دولتهای شیعی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '''']].' به '''']]') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
'''دولتهای شیعی''' در | '''دولتهای شیعی''' در [[تاریخ اسلام]] از آغاز تاکنون، سلسله‌های [[حکومتی]] بسیاری تشکیل شده است، از آن میان برخی [[دولت‌ها]] و [[حکومت‌ها]] [[افکار]] و انگیزه‌های [[شیعی]] داشتند و به [[برپایی حکومت]] [[شیعی]] دست یافتند، یا محدود یا گسترده، یا کوتاه‌مدّت یا درازمدّت. اغلب آنها در مناطق دور دست‌تر از [[حکومت]] [[عباسیان]] در [[بغداد]] بود و گاهی متعرّض [[حکومت]] مرکزی هم می‌شدند. اینگونه [[حکومت‌ها]] [[سعی]] در برپایی مرام [[شیعه]] و گسترش [[ولایت]] [[اهل بیت]]{{عم}} داشتند و [[میزان]] موفقیت و تطابق آنها با آرمان‌های [[شیعی]] متفاوت بوده است. برخی معتقدند آنها حکومت‌هایی بودند با [[حاکمان]] [[شیعی]] و اطلاق [[حکومت]] [[شیعی]] را بر آنان خالی از [[مسامحه]] نمی‌دانند و [[شیعه]] و [[نیک]] بودن افراد یک [[خاندان]] را ضامن [[شایستگی]] آنان در طول [[تاریخ]] نمی‌شمارند و حتّی [[صالح]] بودن یک [[دولت]] یا دولتمرد را در مقطعی از [[تاریخ]]، به معنای [[مشروع]] بودن همۀ آنان در طول [[زندگی]] نمی‌دانند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۶۳.</ref>. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*در مقدمۀ مجموعۀ دولت ابرار آمده است: تاریخ [[تشیع]]، دولتهای فراوانی بوده‌اند، مثل علویان | *در مقدمۀ مجموعۀ [[دولت]] [[ابرار]] آمده است: [[تاریخ]] [[تشیع]]، دولتهای فراوانی بوده‌اند، مثل [[علویان]] [[طبرستان]]، [[آل]] حمدان و بنی مزید در حلّه و [[حلب]]، مختار بن ابی [[عبیده]] ثقفی در [[کوفه]]، برخی از شاهان صفوی در [[ایران]]، [[آل بویه]] و صاحب بن عبّاد در [[بغداد]]، [[سربداران]] در سبزوار، ادریسیان در [[مغرب]]، تیپوسلطان در [[هندوستان]]، [[آل]] [[منصور]] در [[بحرین]] و [[وزیران]] و امیرانی مثل [[علی بن یقطین]]، [[امیر]] کبیر، [[قائم مقام]] فراهانی نیز بوده‌اند که در حیطۀ [[اقتدار]] خویش برای [[حاکمیّت]] [[دین الهی]] تلاش کرده‌اند.<ref>آل بویه، حامیان فرهنگ تشیّع، ص ۱۳</ref> | ||
با توجّه به همۀ اینها، جهت آشنایی با اینگونه دولتهای شیعی می‌توان به سلسله‌های حکومتی زیر اشاره کرد: | با توجّه به همۀ اینها، جهت آشنایی با اینگونه دولتهای شیعی می‌توان به سلسله‌های [[حکومتی]] زیر اشاره کرد: | ||
#ادریسیان، منسوب به ادریس بن عبد | #ادریسیان، منسوب به [[ادریس]] بن [[عبد]] [[اللّه]]، که در [[قرن دوم]] در [[مغرب]] و مراکش به [[حکومت]] رسیدند و مدّت حکومتشان ۱۴۰ سال از ۱۷۰ [[هجری]] به بعد بود. | ||
#علویان در منطقۀ طبرستان (شمال ایران) از سال ۲۵۰ تا ۳۱۶ هجری حکومت داشتند و تأسیس حکومت آنان به دست حسن بن زید (داعی کبیر) بود. | # [[علویان]] در منطقۀ [[طبرستان]] (شمال [[ایران]]) از سال ۲۵۰ تا ۳۱۶ [[هجری]] [[حکومت]] داشتند و [[تأسیس حکومت]] آنان به دست [[حسن]] بن [[زید]] ([[داعی]] کبیر) بود. | ||
#حمدانیان در منطقۀ عراق و شام در قرن چهارم به حکومت رسیدند و مدّت ۱۰۰ سال حکومتشان به درازا کشید. | #حمدانیان در منطقۀ [[عراق]] و [[شام]] در [[قرن چهارم]] به [[حکومت]] رسیدند و مدّت ۱۰۰ سال حکومتشان به درازا کشید. | ||
#فاطمیان در مصر در سال ۲۹۶ حکومت تشکیل دادند و پس از دو قرن و نیم حکومت در سال ۵۶۷ هجری منقرض شدند. | # [[فاطمیان]] در [[مصر]] در سال ۲۹۶ [[حکومت]] تشکیل دادند و پس از دو قرن و نیم [[حکومت]] در سال ۵۶۷ [[هجری]] منقرض شدند. | ||
#بریدیان که در قرن چهارم در منطقۀ اهواز و بصره و واسط حکومت یافتند. | #بریدیان که در [[قرن چهارم]] در منطقۀ [[اهواز]] و [[بصره]] و [[واسط]] [[حکومت]] یافتند. | ||
#آل بویه در منطقۀ فارس به مدّت 70 سال حکومت داشتند (از ۳۲۲ تا | # [[آل بویه]] در منطقۀ [[فارس]] به مدّت 70 سال [[حکومت]] داشتند (از ۳۲۲ تا ۴۴۸ق) و دامنۀ حکومتشان بخش‌های وسیعی از [[ایران]] و [[عراق]] تا مرز [[شام]] را دربر می‌گرفت. | ||
#دولتهای علوی یمن که بیشتر زیدی مذهب بودند. از قبیل: امامان بنی رسّی، بنی صلیح، بنی | #دولتهای [[علوی]] [[یمن]] که بیشتر [[زیدی]] [[مذهب]] بودند. از قبیل: [[امامان]] بنی رسّی، بنی صلیح، بنی [[مهدی]]، [[دولت]] [[امامان]] [[یمن]]، که تا [[تاریخ]] معاصر [[حکومت]] داشته‌اند. | ||
#سربداران که در بخش‌هایی از خراسان در قرن هشتم حکومت داشتند و در سال ۷۸۸ ق. این سلسله منقرض شدند. | # [[سربداران]] که در بخش‌هایی از [[خراسان]] در [[قرن هشتم]] [[حکومت]] داشتند و در سال ۷۸۸ ق. این سلسله منقرض شدند. | ||
#مرعشیان که به رهبری سادات مرعشی در بخش‌هایی از مازندران به حکومت رسیدند (از ۷۶۰ تا | #مرعشیان که به [[رهبری]] [[سادات]] مرعشی در بخش‌هایی از مازندران به [[حکومت]] رسیدند (از ۷۶۰ تا ۷۹۵ق). [[نسب]] آنان به [[امام سجاد]]{{ع}} می‌رسید. | ||
#کیائیان نیز سلسله‌ای [[شیعه]] مذهب بودند که در مناطق از گیلان بیش از دو قرن حکومت کردند (از ۷۶۹ تا | #کیائیان نیز سلسله‌ای [[شیعه]] [[مذهب]] بودند که در مناطق از [[گیلان]] بیش از دو قرن [[حکومت]] کردند (از ۷۶۹ تا ۱۰۰۰ق) شجره‌نامۀ آنان را منتسب به [[امام سجاد]]{{ع}} می‌دانند. | ||
#مشعشعیان در خوزستان در قرن نهم هجری به حکومت رسیدند و پس از ۷۰ سال حکومتشان پایان یافت (از ۸۴۵ تا | #مشعشعیان در [[خوزستان]] در [[قرن نهم]] [[هجری]] به [[حکومت]] رسیدند و پس از ۷۰ سال حکومتشان پایان یافت (از ۸۴۵ تا ۹۱۴ق)، هرچند آن دودمان به صورت پراکنده در بخش‌هایی فرمانروایی‌های محدود داشتند. | ||
#صفویان در اوایل قرن | #صفویان در اوایل [[قرن دهم]]، [[حکومتی]] [[شیعی]] [[مذهب]] تشکیل دادند و [[ایرانی]] مستقّل بنا نهادند. آنان منسوب به جدّ بزرگشان [[صفی]] الدین اردبیلی‌اند. [[نسب]] آنان را به [[امام]] هفتم می‌رسانند. [[حکومت]] آنان از ۹۰۷ تا ۱۱۴۵ ق ادامه یافت. پس از صفویان هرچند [[حکومت‌ها]] و دولتهای موجود در [[ایران]] [[شیعه]] [[مذهب]] بودند، [[صدق]] [[حکومت]] [[شیعی]] بر اینگونه سلسله‌ها چندان دقیق نیست. آنچه به صورت [[جمهوری اسلامی ایران]] در بهمن ۱۳۵۷ ش در [[ایران]] شکل گرفت، ناب‌ترین و استوارترین [[حکومت]] [[شیعی]] است که بر محور [[ولایت فقیه]] پدید آمد و عظیم‌ترین تحوّل را در [[سیاست]] جهانی و منطقه‌ای صورت داد<ref>در این زمینه ر. ک: «دائرة المعارف تشیّع»، ذیل مدخل تشیّع (جنبش‌ها و دولت‌ها) و سلسله کتاب‌های «دولت ابرار»، شامل حکومتهای: مختار ثقفی، علویان طبرستان، حمدانیان، صفویان، تیپوسلطان، آل بویه</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۶۳.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||