تحدی: تفاوت میان نسخه‌ها

منظور آیاتی است که در مقابل کسانی که [[قرآن]] را ساخته دست [[بشر]] و یا [[اساطیر]] می‌پنداشتند [[خداوند]] به [[پیامبر]] [[دستور]] می‌دهد که آنها را به مسابقه و [[مبارزه]] [[دعوت]] کن و بگو اگر می‌توانند مثل [[قرآن]] بیاورند. تحدی به معنای مسابقه دادن درکاری، برتری‌طلبی از کسی درخواست [[برابری]] نمودن و معارضه جهت [[غلبه]] جستن بر اوست».

'''نکته''': یکی از [[ویژگی‌های قرآن]] [[کریم]] همتا‌طلبی و نظیرگویی(تحدی)[[قرآن]] است.در [[قرآن]] بارها دسته‌ها و گروهها و افراد را به نطیرگویی و [[مبارزه]] جهت آوردن همانند [[قرآن]] [[دعوت]] کرده است،زیرا منکران و [[مخالفان]] [[قرآن]]-که برای آن ریشة [[الهی]] و غیبی قائل نبودند و آن را کار بشری می‌شمردند-ادعای [[حضرت]] را [[نادرست]] می‌دانستند.یکی دیگر از [[پرسش‌ها]] دربارۀ [[آیات]] تحدی،این است که آیا این [[آیات]] از نظر منطقی ترتیب خاصی داشته است‌؟[[قرآن کریم]] در پنج [[آیه]]،به صراحت تحدی کرده و جز یکی از این [[آیات]](بقره:۳۳)،همگی مکی و در خطاب به [[معاندان]] و منکران [[وحی]] و [[نبوت]] است.مشهور در میان [[قرآن]] پژوهان آن است که [[آیات]] تحدی،دارای تطور بوده و در سوره‌های مکی در آغاز نسبت به کل [[قرآن]] تحدی شده است و در مرحله بعدی با ده [[سوره]] و در پایان به یک [[سوره]] تحدی شده است<ref>در این باره ر.ک:فخر رازی،تفسیر کبیر،ج ۱۷،زمخشری،ج ۲،ص ۳۸۳،برسوی،روح البیان،ج ۴،ص ۱۲۸،مجمع البیان،ج ۵،ص ۲۲۲</ref> بنابراین،[[صاحب]] [[وحی]] در پاسخ به این گروه،[[قرآن]] پس از [[گذشت]] پنج سال از [[بعثت]] [[پیامبر]] نخستین بار در سورۀ طور می‌فرماید: {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لَا يُؤْمِنُونَ * فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ}}<ref>«یا می‌گویند (خود) آن را فرا بافته است  (نه،) بلکه ایمان ندارند * پس اگر راست می‌گویند گفتاری مانند آن بیاورند» سوره طور، آیه ۳۳-۳۴.</ref> و بعد از این مرحله با صراحت بیشتری به تحدی می‌پردازد و می‌فرماید:اگر می‌توانید نظیر [[قرآن]] را بیاورید: {{متن قرآن|فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ}}<ref>«یا می‌گویند (پیامبر) آن را بربافته است، بگو: اگر راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و هر کس جز خداوند را می‌توانید فرا خوانید» سوره یونس، آیه ۳۸.</ref> و این مطلب را در شکل‌های مختلف [[بیان]] می‌کند([[یونس]]:۳۸،[[هود]]:۱۳ و ۱۴،بقره:۲۳-۲۴)در آغاز می‌گوید:اگر می‌توانید مانند [[قرآن]] را بیاورید. {متن قرآن|عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ}}<ref>«بگو: اگر آدمیان و پریان فراهم آیند تا مانند این قرآن آورند هر چند یکدیگر را پشتیبانی کنند همانند آن نمی‌توانند آورد» سوره اسراء، آیه ۸۸.</ref>در مرحله بعدی می‌گوید: {{متن قرآن|قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ}}<ref>«یا می‌گویند که آن (قرآن) را بربافته است (و از خداوند نیست)! بگو اگر راست می‌گویید ده سوره‌ای بربافته مانند آن بیاورید و هر که را هم می‌توانید به جای خداوند، (به یاوری) فرا خوانید» سوره هود، آیه ۱۳.</ref>.اگر می‌توانید ده [[سوره]] همانند.[[قرآن]] را بیاورید ([[هود]]:۱۳)اوج هماوردخواهی [[قرآن]] در سورۀ بقره است که می‌گوید:اگر رسات می‌گویید سوره‌ای مانند [[قرآن]] را {{متن قرآن|فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و اگر در آنچه بر بنده خود فرو فرستاده‌ایم تردیدی دارید، چنانچه راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و (در این کار) گواهان خود را (نیز) در برابر خداوند، فرا خوانید» سوره بقره، آیه ۲۳.</ref>مسلما همتاطلبی در صورتی معنا دارد که افراد در فن [[بلاغت]] و [[فصاحت]] [[توانایی]] داشته باشند و در مرحله‌ای باشد که هماوردخواهی معقول باشد،مثلا اگر [[جوانی]] قدرتمند پیر مردی ضعیف و [[ناتوان]] را [[دعوت]] به مبارزه‌طلبی کند،دیگران او را به مسخره می‌گیرند و می‌گویند اینکه [[شجاعت]] نیست،اگر راست می‌گویی برو با کسی در سطح خود [[مبارزه]] کن.[[قرآن]] به [[اعراب]] اهل [[ادب]] و [[بلاغت]] و [[شعر]] و [[نظم]] و کسانی که اشعار زبده و جاویدان آنان (معلقات سبع)سالهای سال بر [[دیوار کعبه]] آویزان بود می‌گوید:اگر مدعی هستید این کار [[بشر]] است و [[خارق عادت]] نیست و نمی‌تواند [[معجزه]] [[پیامبر]] شناخته شود، بیایید و در کنار هم جمع شده و با [[قرآن]] معارضه کنید و همانندش را بیاورید که آنها می‌آیند و تلاش می‌کنند و نومیدانه بر می‌گردند و نمی‌توانند به مقصود برسند.

لذا می‌گویند این [[قرآن]] از جنس دیگری است.این کتاب [[سحر]] است.همۀ این سخنان برای این است که اگر نتوانستید مانند [[قرآن]] را بیاورید،پس بدانید که [[قرآن]] افترا نیست،کمک دیگران نیست،[[سحر]] و [[دروغ]] نیست{{متن قرآن|وَمَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و (چنین) نیست که این قرآن را از سوی کسی بربافته باشند و جز از سوی خداوند باشد؛ بلکه هماهنگ با چیزی است که پیش از آن بوده است و بیان روشن کتاب است، در آن هیچ تردیدی نیست، از سوی پروردگار جهانیان است» سوره یونس، آیه ۳۷.</ref>در گذشته چنین سخنانی سابقه نداشته است. {{متن قرآن|أَفَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جَاءَهُمْ مَا لَمْ يَأْتِ آبَاءَهُمُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«پس آیا در این گفتار نیندیشیده‌اند یا آنچه به نیاکانشان نرسیده بود به آنان رسیده است؟» سوره مؤمنون، آیه ۶۸.</ref>.اگر دعوت‌شدگان به تحدی پاسخ ندادند و نتوانستند شما را برای آوردن مانند [[قرآن]] توانا سازند،پس بدانید که [[قرآن]] تنها به [[علم]] [[خدا]] نازل شده است {{متن قرآن|فَإِلَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ}}<ref>«پس اگر (فراخوان) شما را پاسخ نگویند بدانید که با دانش خداوند فرو فرستاده شده است و اینکه هیچ خدایی جز او نیست، اکنون آیا گردن می‌نهید؟» سوره هود، آیه ۱۴.</ref> لذا در مرحله دیگر در سوره‌ای [[مدنی]]: {{متن قرآن|وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ}}<ref>«و اگر در آنچه بر بنده خود فرو فرستاده‌ایم تردیدی دارید، چنانچه راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و (در این کار) گواهان خود را (نیز) در برابر خداوند، فرا خوانید» سوره بقره، آیه ۲۳.</ref>با [[قاطعیت]] بیشتر به این عدم [[امکان]] دائمی اشاره می‌کند،بعد می‌گویند: {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ}}<ref>«و اگر چنین نکردید- که هرگز نمی‌توانید کرد- پس، از آتشی پروا کنید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ برای کافران آماده شده است» سوره بقره، آیه ۲۴.</ref>پس اگر چنین نکردید که هرگز نمی‌توانید کرد،پس از آن آتشی که هیزمش [[انسان‌ها]] و سنگهای مورد [[پرستش]] شمایند،و برای [[کافران]] آماده شده است،[[پروا]] کنید.

'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق، این محورها پیرامون تحدی مطرح گردیده است:

#تحدی [[خداوند]] به [[بلاغت]]، و [[نظم]] [[قرآن]] با منکران و [[مخالفان]] آن. «[[علامه طباطبائی]]، می‌نویسد؛ برداشت تحدی به [[بلاغت]] بر این اساس است که مشخص‌ترین حالت مخاطبان عصر [[نزول قرآن]] [[فصاحت]] و [[بلاغت]] بوده است؛ بگونه‌ای که هیچ یک از [[امت‌ها]] به این مرتبه از [[بلاغت]] نبوده‌اند» ([[المیزان]]، ج ۱، ص ۶۸). هرچند که خود [[قرآن]] در این باره جهت [[اعجاز]] را [[بیان]] نکرده است.

#تحدی [[خداوند]] به آوردن معجزه‌ای همانند [[قرآن]] نازل شده برپیامبر [[امی]] برای اثبات [[حقانیت]] آن: {{متن قرآن|وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و اگر در آنچه بر بنده خود فرو فرستاده‌ایم تردیدی دارید، چنانچه راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و (در این کار) گواهان خود را (نیز) در برابر خداوند، فرا خوانید» سوره بقره، آیه ۲۳.</ref>

#تحدی [[خداوند]] به [[جامعیت قرآن]] برا ی اثبات [[حقانیت]] [[قرآن]].

#تحدی [[خداوند]] به عدم [[اختلاف]] در [[قرآن]] برای اثبات [[حقانیت]] آن {{متن قرآن|أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا}}<ref>«آیا به قرآن نیک نمی‌اندیشند  که اگر از سوی (کسی) جز خداوند می‌بود در آن اختلاف بسیار می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۸۲.</ref>

#[[ناتوانی]] [[مشرکان]] از پاسخگوئی به تحدی و آوردن مثل [[قرآن]]: {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ}}<ref>«و اگر چنین نکردید- که هرگز نمی‌توانید کرد- پس، از آتشی پروا کنید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ برای کافران آماده شده است» سوره بقره، آیه ۲۴.</ref>.

#ادعای ساختگی بودن [[قرآن]]، در زبان [[مشرکان]]، زمینه تحدی [[خداوند]] با آنان: {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ}}<ref>«یا می‌گویند (پیامبر) آن را بربافته است، بگو: اگر راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و هر کس جز خداوند را می‌توانید فرا خوانید» سوره یونس، آیه ۳۸.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۷۶-۲۷۹.</ref>.