حدیث منزلت: تفاوت میان نسخه‌ها

حدیث منزلت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۱۲

۹ بایت حذف‌شده ، ‏۱۶ آوریل ۲۰۲۰

جز

جایگزینی متن - 'این درس ' به 'اینجا '

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش

@@ خط ۴۰: / خط ۴۰: @@
 ۳. تعدد موارد صدور حدیث منزلت: [[نبی اکرم]]{{صل}} علاوه بر ماجرای [[غزوه]] [[تبوک]] در مواضع متعدد [[جایگاه]] ویژه و نسبت خاص [[امام علی]]{{ع}} با خودشان را مطرح فرموده و تعبیر {{متن حدیث|أَنْتَ‏ مِنِّي‏ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏ إِلَّا أَنَّهُ‏ لَا نَبِيَ‏ بَعْدِي‏‏}} را در مورد [[امیر المؤمنین]]{{ع}} به کار برده‌اند مانند: روز اعلام [[برادری]] بین [[مهاجر]] و [[انصار]]، هنگام ولادت [[حسنین]]{{ع}}، روز [[خیبر]]، روز بستن درها بر [[مسجد]] به جز در [[خانه علی]]{{ع}}، هنگام منع از خوابیدن در [[مسجد]] و در ماجرای [[تاریخ]] ساز و مهم [[غدیرخم]]<ref>پیش از ده مورد حدیث منزلت برلسان مبارک نبی اکرم{{صل}} جاری شده است ر.ک: نفحات الأزهار، ج ۱۷، ص ۲۸۱ و تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ج۳، ص ۱۹۸.</ref>.
-بنابراین [[شبهه]] اختصاص [[جانشینی]] به مورد خاص یعنی [[غیبت]] چند [[روزه]] در [[جنگ تبوک]] از اساس مردود است<ref>برخی مانند ابن تیمیه ادعا کرده‌اند سخن رسول خدا{{صل}} منحصر به ماجرای جنگ تبوک است و ربطی به خلافت و جانشینی بعد از حیات رسول اکرم{{صل}} ندارد. ابن تیمیه می‌گوید: {{عربی|وقد استدلت الرافضه بهذا الحدیث علی ان علیا أفضل الصحابة، ولکن لا دلیل فیه لأن الرسول{{صل}} أراد بقوله: {{متن حدیث أَنْ‏ تَكُونَ‏ مِنِّي‏ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏}}، {{عربی|حین خلفه فی قومه أی فی هذه المسألة فقط}}. مجموعة فتاوی و رسائل، ج ۷۲، ص ۱۲۹.</ref>. در این درس به توضیح یکی از این موارد صدور حدیث منزلت اکتفا می‌شود: [[استخلاف]] [[علی]]{{ع}} در [[جنگ تبوک]]: حدیث منزلت در ماجرای [[غزوه]] [[تبوک]] با الفاظ مختلف در منابع معتبر [[فریقین]] [[نقل]] شده است که در این جا به یکی از [[روایات]] [[صحیح بخاری]] بسنده می‌شود: عَامِرِ بْنِ‏ سَعْدِ بْنِ‏ أَبِي‏ وَقَّاصٍ‏ از پدرش [[نقل]] می‌کند که [[معاویه]] پسر [[ابو سفیان]]، سعد را [[فرمان]] به [[سب]] امیرالمؤمنین علی داد و به او گفت چه چیزی تو را از [[سب]] [[ابوتراب]] بازداشته است؟ [[سعد بن ابی وقاص]] در پاسخ گفت: در باره [[علی]] سه [[فضیلت]] از [[پیامبر]]{{صل}} شنیدم که باعث شده هرگز او را [[سب]] و [[دشنام]] ندهم؛ فضیلت‌هایی که بر همه [[دنیا]] [[ارزش]] دارد. آنگاه می‌گوید: {{متن حدیث|سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} یَقُولُ لَهُ خَلَّفَهُ فِي بَعْضِ مَغَازِيهِ فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ: يَا رَسُولَ اللَّهِ خَلَّفْتَنِي‏ مَعَ‏ النِّسَاءِ وَ الصِّبْيَانِ‏ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي}}<ref>صحیح بخاری، ج ۷، ص۱۲۰.</ref>. زمانی که [[پیامبر]] [[علی]] را در بعضی از [[جنگ‌ها]] به عنوان [[جانشین]] خود در [[مدینه]] قرار داد، [[علی]] به [[پیامبر]] گفت: ای [[رسول خدا]] آیا مرا [[جانشین]] خود در بین [[زنان]] و [[کودکان]] قرار می‌دهی؟ [[پیامبر خدا]]{{صل}} در پاسخ فرمود: آیا [[راضی]] نمی‌شوی به این که تو برای من مانند [[هارون]] برای [[موسی]] باشی با این تفاوت که بعد از من [[پیامبری]] و نبوتی نیست<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص </ref>.
+بنابراین [[شبهه]] اختصاص [[جانشینی]] به مورد خاص یعنی [[غیبت]] چند [[روزه]] در [[جنگ تبوک]] از اساس مردود است<ref>برخی مانند ابن تیمیه ادعا کرده‌اند سخن رسول خدا{{صل}} منحصر به ماجرای جنگ تبوک است و ربطی به خلافت و جانشینی بعد از حیات رسول اکرم{{صل}} ندارد. ابن تیمیه می‌گوید: {{عربی|وقد استدلت الرافضه بهذا الحدیث علی ان علیا أفضل الصحابة، ولکن لا دلیل فیه لأن الرسول{{صل}} أراد بقوله: {{متن حدیث أَنْ‏ تَكُونَ‏ مِنِّي‏ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏}}، {{عربی|حین خلفه فی قومه أی فی هذه المسألة فقط}}. مجموعة فتاوی و رسائل، ج ۷۲، ص ۱۲۹.</ref>. در اینجا به توضیح یکی از این موارد صدور حدیث منزلت اکتفا می‌شود: [[استخلاف]] [[علی]]{{ع}} در [[جنگ تبوک]]: حدیث منزلت در ماجرای [[غزوه]] [[تبوک]] با الفاظ مختلف در منابع معتبر [[فریقین]] [[نقل]] شده است که در این جا به یکی از [[روایات]] [[صحیح بخاری]] بسنده می‌شود: عَامِرِ بْنِ‏ سَعْدِ بْنِ‏ أَبِي‏ وَقَّاصٍ‏ از پدرش [[نقل]] می‌کند که [[معاویه]] پسر [[ابو سفیان]]، سعد را [[فرمان]] به [[سب]] امیرالمؤمنین علی داد و به او گفت چه چیزی تو را از [[سب]] [[ابوتراب]] بازداشته است؟ [[سعد بن ابی وقاص]] در پاسخ گفت: در باره [[علی]] سه [[فضیلت]] از [[پیامبر]]{{صل}} شنیدم که باعث شده هرگز او را [[سب]] و [[دشنام]] ندهم؛ فضیلت‌هایی که بر همه [[دنیا]] [[ارزش]] دارد. آنگاه می‌گوید: {{متن حدیث|سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} یَقُولُ لَهُ خَلَّفَهُ فِي بَعْضِ مَغَازِيهِ فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ: يَا رَسُولَ اللَّهِ خَلَّفْتَنِي‏ مَعَ‏ النِّسَاءِ وَ الصِّبْيَانِ‏ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي}}<ref>صحیح بخاری، ج ۷، ص۱۲۰.</ref>. زمانی که [[پیامبر]] [[علی]] را در بعضی از [[جنگ‌ها]] به عنوان [[جانشین]] خود در [[مدینه]] قرار داد، [[علی]] به [[پیامبر]] گفت: ای [[رسول خدا]] آیا مرا [[جانشین]] خود در بین [[زنان]] و [[کودکان]] قرار می‌دهی؟ [[پیامبر خدا]]{{صل}} در پاسخ فرمود: آیا [[راضی]] نمی‌شوی به این که تو برای من مانند [[هارون]] برای [[موسی]] باشی با این تفاوت که بعد از من [[پیامبری]] و نبوتی نیست<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص </ref>.
 ===[[سند]] حدیث منزلت===
 در منابع [[شیعه]] و [[سنی]] به [[تواتر]] و قطعیت اعتبار حدیث منزلت از جهت [[سند]] تصریح شده است. [[شیخ صدوق]] (م۳۸۱) در [[معانی الاخبار]] بعد از [[نقل]] حدیث منزلت می‌گوید: [[فریقین]] بر [[نقل]] قول [[رسول خدا]]{{صل}} خطاب به [[علی]]{{ع}} {{متن حدیث|أَنْتَ‏ مِنِّي‏ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏}} [[اجماع]] دارند<ref>معانی الأخبار، ص ۷۵ و علامه حلی (م ۷۲۶) در شرح کلام خواجه طوسی (م۶۷۲) - {{عربی|ولحدیث المنزلة المتواتر}}-می‌نویسد: {{عربی|هذا دلیل آخر علی إمامة علی{{ع}} و تواتر المسلمون بنقل هذا الحدیث}}، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد قسم الالهیات ص۱۹۲. </ref>. می‌رسید [[حامد]] [[حسین]] (م ۱۳۰۶) در [[عبقات الانوار]] [[تواتر]] این [[حدیث]] را ثابت کرده است و از طریق قریب به ۴۰ نفر از [[اصحاب]] و [[تابعین]] [[نقل]] کرده است.
@@ خط ۷۰: / خط ۷۰: @@
 حال که [[مناصب]] ‌هارون و [[جایگاه]] او نسبت به [[حضرت موسی]]{{ع}} را دانستیم نوبت به توضیح وجه [[استدلال]] به حدیث منزلت برای اثبات و [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌رسد.
-عموم [[منزلت]]: در [[استدلال]] به حدیث منزلت برای افاده عموم [[منزلت]] که از جمله آن [[جانشینی]] و [[تصدی]] امور بعد از [[رسول الله]]{{صل}} است به وجوهی [[استدلال]] شده<ref>ر.ک: تلخیص الشافی، ج ۲، ص ۲۲۰ و بالمنقذ من التقلید، ج۲، ص۳۵۳. نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، ج۱۷، ص۲۷۱ و براهین و نصوص امامت، ص۳۴۳.</ref> که در این درس برای رعایت اختصار فقط یک وجه یعنی دلالت استثناء {{متن حدیث|إِلَّا أَنَّهُ‏ لَا نَبِيَ‏ بَعْدِي‏}} بر عموم ذکر می‌شود تمام [[شئون]] [[رسول خدا]]{{صل}} برای [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} ثابت است به غیر از شان [[نبوت]] زیرا:
+عموم [[منزلت]]: در [[استدلال]] به حدیث منزلت برای افاده عموم [[منزلت]] که از جمله آن [[جانشینی]] و [[تصدی]] امور بعد از [[رسول الله]]{{صل}} است به وجوهی [[استدلال]] شده<ref>ر.ک: تلخیص الشافی، ج ۲، ص ۲۲۰ و بالمنقذ من التقلید، ج۲، ص۳۵۳. نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، ج۱۷، ص۲۷۱ و براهین و نصوص امامت، ص۳۴۳.</ref> که در اینجا برای رعایت اختصار فقط یک وجه یعنی دلالت استثناء {{متن حدیث|إِلَّا أَنَّهُ‏ لَا نَبِيَ‏ بَعْدِي‏}} بر عموم ذکر می‌شود تمام [[شئون]] [[رسول خدا]]{{صل}} برای [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} ثابت است به غیر از شان [[نبوت]] زیرا:
 ۱- اگر منظور [[حدیث]] یک [[منزلت]] از منازل [[هارون]] نسبت به [[موسی]] باشد این [[باطل]] است چون استثناء [[دلیل]] بر کثرت و عموم است و استثناء از [[منزلت]] [[واحد]] معقول نیست.
@@ خط ۸۴: / خط ۸۴: @@
 و نیز [[صدوق]] از أَبِي‏ هَارُونَ‏ الْعَبْدِيِّ‏ استناد [[جابر]] بن [[عبد الله]] [[انصاری]] [[صحابی]] بزرگ [[رسول خدا]]{{صل}} به حدیث منزلت را [[نقل]] می‌کند: از [[جابر بن عبدالله انصاری]] پرسیدم: معنی فرمایش [[پیغمبر]]{{صل}} به [[علی]]{{ع}} نسبت تو به من به منزله [[هارون]] است به [[موسی]] جز آنکه بعد از من [[پیامبری]] نخواهد بود" چیست؟ گفت: به [[خدا]] [[سوگند]] [[رسول خدا]]{{صل}} با آن سخن [[علی]]{{ع}} را [[خلیفه]] و [[جانشین]] خود بر امتش نمود و چه در حیات خود و چه پس از [[مرگ]] خویش، [[فرمانبرداری]] از او را بر [[مردم]] [[واجب]] گردانید. بعد از این سخن هرکس به [[خلافت علی]]{{ع}} [[گواهی]] ندهد، از [[ستمکاران]] خواهد بود<ref>معانی الأخبار، ص ۷۴ باب معنی قول النبی{{صل}} لعلی{{ع}} {{متن حدیث|أَنْتَ‏ مِنِّي‏ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏ إِلَّا أَنَّهُ‏ لَا نَبِيَّ بَعْدِي‏ }} </ref>.
-بعد از اثبات اعتبار حدیث منزلت نزد [[فریقین]] و [[تبیین]] وجه دلالت آن بر [[امامت]] و [[خلافت]] [[بلا]] فصل [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در پایان این درس به دو سوال پاسخ می‌دهیم:
+بعد از اثبات اعتبار حدیث منزلت نزد [[فریقین]] و [[تبیین]] وجه دلالت آن بر [[امامت]] و [[خلافت]] [[بلا]] فصل [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در پایان اینجا به دو سوال پاسخ می‌دهیم:
 ١. [[شبهه]] عدم اختصاص [[منزلت]]: توهم شده که دیگران هم نزد [[پیامبر]]{{صل}} دارای [[جایگاه]] و [[منزلت]] بوده‌اند و حدیث منزلت اختصاص به [[علی]]{{ع}} ندارد<ref>ر.ک: کنزالعمال، ج ۱۱، ص ۵۶۷: {{عربی|أبوبکر و عمر منی بمنزلة هارون من موسی}}. </ref>.