عقل عملی: تفاوت میان نسخه‌ها

: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[عقل]]''' است. "'''[[عقل عملی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

*حكما [[عقل]] را به دو قسم نظری و عملی تقسیم می‌کنند، ولی در تصویر تفاوت [[عقل عملی]] با [[عقل نظری]] و [[تعیین]] [[وظیفه]] هریک، با هم [[اختلاف]] دارند. تفاوت [[عقل نظری]] و [[عقل عملی]] به دو صورت تصویر شده است:

*گروهی معتقدند [[عقل]] مبدأ [[ادراک]] است و در این جهت هیچ فرقی بین [[عقل نظری]] و [[عقل عملی]] نیست، تنها تفاوت این دو با هم، در [[مقام]] [[غایت]] است. هنگامی که [[هدف]] از [[ادراک]] چیزی فقط دانستن آن باشد، مبدأ آن [[ادراک]] را [[عقل نظری]] می‌نامند؛ مثل [[ادراک]] حقایق وجود و اگر [[هدف]] از [[ادراک]] چیزی عمل به آن باشد مبدأ آن [[ادراک]] را [[عقل عملی]] می‌گویند؛ مثل [[ادراک]] [[حسن]] [[صدق]] و [[قبح]] [[کذب]].

*طبق این نظر [[عقل عملی]] همانند [[عقل نظری]] مبدأ [[ادراک]] است نه مبدأ تحریک<ref>محمدرضا مظفر، المنطق، ج۳۴۳.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱،ص۱۷۱.</ref>.

*گروه دیگری معتقدند مبدأ [[ادراک]] در وجود [[انسان]]، همان [[عقل نظری]] است؛ خواه [[هدف]] از [[ادراک]] خود دانستن باشد یا عمل کردن؛ بنابراین، [[ادراک]] [[وظیفه]] [[عقل نظری]] است و [[عقل عملی]] هیچ دخالتی در [[ادراک]] ندارد. [[وظیفه]] [[عقل عملی]] اجرای [[فرامین]] [[عقل نظری]] و تحریک [[قوة]] [[غضب]] و [[شهوت]] برای اجرای آن [[احکام]] است<ref>محمدمهدی نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۵۷؛ محمد صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج۱، ص۷۴.</ref>. بنابراین [[عقل نظری]] و [[عقل عملی]] از نظر جوهر متفاوت‌اند.

*طرفدارن این نظریه برای تحول و [[تکامل عقل]] نظری و [[عقل عملی]] مراحلی را برشمرده‌اند. این مراحل را از [[کلام]] [[شهید ثانی]] نام می‌بریم:

*[[عقل عملی]] نیز همانند [[عقل نظری]] در چهار مرتبه به کمال خود می‌رسد.

*'''مرتبه اول:''' اولین مرتبه [[عقل عملی]] این است که با [[پیروی]] از [[قوانین]] [[دین اسلام]] و [[سنت رسول خدا]]{{صل}}، اعضا و جوارح ظاهری [[انسان]] از [[اعمال ناشایست]] و [[کارهای حرام]] [[پاک]] شود.

*'''مرتبه سوم:''' هنگامی که [[انسان]] از [[رذیلت‌های اخلاقی]] [[پاک]] شود، زمینه [[اتصال به عالم غیب]] در وجود او فراهم می‌شود و [[انسان]] با [[غیب]] و [[ملکوت]] عالم رابطه برقرار می‌کند؛ این [[ارتباط]] مرتبه سوم کمال [[عقل عملی]] است.

*'''مرتبه چهارم:''' هنگامی که [[انسان]] با حرکت صعودی و مشاهده [[ملکوت]] عالم به جایی برسد که به کلی از خود بریده شود، صفت‌های [[جمال]] و جلال [[حضرت]]، [[حق]] را [[مشاهده]] می‌کند و حالی به او دست می‌دهد که جز کمال او کمالی نمی‌بیند، با وجود [[علم فراگیر]] آن [[حضرت]] [[علمی]] [[مشاهده]] کمال نمی‌کند [[عقل]] و می‌بیند که هر وجود و کمالی از وجود [[حضرت]] او سرچشمه می‌گیرد<ref>شهید ثانی، حقایق الایمان، ص۱۴۱-۱۳۹.</ref>. این مرحله آخر کمال [[عقل عملی]] است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱،ص۱۷۲.</ref>.