آرامش در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←مقدمه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*[[بشر]]، به طور طبیعی در طول [[زندگی]] در این [[جهان]] با [[نگرانی‌ها]] و اضطراب‌های بسیاری رو در رو بوده و همواره برای فایق آمدن بر آنها و از میان بردن عوامل پیدایش آنها کوشیده است. یکی از اهداف پیدایش مجموعه بزرگ اختراعات و اکتشافات [[بشر]]، [[خانواده]]، [[قبیله]]، [[دولت]]، و دیگر سازمان‌های [[اجتماعی]]، [[دین]]، [[مذهب]]، [[هنر]]، [[آداب و رسوم]] و حتی گاه [[جنگ‌ها]]، دست‌یابی [[بشر]] به آرامش‌وآسایش درزندگی بوده است. | |||
*اندیشه‌های بشری و مکاتب و آیین‌های گوناگونی نیز در این جهت به [[ظهور]] رسیده‌اند. در این میان، [[ادیان ابراهیمی]] و آیین‌های بومی‌نیز وصول به [[آرامش روح]] و روان را یکی از مهم‌ترین اهداف خویش قرار داده‌اند. *سفارش‌های [[اخلاقی]] [[زرتشت]] در قالب تصویر [[نزاع]] مستمر [[خیر و شر]] در جهت وصول به [[آسایش]] و [[آرامش]] وبهروزی [[انسان]] و [[رهایی]] از [[رنج]] و زیان و ناخوشی قابل [[تفسیر]] است<ref>اوستا، دفتر یکم، یسنه هات ۳۰، بند ۱۱؛ یسنه هات ۴۶، بنده ۲ ۸.</ref>. کوشش [[نور]] برای [[رهایی]] از [[سرزمین]] تاری در [[اندیشه]] مانی نیز در همین جهت قابل [[فهم]] است<ref>زبور، مانی، فرگرد نخست، مزمور ۲۲۳.</ref>. | |||
*تلاش برای رسیدن به [[آرامش]] و [[آسایش]] از دردهای جسمی و [[روانی]] [[بشر]]، مورد توجه بسیاری از آیین‌های بومی [[هند]] بوده است<ref>تاریخ تمدن، ۱ / ۴۷۹، ۴۸۵ و ۴۹۰.</ref>. [[آرامش]] در [[فلسفه]] [[بودا]] به حالت متمرکز و یک‌دل و آرام و نیالوده [[جان]] [[تفسیر]] شده و "نیروانا" [[برترین]] و واپسین راه [[رهایی]] از چرخه [[تسلسل]] وار تولد دوباره و [[بیماری]] و [[مرگ]] بوده و [[رهایی]] و [[وارستگی]] از هر [[رنج]] و [[عذاب]] است<ref>بودا، ص ۵۵۵ و ۵۵۶ و ۵۷۱.</ref>. | |||
*عهد عتیق و جدید، سراسر آکنده‌از کوشش‌های فرستادگان [[خداوند]] برای [[رهایی]] [[بشر]] از درد و [[اندوه]] ساخته و پرداخته خویش و نیل به [[آرامش]] و [[سعادت ابدی]] در هر دو [[جهان]] است. آموزه [[بشارت]] و [[نجات]]، همواره یکی از بخش‌های مهم آموزه‌های انبیای [[بنی اسرائیل]] بوده که [[رهایی]] از [[رنج]] و [[نگرانی]] فردی و [[اجتماعی]] را در خود داشته است<ref>معجم اللاهوت الکتابی، ۳۲۱ ـ ۳۲۵.</ref>. | |||
*[[انسان]] امروز در اثر [[نگرانی‌ها]] و ناآرامی‌های دنیای جدید، بیش از پیش به [[احساس]] [[امنیت]] و [[آرامش]] [[نیازمند]] بوده، هم چنان در پی یافتن راه‌های جدید برای رسیدن به [[آرامش]] [[معنوی]] است<ref>آرامش بیکران، ص ۸۷ ـ ۱۵۵.</ref>. مکاتب روان درمانی، همگی [[هدف]] اصلی خود را [[رهایی]] از [[اضطراب]] و پدید آوردن [[احساس]] [[امنیت]] در [[انسان]] می‌دانند. از میان کوشش‌های فراوانی که برای [[پیش‌گیری]] از [[ابتلا]] به [[نگرانی]] و در نتیجه آن، [[افسردگی]] و برای روان درمانی افراد مضطرب به عمل آمده، برخی روی‌کردهای جدید در میان روان‌شناسان به تأثیر [[دین]] و [[ایمان]] درسلامت روان اشاره دارند<ref>دین و روان، ص ۱۷۸.</ref>. [[ایمان به خدا]] از نگاه این گروه از روان شناسان در خود سرچشمه‌ای بیکران از آرامش و [[قدرت]] [[معنوی]] را دارا است که هرگونه [[اضطراب]] و نگرانی را از [[انسان]] زدوده، در برابر هرگونه فشار درونی و بیرونی به [[انسان]] مصونیت می‌بخشد. | |||
*روان‌شناسان بزرگی از قبیل [[ویلیام جیمز]]، [[کارل یونگ]] و [[هنری لینک]] به تأثیر شگرف [[ایمان]] در [[آرامش روانی]]، [[اعتماد به نفس]] و [[قدرت روحی]] [[انسان]] تصریح کرده‌اند<ref>قرآن و روانشناسی، ص ۳۳۵ و ۳۳۶.</ref><ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آرامش (مقاله)| آرامش]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>. | |||
*از آنجا که انجام [[مسئولیت]] [[پیامبری]] سخت و دشوار است، همواره به [[پیامبر]] دلداری و [[امید]] داده و فرموده است: {{متن قرآن|لَا تَحْزَنُ}}<ref>[[غمگین]] مباش؛ سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.</ref>. یا [[امید]] به [[پیروزی]] می‌دهد، پیشینه این مشکلات و ناهمواری‌ها را بیان می‌کند. | *از آنجا که انجام [[مسئولیت]] [[پیامبری]] سخت و دشوار است، همواره به [[پیامبر]] دلداری و [[امید]] داده و فرموده است: {{متن قرآن|لَا تَحْزَنُ}}<ref>[[غمگین]] مباش؛ سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.</ref>. یا [[امید]] به [[پیروزی]] می‌دهد، پیشینه این مشکلات و ناهمواری‌ها را بیان می‌کند. | ||
#{{متن قرآن|لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ}}<ref>«خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛ شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کرده‌اید، بی‌آنکه بهراسید به مسجد الحرام وارد می‌شوید بنابراین او چیزی را می‌دانست که شما نمی‌دانید، از این رو پیش از آن پ» سوره فتح، آیه ۲۷.</ref>. ----> [[امیدواری]] به [[آینده]] و کسب موفقیت. | #{{متن قرآن|لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ}}<ref>«خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛ شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کرده‌اید، بی‌آنکه بهراسید به مسجد الحرام وارد می‌شوید بنابراین او چیزی را می‌دانست که شما نمی‌دانید، از این رو پیش از آن پ» سوره فتح، آیه ۲۷.</ref>. ----> [[امیدواری]] به [[آینده]] و کسب موفقیت. | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۲: | ||
#آخرین نکته این که [[انسان]] در معرض آلام و است، و نگرانی‌ها و اضطراب‌های روحی جسم [[انسان]] را هم از کار می‌اندازد؛ و [[پیامبر]] [[بشر]] است با تمام ویژگی‌های یک [[انسان]]، و [[خداوند]] در این [[آیات]] پیامبررا به آرامش [[دعوت]] می‌کند، و در [[حقیقت]] او را [[تربیت]] می‌کند که در امر [[رسالت]] دچار [[اضطراب]] و نگرانی نشود و با [[ثبات]] و آرامش [[دعوت]] را تعقیب کند و همه [[مصلحان]] و [[رهبران]] هم باید از این [[آیات]] در انجام [[مسئولیت]] و حرکت [[اجتماعی]]، [[خانوادگی]]، [[الگو]] بگیرند و با [[ثبات]] و آرامش مسیر حرکتی خود را ادامه بدهند تا به کمال برسند. | #آخرین نکته این که [[انسان]] در معرض آلام و است، و نگرانی‌ها و اضطراب‌های روحی جسم [[انسان]] را هم از کار می‌اندازد؛ و [[پیامبر]] [[بشر]] است با تمام ویژگی‌های یک [[انسان]]، و [[خداوند]] در این [[آیات]] پیامبررا به آرامش [[دعوت]] می‌کند، و در [[حقیقت]] او را [[تربیت]] می‌کند که در امر [[رسالت]] دچار [[اضطراب]] و نگرانی نشود و با [[ثبات]] و آرامش [[دعوت]] را تعقیب کند و همه [[مصلحان]] و [[رهبران]] هم باید از این [[آیات]] در انجام [[مسئولیت]] و حرکت [[اجتماعی]]، [[خانوادگی]]، [[الگو]] بگیرند و با [[ثبات]] و آرامش مسیر حرکتی خود را ادامه بدهند تا به کمال برسند. | ||
#[[دعا]] و [[درود]] [[پیامبر]] مایه آرامش [[مؤمنان]] است: {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۲-۳۴.</ref>. | #[[دعا]] و [[درود]] [[پیامبر]] مایه آرامش [[مؤمنان]] است: {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۲-۳۴.</ref>. | ||
==[[آرامش]] در [[قرآن]]== | |||
*[[آرامش]] در دو سطح فردی و [[اجتماعی]] قابل بررسی است. مفهوم [[آرامش]] در [[قرآن]]، از راه کلید واژه‌هایی مانند: | |||
:*[[اطمینان]] {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ}}<ref>«همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌های ایشان با یاد خداوند آرام می‌گیرد؛ آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.</ref>، | |||
:*سکینه {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«اوست که آرامش را در دل مؤمنان فرو فرستاد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره فتح، آیه ۴.</ref>، | |||
:*سکن {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و {{متن قرآن|فَالِقُ الْإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ}}<ref>«شکافنده بامداد پگاه است و شب را (برای) آرامش و خورشید و ماه را (برای) شمارش برگمارده است؛ این سنجش (خداوند) پیروز داناست» سوره انعام، آیه ۹۶.</ref>) و دیگر مشتقات آن {{متن قرآن|وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و از نشانه‌های او این است که از خودتان همسرانی برایتان آفرید تا کنار آنان آرامش یابید و میان شما دلبستگی پایدار و مهر پدید آورد؛ بی‌گمان در این، نشانه‌هایی است برای گروهی که می‌اندیشند» سوره روم، آیه ۲۱.</ref>، | |||
:*[[امن]] {{متن قرآن|وَكَيْفَ أَخَافُ مَا أَشْرَكْتُمْ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«و چگونه از آنچه شریک (خداوند) قرار می‌دهید بهراسم در حالی که خود نمی‌هراسید از اینکه چیزی را شریک خداوند قرار داده‌اید که برهانی بر آن بر شما فرو نفرستاده است؛ پس اگر دانایید کدام‌یک از (ما) دو گروه به امن (و آرامش) سزاوارتر است؟» سوره انعام، آیه ۸۱.</ref>، | |||
:*سبات {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِبَاسًا وَالنَّوْمَ سُبَاتًا وَجَعَلَ النَّهَارَ نُشُورًا}}<ref>«و اوست که شب را برای شما (چون) بالاپوش و خواب را مایه آسایش و روز را انگیختنی (برای جنب و جوش) قرار داد» سوره فرقان، آیه ۴۷.</ref> و تعابیر گوناگونی مانند: ربط [[قلوب]] {{متن قرآن|وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَنْ نَدْعُوَ مِنْ دُونِهِ إِلَهًا لَقَدْ قُلْنَا إِذًا شَطَطًا}}<ref>«و دل‌هایشان را استوار داشتیم، هنگامی که برخاستند و گفتند: پروردگار ما پروردگار آسمان‌ها و زمین است؛ جز او خدایی را (به پرستش) نمی‌خوانیم که در آن صورت بی‌گمان سخنی نادرست گفته‌ایم» سوره کهف، آیه ۱۴.</ref>، | |||
:*[[نفی]] [[خوف]] و [[حزن]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ}}<ref>«فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.</ref> و {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ إِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي فَمَنِ اتَّقَى وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! چون فرستادگانی از خودتان- که آیات مرا بر شما می‌خوانند- نزدتان آیند (به آنان ایمان آورید و پروا پیشه کنید) آنان که پرهیزگاری ورزند و به راه آیند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند» سوره اعراف، آیه ۳۵.</ref> | |||
:*و تثبیت فؤاد {{متن قرآن|وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَجَاءَكَ فِي هَذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و همه آنچه را که از اخبار پیامبران برای تو حکایت می‌کنیم، چیزی است که با آن دلت را استوار می‌داریم در حالی که در این (سوره) برای تو حقیقت و برای مؤمنان اندرز و یادکردی آمده است» سوره هود، آیه ۱۲۰.</ref> قابل پی‌گیری است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آرامش (مقاله)| آرامش]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||