محکم و متشابه: تفاوت میان نسخه‌ها

محکم و متشابه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۵۰

۳۱۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ ژوئن ۲۰۲۰

←‏دیدگاه‌های مختلف پیرامون حکمت وجود متشابهات در قرآن

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۱۰۰: / خط ۱۰۰: @@
 *در گذشته، بیش‌تر مفسِّران و [[دانشمندان]] [[علوم قرآنی]]، با این پیش‌فرض که محکم بودن تمام [[قرآن]] امکان‌پذیر بوده است و گویی [[خداوند]] از روی عمد خواسته تا همه [[قرآن]] محکم نباشد، پرسش‌هایی مانند پرسش‌های بالا را مطرح کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که [[حکمت]] یا حکمت‌هایی تشابه، شماری از [[آیات]] را به وجود آورده است. موارد زیر برخی از وجوهی است که در کتب [[تفسیر]] و [[علوم قرآنی]] در توجیه وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]] ذکر شده است. لازم به ذکر است که اگرچه برخی از این وجوه، به تعبیر [[علامه طباطبایی]]، بسیار سخیف به نظر می‌‌آید، اما بیان آن برای آشنایی با سیر [[اندیشه]] [[اندیشمندان]] این حوزه، خالی از [[لطف]] نخواهد بود<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۱۷۴ - ۱۷۵.</ref>.
-==دیدگاه‌های مختلف پیرامون حکمت وجود متشابهات در قرآن==
+==دیدگاه‌های مختلف پیرامون [[حکمت]] وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]]==
-#وجود متشابهات در قرآن، باعث می‌‌شود که مسلمانان در به دست آوردن حق و جست و جوی آن رنج بیش‌تری برده و در نتیجه اجر بیش‌تری به دست آورند.
+#وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]]، باعث می‌‌شود که [[مسلمانان]] در به دست آوردن [[حق]] و جست و جوی آن [[رنج]] بیش‌تری برده و در نتیجه [[اجر]] بیش‌تری به دست آورند.
-#اگر همه قرآن صریح و روشن بود، تنها بر مذهب حق قابل انطباق بود و این صراحت موجب می‌‌شد تا صاحبان سایر مذاهب، به دلیل تعصبی که نسبت به مذهب خود دارند، از قرآن متنفر شده و به آن توجه نکنند. اما وقتی قرآن مشتمل بر محکم و متشابه باشد، باعث می‌‌شود که همه ارباب مذاهب، به طمع این‌که آن آیات را دلیلی بر تأیید مذهب خود بگیرند، در قرآن نظر افکنند و در آن غور و بررسی کنند. اما در این میان با [[تفسیر متشابهات]] به وسیله محکمات به بطلان مذهب خود پی برده و به مذهب حق روی آورند.
+#اگر همه [[قرآن]] صریح و روشن بود، تنها بر [[مذهب]] [[حق]] قابل انطباق بود و این صراحت موجب می‌‌شد تا صاحبان سایر [[مذاهب]]، به [[دلیل]] تعصبی که نسبت به [[مذهب]] خود دارند، از [[قرآن]] متنفر شده و به آن توجه نکنند. اما وقتی [[قرآن]] مشتمل بر [[محکم و متشابه]] باشد، باعث می‌‌شود که همه ارباب [[مذاهب]]، به [[طمع]] اینکه آن [[آیات]] را دلیلی بر [[تأیید]] [[مذهب]] خود بگیرند، در [[قرآن]] نظر افکنند و در آن غور و بررسی کنند. اما در این میان با [[تفسیر متشابهات]] به [[وسیله]] [[محکمات]] به بطلان [[مذهب]] خود پی برده و به [[مذهب]] [[حق]] روی آورند.
-#وقتی قرآن مشتمل بر آیات محکم و متشابه باشد، همگان به بهره‌گیری از نیروی عقل خود برای فهم آن مجبور می‌شوند و بدین وسیله به تدریج از ظلمت تقلید در می‌آیند و به نور تفکر و استدلال می‌رسند. اما اگر همه قرآن محکم بود، کسی به استفاده از قوه عقل نیازی نداشت و در نتیجه افراد در جهل و تقلید باقی می‌‌ماندند.
+#وقتی [[قرآن]] مشتمل بر [[آیات]] [[محکم و متشابه]] باشد، همگان به بهره‌گیری از نیروی [[عقل]] خود برای [[فهم]] آن مجبور می‌شوند و بدین [[وسیله]] به تدریج از [[ظلمت]] [[تقلید]] در می‌آیند و به [[نور]] [[تفکر]] و [[استدلال]] می‌رسند. اما اگر همه [[قرآن]] محکم بود، کسی به استفاده از [[قوه]] [[عقل]] نیازی نداشت و در نتیجه افراد در [[جهل]] و [[تقلید]] باقی می‌‌ماندند.
-#قرآن با داشتن آیات متشابه، باعث شده است که مسلمانان از راه‌های مختلفی به [[تأویل قرآن]] دست یابند و به همین منظور در فنون مختلف علمی از قبیل علم لغت، صرف، نحو و اصول فقه متخصص شوند<ref>التفسیر الکبیر، فخر رازی، لبنان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۴۲ ﻫ، چاپ چهارم، ج ۳، ص ۱۴۲.</ref>.
+# [[قرآن]] با داشتن [[آیات]] [[متشابه]]، باعث شده است که [[مسلمانان]] از راه‌های مختلفی به [[تأویل قرآن]] [[دست]] یابند و به همین منظور در [[فنون]] مختلف [[علمی]] از قبیل [[علم]] لغت، صرف، نحو و [[اصول فقه]] متخصص شوند<ref>التفسیر الکبیر، فخر رازی، لبنان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۴۲ ﻫ، چاپ چهارم، ج ۳، ص ۱۴۲.</ref>.
-#وجود متشابهات در قرآن، نیاز شدید مردم به پیشوایان الهی و [[پیامبر]]{{صل}} و اوصیای او را روشن می‌‌کند و سبب می‌شود که مردم به حکم نیاز علمی به سراغ آن‌ها بروند و رهبری آن‌ها را در عمل به رسمیت بشناسند و بدین ترتیب از علوم دیگر و راهنمایی‌های مختلف آنان نیز استفاده کنند.
+#وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]]، [[نیاز]] شدید [[مردم]] به [[پیشوایان الهی]] و [[پیامبر]]{{صل}} و اوصیای او را روشن می‌‌کند و سبب می‌شود که [[مردم]] به [[حکم]] [[نیاز]] [[علمی]] به سراغ آنها بروند و [[رهبری]] آنها را در عمل به رسمیت بشناسند و بدین ترتیب از [[علوم]] دیگر و راهنمایی‌های مختلف آنان نیز استفاده کنند.
-#مسئله آزمایش افراد و شناخته شدن فتنه‌انگیزان از مؤمنان راستین نیز فلسفه دیگری برای وجود متشابهات در قرآن است<ref>تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۷ ﻫ.ش، چاپ سی‌ام، ج ۲، ص ۴۳۷.</ref>
+#مسئله [[آزمایش]] افراد و شناخته شدن [[فتنه‌انگیزان]] از [[مؤمنان راستین]] نیز [[فلسفه]] دیگری برای وجود [[متشابهات]] در [[قرآن]] است<ref>تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۷ ﻫ.ش، چاپ سی‌ام، ج ۲، ص ۴۳۷.</ref>
-#قرآن، مشتمل بر دعوت همه طوایف، ‌از خواص و عوام است. از آنجا که طبایع عوام اغلب از درک حقیقت عاجز است، به طوری که اگر فردی از عوام، در ابتدای امر توصیفی از موجودی را که فاقد جسمانیت، مکان و جهت است، بشنود، آن موجود را انکار می‌کند و گرفتار تعطیل می‌‌شود؛ از این رو، بهتر آن است که عوام مردم با الفاظی مورد خطاب قرار گیرند که با برخی از مفاهیم وهمی و خیالی‌‌شان سازگار باشد، اما در کنار این آیات، آیات محکم، آشکارا بر آنچه حقیقت است، دلالت داشته باشد<ref>التفسیر الکبیر، فخر رازی، لبنان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۴۲ ﻫ، چاپ چهارم، ج ۳، ص ۱۴۲.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۱۷۶ - ۱۷۷.</ref>.
+# [[قرآن]]، مشتمل بر [[دعوت]] همه طوایف، ‌از [[خواص]] و عوام است. از آنجا که طبایع عوام اغلب از [[درک]] [[حقیقت]] عاجز است، به طوری که اگر فردی از عوام، در ابتدای امر توصیفی از موجودی را که فاقد جسمانیت، مکان و جهت است، بشنود، آن موجود را [[انکار]] می‌کند و گرفتار تعطیل می‌‌شود؛ از این رو، بهتر آن است که عوام [[مردم]] با الفاظی مورد خطاب قرار گیرند که با برخی از مفاهیم وهمی و خیالی‌‌شان سازگار باشد، اما در کنار این [[آیات]]، [[آیات محکم]]، آشکارا بر آنچه [[حقیقت]] است، دلالت داشته باشد<ref>التفسیر الکبیر، فخر رازی، لبنان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۴۲ ﻫ، چاپ چهارم، ج ۳، ص ۱۴۲.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص۱۷۶ - ۱۷۷.</ref>.
 ==دیدگاه [[علامه‌ طباطبایی]] در باره حکمت وجود متشابهات در قرآن==