[رسول خدا]] برگردد از میان آنچه به شما [[تعلیم]] داده است، جز [[قبله]] را نمیشناسد"<ref>علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۶.</ref>. | ||
*[سیوطی]] مینویسد: "[[عمر بن عبدالعزیز]] [[والی مدینه]] و امیرالحاج در [[خلافت]] [[ولید بن عبدالملک]] برخی از مسائل [[دینی]] را نمیدانست"<ref>جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، به تحقیق محمد محی الدین عبدالمجید، ص۲۲۸ – ۲۴۶.</ref>. | *[سیوطی]] مینویسد: "[[عمر بن عبدالعزیز]] [[والی مدینه]] و امیرالحاج در [[خلافت]] [[ولید بن عبدالملک]] برخی از مسائل [[دینی]] را نمیدانست"<ref>جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، به تحقیق محمد محی الدین عبدالمجید، ص۲۲۸ – ۲۴۶.</ref>. | ||
*[[حجاج بن یوسف]] [[منزلت]] [[عبدالملک مروان]] را بالاتر از [[پیامبر]]{{صل}} میدانست<ref>حمدحسین قائمی، «سیری در زندگانی امام سجاد{{ع}}»، سمینار ما و صحیفه سجادیه، مجموعه مقالات و سخنرانیهای ارائه شده (تهران: شورای سیاستگذاری ائمه جمعه،۱۳۸۵)، ص۱۸۱.</ref>. | *[[حجاج بن یوسف]] [[منزلت]] [[عبدالملک مروان]] را بالاتر از [[پیامبر]]{{صل}} میدانست<ref>حمدحسین قائمی، «سیری در زندگانی امام سجاد{{ع}}»، سمینار ما و صحیفه سجادیه، مجموعه مقالات و سخنرانیهای ارائه شده (تهران: شورای سیاستگذاری ائمه جمعه،۱۳۸۵)، ص۱۸۱.</ref>. | ||
*[[ابن ابی الحدید]] از | *[[ابن ابی الحدید]] از امام سجاد{{ع}} [[نقل]] میکند که فرمود: "بیست نفر در [[مکه]] و [[مدینه]] یافت نمیشود که ما [[خانواده]] [[رسول]] را [[دوست]] داشته باشند"<ref>عزالدین ابوحامد بن ابی الحدید، شرح نهجالبلاغه، مصحح ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۱۰۴.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۲.</ref> | ||
*در [[بحارالانوار]] آمده است: یکی از روزهایی که | *در [[بحارالانوار]] آمده است: یکی از روزهایی که امام سجاد{{ع}} در [[شام]] حضور داشت. از بازار [[دمشق]] عبور میکرد؛ [[منهال بن عمرو]] (یکی از [[اصحاب]] [[علی بن الحسین]]{{عم}}) را [[ملاقات]] کرد. منهال پرسید: در چه حالی ای [[فرزند]] رسولالله؟ [[امام]]{{ع}} فرمود: حال ما مثل حال [[بنیاسرائیل]]، در زمان [[فرعون]] است که پسرانشان را سر بریدند و [[زنان]] آنها را [[باقی]] میگذاشتند. ای منهال! [[عرب]] بر [[عجم]] افتخار پیدا کرد به سبب اینکه [[پیامبر]]{{صل}} از [[عرب]] است. و [[قریش]] بر دیگر عربها [[برتری]] پیدا کرد، به این جهت که [[پیامبر]] از [[قریش]] است. و اکنون حال ما [[اهلالبیت]] و [[خاندان پیامبر]]{{صل}} به این روز افتاده...<ref>محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۲۵، ص۱۴۳.</ref>. | ||
*در چنین اوضاع و احوالی بود که | *در چنین اوضاع و احوالی بود که امام سجاد{{ع}} فعالیتهای [[فرهنگی]]، تبلیغی و ارشادی خود را آغاز کردند. | ||
*از مهمترین فعالیتهای [[فرهنگی]] ایشان میتوان: هشدار به [[عقاید]] [[غالیان]] (کسانی که دچار [[عقیده]] "[[غلو]]" شدهاند)، [[مبارزه]] با جبرگرایی، [[احتجاج]] با [[مشبهه ]](کسانی که [[خدا]] را به مخلوقات [[تشبیه]] مینمایند) و برخورد با [[عالمان]] درباری مثل [[برخورد امام]]{{ع}} با [[محمد بن مسلم زهری]]، را نام برد. | *از مهمترین فعالیتهای [[فرهنگی]] ایشان میتوان: هشدار به [[عقاید]] [[غالیان]] (کسانی که دچار [[عقیده]] "[[غلو]]" شدهاند)، [[مبارزه]] با جبرگرایی، [[احتجاج]] با [[مشبهه ]](کسانی که [[خدا]] را به مخلوقات [[تشبیه]] مینمایند) و برخورد با [[عالمان]] درباری مثل [[برخورد امام]]{{ع}} با [[محمد بن مسلم زهری]]، را نام برد. | ||
*یکی از ترفندهایی که | *یکی از ترفندهایی که امام سجاد{{ع}} در آن وضعیت به کار بست، استفاده از [[لباس]] [[دعا]] به منظور [[ترویج]] [[معارف الهی]] و [[افکار]] خود بود. | ||
*یکی دیگر از اقدامات [[امام]]{{ع}} [[تربیت شاگردان]] بود؛ به گونهای که مرحوم [[طوسی]] در [[اختیار]] معرفه الرجال میگوید: [[شاگردان]] [[امام]]{{ع}} که از او [[روایت]] کردند ۱۷۰ تن بودند. با [[آموزش]] کم در شرایط دشوار، تنها نه تن از [[شاگردان]]، یازده کتاب نوشتهاند<ref>علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۸.</ref>. زنده کردن یاد [[عاشورا]] یکی دیگر از اقدامات [[امام]]{{ع}} در [[مبارزه]] با وضعیت موجود بود<ref>الف، کاویانی، امام سجاد{{ع}}، ص۲۴.</ref>. همچنین مهیا نمودن زمینه برای حضور [[امام پنجم]] و ششم در عرصه [[مبارزه]] [[فرهنگی]]. در کل با این اقدامات بود که [[اسلام]] حفظ شد. | *یکی دیگر از اقدامات [[امام]]{{ع}} [[تربیت شاگردان]] بود؛ به گونهای که مرحوم [[طوسی]] در [[اختیار]] معرفه الرجال میگوید: [[شاگردان]] [[امام]]{{ع}} که از او [[روایت]] کردند ۱۷۰ تن بودند. با [[آموزش]] کم در شرایط دشوار، تنها نه تن از [[شاگردان]]، یازده کتاب نوشتهاند<ref>علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۸.</ref>. زنده کردن یاد [[عاشورا]] یکی دیگر از اقدامات [[امام]]{{ع}} در [[مبارزه]] با وضعیت موجود بود<ref>الف، کاویانی، امام سجاد{{ع}}، ص۲۴.</ref>. همچنین مهیا نمودن زمینه برای حضور [[امام پنجم]] و ششم در عرصه [[مبارزه]] [[فرهنگی]]. در کل با این اقدامات بود که [[اسلام]] حفظ شد. | ||
*[[علامه]] [[سید جعفر مرتضی]] میگوید: " | *[[علامه]] [[سید جعفر مرتضی]] میگوید: "امام سجاد{{ع}} در این دوره از نو [[اسلام]] را زنده کرد"<ref>سید احمد خاتمی، «ادعیه ائمه اطهار{{عم}} و تبیین معارف اسلامی» در سمینار ما و صحیفه سجادیه، مجموعه مقالات و سخنرانیهای ارائه شده (تهران، شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، ۱۳۸۵)، ص۱۵۸.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۳.</ref> | ||
==[[فضائل]] و [[مناقب]]== | ==[[فضائل]] و [[مناقب]]== |