انسان کامل در عرفان اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←ویژگی‌های انسان کامل
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
*[[انسان کامل]] بعد از [[خدا]]، عالم‌ترین و عارف‌ترین موجودات است، زیرا [[خداوند سبحان]] در ذات و [[حقیقت انسان]]، [[معارف]] و [[اسرار الهی]] را به [[ودیعه]] نهاده است: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> و [[انسان کامل]] چون جمیع [[کمالات انسانی]] در او محقّق شده است و در واقع مظهری برای تمام اسما و [[کمالات]] الهیه خصوصاً [[مظهر اسم]] علیم و موصوفی برای تمام صفات جلال و [[جمال الهی]] است، عالم‌ترین [[فرد]] می‌باشد<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری، پاورقی ص۱۲۰.</ref>. | *[[انسان کامل]] بعد از [[خدا]]، عالم‌ترین و عارف‌ترین موجودات است، زیرا [[خداوند سبحان]] در ذات و [[حقیقت انسان]]، [[معارف]] و [[اسرار الهی]] را به [[ودیعه]] نهاده است: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> و [[انسان کامل]] چون جمیع [[کمالات انسانی]] در او محقّق شده است و در واقع مظهری برای تمام اسما و [[کمالات]] الهیه خصوصاً [[مظهر اسم]] علیم و موصوفی برای تمام صفات جلال و [[جمال الهی]] است، عالم‌ترین [[فرد]] می‌باشد<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری، پاورقی ص۱۲۰.</ref>. | ||
*بنابر اینکه [[انسان کامل]]، در نهایت [[درجه]] [[معرفت]] قرار دارد و عالم‌ترین [[فرد]] [[انسانی]] است، لذا [[عابدترین]] نیز هست و [[کامل‌ترین]] [[عبادت]] را دارد. همان‌طور که در تشهد: {{متن حدیث|أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ}}، [[مقام]] [[عبد]] بودن [[رسول الله]]{{صل}} بر [[مقام]] [[رسول]] بودنش تقدم دارد. | *بنابر اینکه [[انسان کامل]]، در نهایت [[درجه]] [[معرفت]] قرار دارد و عالم‌ترین [[فرد]] [[انسانی]] است، لذا [[عابدترین]] نیز هست و [[کامل‌ترین]] [[عبادت]] را دارد. همان‌طور که در تشهد: {{متن حدیث|أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ}}، [[مقام]] [[عبد]] بودن [[رسول الله]]{{صل}} بر [[مقام]] [[رسول]] بودنش تقدم دارد. | ||
*هم‌چنین طبق روایتی از [[امام صادق]]{{ع}}، [[انسان کامل]] [[حجت‌الله]] است، زیرا روشن‌ترین [[دلیل]] بر ذات و [[صفات]] [[حق تعالی]] است. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|ان صورة الإنسانية أكبر حجة اللّه | *هم‌چنین طبق روایتی از [[امام صادق]]{{ع}}، [[انسان کامل]] [[حجت‌الله]] است، زیرا روشن‌ترین [[دلیل]] بر ذات و [[صفات]] [[حق تعالی]] است. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|ان صورة الإنسانية أكبر حجة اللّه وهي الكتاب الّذي كتبه بيده}}. این [[انسان کامل]] همان [[کتاب الهی]] است که در [[قرآن]] آمده که همه چیز در آن مسطور است؛ اصلی‌ترین کتاب، وجود [[انسان کامل]] است، {{متن حدیث|وهي الهيكل الّذي بناه بحكمه}}، هیکلش با [[حُکم]] [[الهی]] بنا باشد، و {{متن حدیث|هي مجموع صورة العالمين}}، دو عالم [[غیب و شهادت]] در اوست. و {{متن حدیث|هي المختصر من العلوم في اللوح المحفوظ}} او خلاصه همه امور است. و {{متن حدیث|هي شاهد على كلّ غائب وهي الحجّة على كلّ جاحد}} هر کس سؤالی دارد برود [[خدمت]] او، او [[حجت]] است. {{متن حدیث|هي المستقيم إلى كلّ خير}} [[راه مستقیم]] نزدیک‌ترین راه است و آن [[انسان کامل]] است. و {{متن حدیث|هي الصراط الممدود بين الجنّة والنّار}} [[صراط]] راهی است که از روی [[جهنم]] می‌گذرد تا به دروازه‌های [[بهشت]] برسد. [[مؤمنان]] باید از این راه بگذرند تا به [[بهشت]] برسند<ref>ر.ک: فیض کاشانی، کلمات مکنونه، ص۱۲۵؛ ر.ک: تفسیر صافی، ج۱، ص۷۳ با اندکی تفاوت؛ ر.ک: سید حیدر آملی، جامع الاسرار، ص۲۹۸.</ref>، که این راهِ [[انسان کامل]] است. وی جامع جمیع [[کمالات الهی]] است. او با این [[جسم]] کوچک، جامع همه حقایق صُوَر است. همه چیز در این عالم به [[اجمال]] در [[انسان کامل]] است. [[انسان کامل]]، [[قطب]] و محور عالَم وجود است<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری بر فصوص، ص۱۲۷؛ ر.ک: ابن‌عربی، فصوص الحکم، مقدمه مصحح، ص۳۷.</ref>. | ||
*[[حضرت علی]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|أَنَّ مَحَلِّي مِنْهَا مَحَلُّ الْقُطْبِ مِنَ الرَّحَى}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۱.</ref>؛ [[انسان کامل]] مثل [[خورشید]] است که همه دورِ آن می‌چرخند. بقای ما وابسته به [[خورشید]] است و اگر [[خورشید]] خاموش شود، ما و تمام کائنات از بین می‌رویم. محور کلّ کائنات [[انسان کامل]] است. وجود ما از وجود اوست. [[خدا]] به [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|لَوْلَاكَ لَمَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاكَ}}<ref>بحار الانوار، ج۱۶، ص۴۰۵.</ref> خَلقِ عالَم برای توست<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری، پاورقی ص۱۲۰.</ref>. | *[[حضرت علی]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|أَنَّ مَحَلِّي مِنْهَا مَحَلُّ الْقُطْبِ مِنَ الرَّحَى}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۱.</ref>؛ [[انسان کامل]] مثل [[خورشید]] است که همه دورِ آن می‌چرخند. بقای ما وابسته به [[خورشید]] است و اگر [[خورشید]] خاموش شود، ما و تمام کائنات از بین می‌رویم. محور کلّ کائنات [[انسان کامل]] است. وجود ما از وجود اوست. [[خدا]] به [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|لَوْلَاكَ لَمَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاكَ}}<ref>بحار الانوار، ج۱۶، ص۴۰۵.</ref> خَلقِ عالَم برای توست<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری، پاورقی ص۱۲۰.</ref>. | ||
*یکی از [[یاران امام صادق]]{{ع}} از ایشان سؤال کرد: آیا [[زمین]] بدون [[وجود امام]] باقی می‌ماند؟<ref>{{متن حدیث|أَ تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ؟}}</ref> فرمود: [[زمین]] [[اهل]] خود را فرو می‌دهد، اگر [[امام]] روی [[زمین]] نباشد<ref>{{متن حدیث|لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ لَسَاخَتْ}}</ref><ref>بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۱۳.</ref>. | *یکی از [[یاران امام صادق]]{{ع}} از ایشان سؤال کرد: آیا [[زمین]] بدون [[وجود امام]] باقی می‌ماند؟<ref>{{متن حدیث|أَ تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ؟}}</ref> فرمود: [[زمین]] [[اهل]] خود را فرو می‌دهد، اگر [[امام]] روی [[زمین]] نباشد<ref>{{متن حدیث|لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ لَسَاخَتْ}}</ref><ref>بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۱۳.</ref>. | ||
*[[انسان کامل]]، [[واسطه فیض]] است و وجود او در هر عصر و زمانی [[واجب]] است تا [[انسان‌ها]] و دیگر موجودات بر اساس [[خلافت]] مطلق [[الهی]] از [[انسان کامل]] [[فیض]] دریابند<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری بر فصوص، ص۱۲۸.</ref>. [[انسان کامل]]، واسطه‌ای است میان [[عالم مُلک]] و [[ملکوت]]، [[خاک]] و افلاک، تجرد و مادّیت و این واسطه، [[بهترین]] مخلوقات است. او با عالَم [[ملک]] و [[ملکوت]] وجه مشترک دارد، به همین [[دلیل]] نیز [[پیامبران]]، هم ویژگی‌های [[بشر]] را داشتند و هم متصل به عالم بالا بودند. بدین ترتیب [[خدا]] ابتدا بر وجود [[مبارک]] [[انسان کامل]] متجلی می‌شود و بعد از آن، [[فیض]] به دیگر موجودات سرایت می‌یابد<ref>سیدعلیرضا صدرحسینی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، فصل سوم، ص۱۰۸.</ref>. | *[[انسان کامل]]، [[واسطه فیض]] است و وجود او در هر عصر و زمانی [[واجب]] است تا [[انسان‌ها]] و دیگر موجودات بر اساس [[خلافت]] مطلق [[الهی]] از [[انسان کامل]] [[فیض]] دریابند<ref>محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری بر فصوص، ص۱۲۸.</ref>. [[انسان کامل]]، واسطه‌ای است میان [[عالم مُلک]] و [[ملکوت]]، [[خاک]] و افلاک، تجرد و مادّیت و این واسطه، [[بهترین]] مخلوقات است. او با عالَم [[ملک]] و [[ملکوت]] وجه مشترک دارد، به همین [[دلیل]] نیز [[پیامبران]]، هم ویژگی‌های [[بشر]] را داشتند و هم متصل به عالم بالا بودند. بدین ترتیب [[خدا]] ابتدا بر وجود [[مبارک]] [[انسان کامل]] متجلی می‌شود و بعد از آن، [[فیض]] به دیگر موجودات سرایت می‌یابد<ref>سیدعلیرضا صدرحسینی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، فصل سوم، ص۱۰۸.</ref>. | ||
*[[ابن‌عربی]] درباره [[انسان کامل]] می‌نویسد: "[[قلب]] ماسوی [[الله]] [[انسان کامل]] است و صورت کامل به [[وسیله]] او [[ظهور]] پیدا کند"<ref>{{عربی|فالإنسان الكامل ظهر كمال الصورة و هو قلب لجسم العالم الذي هو كل ما سوی الله}}ابن‌عربی، فتوحات مکیه، ج۱۲، ص۲۵۵.</ref>؛ "[[خانه خدا]] اوست نه [[کعبه]]"<ref>{{عربی|و هو بيت الحقّ}}؛</ref>. به این [[دلیل]] که [[خدا]] می‌فرماید: "[[زمین]] و [[آسمان‌ها]] با این همه گنجایش جای من نیست؛ بلکه [[خانه]] من [[قلب]] [[بنده]] [[مؤمن]] است"<ref>{{ | *[[ابن‌عربی]] درباره [[انسان کامل]] می‌نویسد: "[[قلب]] ماسوی [[الله]] [[انسان کامل]] است و صورت کامل به [[وسیله]] او [[ظهور]] پیدا کند"<ref>{{عربی|فالإنسان الكامل ظهر كمال الصورة و هو قلب لجسم العالم الذي هو كل ما سوی الله}}ابن‌عربی، فتوحات مکیه، ج۱۲، ص۲۵۵.</ref>؛ "[[خانه خدا]] اوست نه [[کعبه]]"<ref>{{عربی|و هو بيت الحقّ}}؛</ref>. به این [[دلیل]] که [[خدا]] می‌فرماید: "[[زمین]] و [[آسمان‌ها]] با این همه گنجایش جای من نیست؛ بلکه [[خانه]] من [[قلب]] [[بنده]] [[مؤمن]] است"<ref>{{متن حدیث|وَ وَسِعَنِي قَلْبُ عَبْدِي الْمُؤْمِن لا وَسِعَنِي أَرْضِي وَ سَمَاواتِي}}؛ ابن‌عربی، فتوحات مکیه، ج۵، ص۳۹.</ref>. | ||
*از نظر [[شیعه]]، در [[ساحت]] [[دین اسلام]]، [[انسان کامل]] در قالب [[معصومان]]، [[ظهور]] پیدا کرده است و تمام ویژگی‌های [[انسان کامل]] در "[[ولایت]]" خلاصه می‌شود و "[[امامت]]" [[ظهور]] [[ولایت]] است؛ [[ولایتی]] که حقِّ دخل و [[تصرف در امور]] مولّی علیه است. | *از نظر [[شیعه]]، در [[ساحت]] [[دین اسلام]]، [[انسان کامل]] در قالب [[معصومان]]، [[ظهور]] پیدا کرده است و تمام ویژگی‌های [[انسان کامل]] در "[[ولایت]]" خلاصه می‌شود و "[[امامت]]" [[ظهور]] [[ولایت]] است؛ [[ولایتی]] که حقِّ دخل و [[تصرف در امور]] مولّی علیه است. | ||
*[[امام خمینی]] در کتاب‌های خود نشانه‌هایی برای [[انسان کامل]] بر می‌شمارد که به اختصار بیان می‌کنیم<ref>به نقل از: احمد عابدی، "انسان کامل از دیدگاه امام خمینی"، مجله آینه پژوهش، مهر و آبان ۱۳۷۸، شماره ۵۸، ص۶۴ - ۷۲.</ref>: | *[[امام خمینی]] در کتاب‌های خود نشانه‌هایی برای [[انسان کامل]] بر می‌شمارد که به اختصار بیان می‌کنیم<ref>به نقل از: احمد عابدی، "انسان کامل از دیدگاه امام خمینی"، مجله آینه پژوهش، مهر و آبان ۱۳۷۸، شماره ۵۸، ص۶۴ - ۷۲.</ref>: | ||